Ở đâu có dịch bệnh, ở đó có chị Hương

PGS.TS.BS Vũ Thị Quế Hương (áo đen) lúc sinh thời, ảnh Viện Pasteur TP.HCM

Làm bất kể ngày đêm để ra kết quả nhanh nhất

Nhắc đến chị - PGS.TS.BS Vũ Thị Quế Hương – Nguyên Trưởng khoa Vi sinh miễn dịch của Viện Pasteur TP.HCM, nhiều người ở Viện mô tả ngắn gọn về chị: “Ở đâu có dịch bệnh, ở đó có chị Hương”.

ThS.DS Cao Minh Thắng – Phó khoa Vi sinh miễn dịch, Viện Pasteur TP.HCM, người đã tác chiến với bác sĩ Hương từ năm 1994 đến nay – cho biết: “Bác sĩ Hương là một trong những “lão tướng” của Viện Pasteur TP.HCM, luôn tận tâm với công việc. Ở những giai đoạn đón đầu dịch bệnh, hay phải vào ổ dịch lấy mẫu về xét nghiệm, chị làm việc bất kể ngày đêm để sớm có kết quả và lên phương án xử lý, phòng chống. Mọi mặt trận, vừa nghe có bệnh, có dịch, chị đã sẵn sàng “tác chiến”. 

ThS Cao Minh Thắng nhớ lại, năm 1998 tại Việt Nam có dịch sốt xuất huyết rất lớn, lúc đó bác sĩ Hương cùng đồng nghiệp góp phần chặn được dịch bệnh qua việc xác định virus Dengue từ các mẫu của vùng dịch. Đồng thời, chị cùng đồng nghiệp đi… bắt muỗi để làm thí nghiệm, kiểm tra sự lưu hành dịch, nghiên cứu sự lây truyền bệnh của muỗi...

Cùng chung nhiệt huyết đó, các phòng, khoa tại Viện Pasteur luôn sáng đèn, trực 24/24 để kịp thời tác chiến khi có thông tin về dịch bệnh, hay ca bệnh nghi ngờ.

Giai đoạn đó, nhận thấy để cho ra kết quả phải mất thời gian khá lâu, tính mạng người dân từ đó sẽ càng có nhiều nguy cơ hơn nếu lây bệnh, bác sĩ Hương chủ động đọc tài liệu nước ngoài, tích cực đi học về chuyên môn, xây dựng một số kỹ thuật mới mang lại hiệu quả cao như kỹ thuật PCR để xác định nhanh tác nhân gây bệnh, chẩn đoán giai đoạn cấp của bệnh nhiễm siêu vi, sốt xuất huyết, bệnh Zika, sởi... từ đó Viện Pasteur triển khai công tác phòng chống dịch nhanh và phù hợp hơn. 

Không dừng lại ở đó, bác sĩ Hương còn huấn luyện cho các nhân viên tại phòng Xét nghiệm các kỹ thuật, nghiệp vụ tác chiến nhanh, chính xác những chủng vi-rút mới, dịch bệnh theo mùa...  Không một chút suy nghĩ riêng tư hay giấu nghề, chị luôn sát cánh, chia sẻ với đàn em. 

Như trận dịch tay chân miệng bùng phát năm 2003, gây ra hàng loạt ca tử vong cho trẻ nhỏ, bác sĩ Hương liên tục giới thiệu, kết nối cho các bác sĩ trong viện với rất nhiều chuyên gia về tế bào để tham khảo, xin ý kiến. 

Tại Viện Pasteur TP.HCM - các chuyên gia dường như không có khái niệm thời gian, mọi người luôn trong tư thế sẵn sàng phòng chống dịch bệnh cho xã hội.

Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Thảo - Trưởng Labo vi-rút đường ruột, Viện Pasteur TP.HCM, lúc đó còn là nhân viên trong phòng xét nghiệm Vi rút đường ruột – hô hấp được giao nhiệm vụ “tìm bắt vi-rút” tay chân miệng kể lại: “Đó là trận dịch đáng sợ, trẻ em mắc tay chân miệng nhập viện chỉ vài tiếng thì tử vong, bệnh chuyển biến rất nhanh, đòi hỏi việc nghiên cứu, xét nghiệm phải chính xác, mau chóng có kết quả nhầm đưa ra phương pháp ngăn chặn khiến ai cũng đau đầu.

Nhờ bác sĩ Hương kết nối, cuối cùng tôi mới xác định được “con” EV71 là “sát thủ” gây tử vong nhanh ở những trẻ mắc tay chân miệng mới. Từ đó khu trú, ngăn chặn và phòng dịch”.

Tương tự, khi dịch bệnh Ebola năm 2014 bùng phát ở châu Phi, chị cùng đồng nghiệp ở Viện Pasteur phải túc trực tại các cửa khẩu, sân bay, sẵn sàng thực hiện lấy mẫu xét nghiệm với người bị nghi ngờ đang mắc bệnh, quyết không để dịch bệnh Ebola vào Việt Nam.

Hay năm 2016, khi bệnh Zika mới tấn công người dân TP.HCM, bác sĩ Hương huy động, tập hợp nguồn lực, cùng mọi người lập tức đến quận 2 để lấy mẫu nước tiểu của người bệnh rồi mày mò, phân tích sớm tìm ra nguyên nhân, để các cùng nhau có biện pháp phòng ngừa, và điều trị tốt nhất cho những bệnh nhân đã nhiễm vi-rút này. 

Bác sĩ Hương trong đợt tập huấn cho các bác sĩ đàn em, ảnh Viện Pasteur TP.HCM

Tâm huyết phòng dịch của chị cũng là niềm mơ ước của chúng tôi

“Tôi ấn tượng nhất ở bác sĩ Hương là sự máu lửa. Hình như sự máu lửa trong công việc của chị luôn cháy theo thời gian. Tháng 10/2017, chúng tôi bàng hoàng khi nghe tin chị đột ngột qua đời vì xuất huyết não. Thật sự không thể tin, lúc đó chị Hương khỏe mạnh lắm, chị làm việc nhiệt tình, sung sức với nhiều dự án về vắc xin phòng bệnh, chị còn vui mừng khoe với mọi người rằng con của chị vừa xin được việc làm.

Tối muộn hôm đó chị vẫn còn gửi tài liệu để lấy ý kiến mọi người, vì đang chuẩn bị sang Đài Loan báo cáo về phòng ngừa dịch tay chân miệng nhằm triển khai dự án thử nghiệm lâm sàng vắc xin phòng bệnh tay chân miệng. Đến sáng hôm sau chị mất, chuyến đi Đài Loan với bao ấp ủ về phương án phòng dịch vẫn chưa thực hiện được.

Bác sĩ Hương ra đi đã gần 2 năm, nhưng tâm huyết phòng dịch, tâm tư của chị về vắc xin phòng bệnh tay chân miệng, vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết, viêm cầu não… vẫn đang được tiếp tục qua sự kế thừa của thế hệ đàn em.

Mọi người vẫn hăng say làm việc, các phòng, khoa tại Viện Pasteur luôn sáng đèn. 

Ngoài nhiệt huyết trong công việc, bác sĩ Hương luôn huấn luyện, hỗ trợ thế hệ đàn em cả trong nghiên cứu, ảnh Viện Pasteur TP.HCM.

Ở Viện Pasteur TP.HCM hình như không có khái niệm thời gian, không có hai từ “hy sinh”, ở đây chỉ có những con người cần mẫn, miệt mài làm đêm làm ngày, phải đáp ứng nhanh với từng thông tin của vùng dịch báo về.

Tùy từng loại bệnh, họ chạy đua với thời gian, thực hiện ngay công tác lấy mẫu, cho kết quả trong vòng từ 24-48 tiếng đồng hồ để đón đầu và “tác chiến” ngay khi có dấu hiệu dịch xảy ra. Khi nghi ngờ dịch, dù chỉ 1 ca cũng phải đặc biệt lưu ý, nếu lơ là, từ đây sẽ bùng phát dịch. 

Theo như nói vui của bác sĩ Thảo, nếu có dịch xảy ra, nhân viên lấy Viện làm nhà, nhiều lúc nằm mơ cũng thấy mình đang phân tích tế bào, tìm “bắt” các tác nhân gây bệnh. 

“Dù chồng con thấu hiểu và luôn sát cánh bên tôi nhưng tự bản thân thấy áy náy với gia đình. Những lúc con bệnh triền miên nhưng mẹ luôn vắng nhà, tôi lại thấy xót con vô cùng. Làm nghề phòng bệnh, đưa ra phương pháp chữa bệnh cho cộng đồng nhưng cũng ngay lúc đó con mình cũng bệnh nhưng thiếu sự chăm sóc của mẹ, tôi khóc rất nhiều, hễ thấy đứa bé nào cũng nhớ về con”, bác sĩ Thảo trăn trở.

Tuy nhiên, đa số nhân viên tại đây đều tự hào về công việc của mình.

Đặc biệt để những tâm huyết mà bác sĩ Hương đang thực hiện dang dở như: dự án về thử nghiệm vắc xin, nghiên cứu bệnh trong trẻ em, bệnh viêm não cầu..., họ ước có nhiều nghiên cứu thành công để phòng được bệnh cho người dân.

“Bác sĩ Hương là người chị, là người thầy hỗ trợ rất nhiều khoa. Những điều bác sĩ Hương đang làm dang dở, những tâm huyết có ích cho xã hội, một phần nào đó lấy đi trí lực và sức khỏe của chị, chúng tôi phải làm hết mình.

Tâm huyết của chị Hương để lại nhất định chúng tôi phải kế thừa. Chúng tôi luôn ủng hộ, làm hết mình để thực hiện những điều chị Hương mong muốn. Vì từ lâu rồi, đó cũng là niềm mơ ước của chúng tôi”, bác sĩ Thảo xúc động.

Nếu có dịch xảy ra, nhân viên lấy Viện làm nhà, nhiều lúc nằm mơ cũng thấy mình đang phân tích tế bào

Phạm An