Nước thải đua nhau nhuộm đen Di sản thế giới Vịnh Hạ Long

Một cống dẫn nước thải chảy ra bãi tắm Bãi Cháy

Không dám tắm biển Bãi Cháy

Đến bãi tắm Thanh Niên thuộc khu du lịch Bãi Cháy, đập vào mắt tất cả những du khách là một đoạn cống lộ thiên dẫn nước thải từ khu vực Vườn Đào, qua đường Hạ Long, chảy về Vịnh Hạ Long. Các tấm lưới đã được lắp ở giữa cống để hứng rác nhưng không xuể.

Mang vấn đề này đến hỏi Ban giám đốc Ban quản lý các dịch vụ công ích TP. Hạ Long, chúng tôi nhận được câu trả lời, hệ thống cống khu vực Bãi Cháy xử lý nước mưa và nước thải sinh hoạt chung. Sau những cơn mưa lớn, nước từ trên đồi cao chảy xuống cống này với lưu lượng rất lớn kèm theo rác rưởi các khu dân cư. Đạt đến độ cao nhất định, nước được phép thải tràn.

Tuy nhiên, qua khảo sát của chúng tôi, vào những ngày nắng ráo, bằng mắt thường và mũi ngửi, cũng có thể nhận biết được mùi hôi từ cống nước thải này.

Khi nước triều xuống, những họng cống nước thải như thế này càng lộ rõ trên bờ biển

Dọc trên bãi tắm Thanh Niên, nơi hàng ngàn lượt du khách đến tắm vào dịp cao điểm của mùa du lịch, có đến ít nhất 4 rãnh ống dẫn nước thải chôn trong cát, dòng nước đen sì chỉ lộ ra khi thủy triều xuống.

Hồ nước trung tâm thành phố bị đầu độc

Một điểm nóng khác về nước thải ngay trong TP. Hạ Long chính là hồ nước trước Cung văn hóa thiếu nhi tỉnh Quảng Ninh. Trong lòng hồ này là 2 họng cống ngày đêm chảy những dòng nước đen sì, hôi thối.

Nước thải đen sì từ chợ Hạ Long 1 đổ ra Vịnh Hạ Long phía trước mặt

Ông Nguyễn Thế Vinh, Chủ tịch UBND phường Bạch Đằng cho biết, chỉ một phần nước thải sinh hoạt được đấu nối vào đường ống dẫn vào nhà máy nước thải Hà Khánh, còn lại một phần lớn nước thải từ khu dân cư các phường Cao Thắng, phường Trần Hưng Đạo và khu 5 phường Bạch Đằng chảy vào hồ, qua khu dịch vụ nhà hàng Hồ Cô Tiên và chảy thẳng ra Vịnh Hạ Long.

Đang là mùa khô nên đi qua khu vực này có thể dễ dàng nhận thấy hồ cạn trơ đáy, phần nước đọng trong hồ tỏa mùi hôi thối rất khó chịu.

Trả lời vấn đề này, một cán bộ yêu cầu giấu tên của Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Hạ Long một mực cho rằng toàn thành phố không có cống nào xả thải trực tiếp ra Vịnh. Những miệng cống mà mọi người nhìn thấy xả nước thải đều là nơi thoát nước mưa. Nước đục và nước có mùi hôi là do hệ thống cống hoạt động lâu ngày, không được nạo vét thường xuyên nên cũng có thể xảy ra tình trạng trên.

Người dân dọn rác tại cống nước thải trên bãi tắm Thanh Niên không xuể

Nhà máy xử lý nước thải quá tải, nước thải chảy đi đâu?

Theo tài liệu được cung cấp bởi Ban Quản lý các dịch vụ công ích TP. Hạ Long, toàn TP. Hạ Long có 2 nhà máy xử lý nước thải: Nhà máy Ao Cá tại khu vực Bãi Cháy và Nhà máy Hà Khánh tại khu vực Hòn Gai. Ngoài ra, có thêm 11 trạm xử lý nước thải của các khu công nghiệp, nhà máy, bệnh viện...

Tuy nhiên, tất cả các đường ống xử lý nước thải của hai nhà máy trên đều ngầm dưới lòng đất và hoạt động khép kín. Không phải nước thải tại điểm dân cư nào cũng được phép đấu nối vào hệ thống xử lý ngầm này mà đều phải qua kiểm tra.

Ai dám tắm ở Bãi Cháy khi nhìn thấy cống nước thải này chạy ngang bãi tắm

Công suất của nhà máy xử lý nước thải Hà Khánh hiện tại là 5.000 mét khối/ngày đêm. Còn tại nhà máy xử lý nước thải Ao Cá, công suất 3.500 mét khối/ngày đêm và đã chạy hết công suất từ lâu.

Mật độ nhà hàng, khách sạn và khu dân cư tại Bãi Cháy ngày càng đông, có ngày nhà máy Ao Cá nhận 5.000 mét khối nước thải hoặc nhiều hơn/ngày đêm, vậy thì phần nước thải được xả đi đâu, hay đổ luôn ra Vịnh Hạ Long?

Ông Nguyễn Công Thái, Phó ban quản lý Vịnh Hạ Long cho biết có mắt thấy, tai nghe chuyện nước thải đen sì chảy thẳng ra Vịnh Hạ Long, nhưng Ban quản lý Vịnh gần như lực bất tòng tâm, riêng việc bố trí đội chèo đò vớt rác trôi nổi khắp mặt Vịnh và quanh các hang động cũng đã rất mệt mỏi. Việc quản lý môi trường tại các khu dân cư ven Vịnh phải giao quyền cho các địa phương, ví dụ tại TP. Hạ Long, TP. Cẩm Phả…

Theo ông Thái, các nhà hàng ven Vịnh, các tàu du lịch, tàu nghỉ đêm trên Vịnh đều bắt buộc phải có bể ngầm xử lý trước nước thải, sau đó mới được phép xả thải ra Vịnh. Tuy nhiên, ý thức của người dân và người làm du lịch chưa phải ai cũng cao nên vẫn có tình trạng xả trộm, xả lén lút, không thể kiểm soát hết.

Quang cảnh bãi biển Bãi Cháy khi thủy triều xuống.

Cần có tầm nhìn xa 

Thực tế, trước phản ánh của nhiều người dân về tình trạng nước thải gây ô nhiễm môi trường và hủy hoại cảnh quan ven Vịnh Hạ Long, ngày 25/7/2014, Hội đồng nhân dân TP. Hạ Long đã ra nghị quyết phê chuẩn danh mục công trình đầu tư xây dựng mới năm 2015.

Trong đó, đầu tư cho hệ thống thu gom xử lý nước thải Bãi Cháy, TP. Hạ Long là 10 tỷ đồng. Riêng việc thu gom xử lý nước thải phường Hồng Hải, TP. Hạ Long sẽ được đầu tư 2 tỷ đồng.

Rõ ràng, số tiền đầu tư cho hệ thống xử lý nước thải không hề nhỏ, nhưng nếu không nghiên cứu để công nghệ nhà máy không lỗi thời, công suất đảm bảo trong thời gian dài, khoản đầu tư trên khó lòng phát huy hết tác dụng.

Được biết, hai nhà máy xử lý nước thải của thành phố là Nhà máy xử lý nước thải Ao Cá và Nhà máy Hà Khánh đã được bàn giao cho TP. Hạ Long từ 2007 và 2009, nhưng các nhà máy trên phải thiết kế, chạy thử từ trước đó ít nhất 2 năm.

Sau gần 10 năm vận hành, nhà máy nước thải Bãi Cháy quá tải. Còn nhà máy Hà Khánh, sau 5 năm vận hành đã đạt trên 70% công suất thiết kế.

Tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh, chẳng lẽ cứ thêm mỗi năm, thêm nước thải, lại dỡ đường, phá cống, cơi nới thêm nhà máy xử lý nước thải?

Xây dựng một hệ thống xử lý nước thải là phục vụ cho sự phát triển bền vững, nhưng chưa có một quy hoạch mang tầm nhìn xa cho hệ thống xử lý nước thải ở thành phố có di sản Vịnh Hạ Long.

Bài và ảnh: NGUYỄN THÚY HẰNG