Ô nhiễm không khí nằm ngoài dự đoán, xử lý không kịp

Chúng tôi đã trao đổi với ông Cao Tung Sơn - Giám đốc Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường TP.HCM, thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM.

* Phóng viên: Xin ông cho biết diễn biến ô nhiễm không khí trong thời gian gần đây?

- Ông Cao Tung Sơn: Trong thời gian vừa qua, tình hình ô nhiễm môi trường không khí diễn biến khá phức tạp. Đặc biệt, từ ngày 18-25/9, xuất hiện hiện tượng mù quang hóa gây cản tầm nhìn, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.

Hiện tại, Sở Tài nguyên và Môi trường đang triển khai quan trắc chất lượng môi trường không khí hằng tháng tại 30 vị trí với tần suất 10 ngày trong tháng.

Kết quả quan trắc môi trường không khí tại 30 vị trí từ ngày 3-20/9 cho thấy, trong khoảng thời gian xảy ra mù quang hóa, có sự gia tăng đột biến các chất ô nhiễm (NO2, SO2, CO, bụi lơ lửng, PM10, PM2.5) trong các ngày 18-20/9, cao nhất là ngày 20/9, với mức tăng các chất ô nhiễm lần lượt là: bụi lơ lửng tăng 2,19 lần, NO2 tăng 1,41 lần, CO tăng 1,4 lần, PM10 tăng 1,9 lần, PM2.5 tăng 2,2 lần và nồng độ các chất ô nhiễm giữa buổi sáng và buổi chiều không có sự chênh lệch cao.

Đặc biệt, các thông số bụi lơ lửng, PM10, PM2.5 có tỷ lệ vượt chuẩn tăng cao trong ngày 20/9 với các mức tăng lần lượt là 50%, 25%, 50%.

Ô nhiễm ở TP.HCM đang ngày càng nghiêm trọng

* Vì sao ô nhiễm không khí lại trầm trọng như vậy, thưa ông?

- Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí ở TP.HCM chủ yếu do ba nguồn chính: do hoạt động giao thông, do các hoạt động công nghiệp, do hoạt động xây dựng.

TP.HCM hiện có khoảng gần 10 triệu phương tiện giao thông với hơn 7,6 triệu xe máy, 700.000 ô tô và hơn 2 triệu phương tiện của người từ các nơi khác đến. 

Trong đó, nhiều phương tiện cá nhân không thực hiện nghiêm túc chế độ bảo hành, bảo dưỡng định kỳ đã làm tăng lượng khí phát thải ra môi trường với mức độ độc hại ngày càng lớn. 

Ngoài ra, TP.HCM hiện vẫn còn khoảng 37 điểm thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông, gây ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt là giờ cao điểm. 

Theo thống kê chưa đầy đủ, TP.HCM có khoảng 1.000 nhà máy, xí nghiệp quy mô lớn và hàng chục ngàn cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp. 

Trừ một số nhà máy, xí nghiệp nằm trong các khu công nghiệp tập trung hoặc nằm tại khu vực xa dân cư, hầu hết các cơ sở sản xuất, nhất là các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp, đều nằm xen kẽ với khu dân cư nên khí thải từ các hoạt động sản xuất gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến đông đảo người dân đô thị. 

Ngoài ra, TP.HCM đang trong giai đoạn cải tạo, chỉnh trang đô thị nên các hoạt động xây dựng diễn ra khắp nơi và hầu như hoạt động suốt ngày đêm, gây ô nhiễm không khí và tiếng ồn.

* Nhiều ý kiến cho rằng, ô nhiễm không khí tại TP.HCM diễn ra trong thời gian dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân nhưng việc công bố số liệu lại quá chậm?

- Hiện nay, các bảng điện tử này do Sở Giao thông Vận tải chịu trách nhiệm quản lý, vận hành. Để người dân nắm bắt được các chỉ số môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Sở Giao thông Vận tải để đưa thông tin lên 48 bảng điện tử, nhưng do thời gian lấy mẫu, phân tích mẫu bằng phương pháp thủ công lâu, dẫn đến việc đưa thông tin ô nhiễm lên các bảng điện tử chậm. 

Ngoài ra, năm nay, tình trạng ô nhiễm nằm ngoài dự đoán. Thông thường, hiện tượng mù quang hóa xảy ra vào tháng Mười, nhưng năm nay lại diễn ra vào tháng chín nên chúng tôi xử lý không kịp. 

Chúng tôi sẽ cố gắng xử lý số liệu trong thời gian ngắn nhất. Nếu như lâu nay, phải mất khoảng một tháng mới có kết quả để công bố thì tới đây, chúng tôi cố gắng sẽ xong trong 15 ngày. 

Chúng tôi thành thật mong người dân TP.HCM tiếp tục đồng hành với chúng tôi. Nếu có hệ thống quan trắc tự động, kết quả sẽ nhanh chóng, kịp thời hơn.

* Bao giờ TP.HCM sẽ có các trạm quan trắc tự động thưa ông?

- Đề án phát triển mạng lưới quan trắc của TP.HCM mang tính chất tổng thể đang được triển khai. Trong năm 2020, TP.HCM sẽ đầu tư 9 trạm quan trắc không khí, nước mặt, nước dưới đất, lún; đến năm 2030, sẽ hoàn thành 18 trạm quan trắc cố định và một trạm di động.

* Với kết quả quan trắc và nguyên nhân ô nhiễm đã được xác định, các ông có giải pháp nào để xử lý ô nhiễm không khí?

- Trước mắt, TP.HCM sẽ tăng cường tỷ lệ đất dành cho giao thông; đầu tư, xây dựng, mở rộng các tuyến hướng tâm, tuyến vành đai, đường cao tốc, đường xuyên tâm và tuyến đường sắt đô thị, xe buýt nhanh (BRT); tăng cường vận tải hành khách công cộng, đẩy nhanh việc xây dựng các tuyến metro, tuyến đường trên cao nhằm giảm lượng xe cá nhân và giãn mật độ xe lưu thông trên các tuyến đường; tăng cường hệ thống bến bãi, các bãi đậu xe ngầm và nhà đậu xe cao tầng; ứng dụng công nghệ thông tin vào việc quản lý giao thông và đô thị theo định hướng thành phố thông minh. 

Ngành quản lý môi trường TP.HCM sẽ tăng cường kiểm kê các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí, chẳng hạn các hoạt động sản xuất, thương mại, dịch vụ; kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ môi trường không khí và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm; tăng cường kiểm tra giám sát các nguồn thải. 

Đặc biệt, các nguồn thải lớn phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động, liên tục và truyền số liệu quan trắc về Sở Tài nguyên và Môi trường để giám sát. 

Chúng tôi cũng sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý môi trường; xây dựng phần mềm quản lý môi trường đối với các cơ sở sản xuất, dịch vụ; phối hợp kiểm tra, xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm của các công trình, dự án xây dựng; phối hợp với Sở Giao thông Vận tải, cảnh sát giao thông thường xuyên kiểm tra hoạt động chuyên chở nguyên vật liệu phục vụ các công trình xây dựng. 

Song song đó, cũng cần các biện pháp giãn mật độ dân số; tăng cường các mảng xanh, hồ nước nhằm giảm hiện tượng đảo nhiệt đô thị và hiện tượng nghịch nhiệt bức xạ ban đêm.

* Xin cảm ơn ông.