Nương tựa vào cây

Một gốc cây lớn mọc bên vệ đường nối huyện miền núi A Lưới với các địa phương khác của tỉnh Thừa Thiên - Huế. Những lần lên huyện vùng cao này, lúc nào tôi cũng để ý xem mình đã sắp đến gốc cây đó hay chưa. Cây Ươi, nó có tên vậy. Cây vươn thẳng lên trời, cũng phải đến mấy chục mét. Một vài gốc lan bám vào nương tựa với thân cây.

Mùa thay lá, Rú Chá tạo ra những khung hình đẹp đẽ, thu hút du khách - Ảnh: Nam Anh

Tôi thường dừng xe dưới tán cây ngắm nhìn bầy chim nhảy nhót trên đó. Những lúc như vậy, tôi thấy mình khỏe ra sau chặng đường đèo. Ai ngang qua cũng nhìn, ngắm nghía gốc cây như một cột mốc, một biểu tượng giữa núi rừng.

Những gốc cây hay cả một khu rừng xanh tốt, trù phú bao giờ cũng cho ta những giá trị cả về vật chất lẫn tinh thần. Nhưng, không phải ai cũng biết và trân quý cây. Giữ rừng, bảo vệ rừng không chỉ là nỗ lực của một cá nhân hay tổ chức. Nó phải là trách nhiệm của toàn xã hội.

Gần 4 thập niên trước, vợ chồng ông Nguyễn Ngọc Đáp (77 tuổi) đã đưa ra một quyết định dứt khoát: dọn ra sống giữa rừng Rú Chá. Khu rừng này trước đây nằm trên địa bàn xã Hương Phong, thị xã Hương Trà (nay thuộc TP Huế), diện tích chỉ 5ha nhưng có ý nghĩa rất lớn về hệ sinh thái, môi trường. Mùa thu, cây thay lá, du khách rất thích đặt chân đến đây. Rú Chá bây giờ không đơn thuần chỉ là một khu rừng để điều tiết không khí, chắn gió từ biển, đầm phá.

36 năm trước, nếu vợ chồng ông Đáp không ra giữa Rú Chá ở, liệu những gốc cây bần, cây đước có còn sinh trưởng tốt như bây giờ? 

Ông Đáp kể, thời đó chất đốt còn khó khăn, người dân thấy rừng nhiều cây thì muốn vào chặt về để đun bếp. Ông phải can ngăn. Nhiều lần ông phải dọa, cùng với đó là phân tích cho người dân hiểu. Lâu dần, người dân hiểu ra được ý nghĩa, rồi ông cũng chỉ cho họ nhặt nhạnh những cành củi khô. Quyết định có phần điên rồ của vợ chồng ông Đáp đã để lại một di sản cho Huế bây giờ: một cánh rừng ngập mặn xanh tươi. 

Rú Chá giờ được trồng thêm nhiều cây hơn. Đó không chỉ là những cây bần, cây đước mà còn có cả một vạt rừng dừa nước. Địa điểm này giờ không chỉ là nơi tham quan, tận hưởng khí trời cho con người mà còn là nơi trú ngụ tốt của tôm cá, cua, chim…

Khi Huế mở rộng thành phố về phía biển, Rú Chá nằm giữa lòng thành phố, vừa tạo điểm nhấn cảnh quan, vừa điều tiết khí hậu, vừa thu hút khách du lịch. Công sức của vợ chồng ông Đáp thật khó mà kể hết. 

Sự tươi tốt của một gốc cây là thành quả mà bất kỳ ai cũng đều được hưởng. Ngồi dưới những khoảng xanh của cây cối, của thiên nhiên, bạn sẽ cảm nhận mình được bao bọc, chở che. Những cơn lốc phát triển đô thị; xây dựng công nghiệp ồ ạt cùng với sự ích kỷ của con người khiến ở nhiều nơi, cây xanh bị đối xử tệ bạc. Những cánh rừng bị đốn hạ không thương tiếc. Gỗ về đồng bằng, lũ cũng theo đó chảy về xuôi gây biết bao tang thương. Cây rừng bị hạ xuống cho những căn nhà bằng gỗ được dựng lên, nắng nóng vì thế ngày càng khô khốc, khó lường. Một gốc cây nằm xuống, con người cũng bị mất đi một tấm khiên che chắn, bảo vệ mình.

Phải mất hàng chục, thậm chí cả trăm năm, chúng ta mới có được một gốc cây, một khu rừng, một tuyến đường xanh. Nhưng, tất cả sẽ biến mất trong một nhát cưa, một quyết định sai. Giữ rừng là một mệnh lệnh. Khi rừng xanh tốt, con người không chỉ hưởng lợi từ bầu không khí trong lành. Rừng tốt đem lại lợi nhuận về kinh tế cho con người. Quảng Bình đã nhận hơn 81 tỉ đồng từ việc bán tín chỉ carbon của rừng. Số tiền này sẽ được trích lại quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng của tỉnh.

Năm 1977, học giả Kirkpatrick Sale đã hỏi kinh tế gia người Đức E.F. Schumacher: “Dựa vào những hiểu biết sâu sắc về kinh tế, xã hội của mình, ông có thể đưa ra lời khuyên nào có tính hoàn toàn chính trị không?”. 

Schumacher trả lời: “Hãy trồng một cái cây!”. 

Nguyễn Đắc Thành