Nước tăng lực ai uống? Ai kiểm?

Thực tế, hầu hết các vụ vi phạm trong thời gian gần đây chỉ được “khui” ra khi có phản ánh, tố cáo của NTD hay báo chí…

Hoa mắt trước rừng nước tăng lực

Thống kê chưa đầy đủ, trên thị trường hiện có khoảng 20 loại nước tăng lực của nhiều nhà sản xuất. Trong số này có loại được xem là cao cấp như Monster Energy giá lên tới 40.000- 50.000đ/lon, nhập khẩu từ Mỹ. Những sản phẩm tên tuổi sản xuất trong nước có Redbull (bò đỏ, bò húc), tăng lực Sting lon, Number 1 hương chanh, hương dâu Samurai, Sting hương dâu tây đỏ…

Ở phân khúc thấp hơn có nước sâm tăng lực H. L., sâm X2 lon… Bên cạnh sản phẩm của một số nhà sản xuất lớn như Red Bull, URC, Tân Hiệp Phát, thị trường nước tăng lực gần đây có sự tham gia của những doanh nghiệp (DN) vốn gắn với các loại nước uống đóng chai, nước khoáng... Chẳng hạn, nước tăng lực Green của Thạch Bích hay hàng loạt các loại nước tăng lực của Bidrico.

Ảnh: Phùng Huy

Công thức của các loại nước tăng lực trên thị trường khá giống nhau, gồm nước, đường tinh luyện, đường gluco, đường fructo, chất điều chỉnh độ axít, chất tạo ngọt, taurine, caff eine, inositol, vitamin, chất bảo quản, màu thực phẩm, hương tổng hợp có thể là dâu, chanh, cam… Tuy nhiên, tác dụng của chúng đã được các nhà sản xuất thổi phồng quá mức bằng các kênh quảng cáo.

Chẳng hạn loại nước tăng lực sử dụng nguyên liệu ô mai, ngoài chức năng chính được quảng cáo là giúp người uống "khỏe như chúa sơn lâm", còn được rao có hàng loạt công dụng như ngăn ngừa mệt mỏi, chống lão hóa, giải độc, làm trẻ cơ thể. Hoặc các vitamin và axít amin trong những loại nước tăng lực này có tác dụng bổ sung vi chất cho cơ thể, giúp tăng cường sức khỏe, tăng cường sức đề kháng, đem lại vẻ tươi tắn, tràn đầy sinh lực và khả năng vận động cho người sử dụng, chống mệt mỏi do buồn ngủ, giảm căng thẳng do làm việc quá sức, đặc biệt là người lao động, vận động viên, lái xe… Nhiều sản phẩm đánh vào tâm lý phổ biến hiện nay là sợ thực phẩm bẩn, béo phì, mỡ máu, khiến không ít người dù ng như thức uống hàng ngày.

Khác biệt lớn nhất giữa các sản phẩm tăng lực sản xuất tại Việt Nam với hàng nhập khẩu ở chỗ chỉ định cho người dùng. Một số loại nước tăng lực nhập khẩu từ Mỹ có chỉ định tối đa bốn tiếng đồng hồ dùng một lon, giới hạn ba lon/ngày, không nên dùng cho trẻ em, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, hay những người nhạy cảm với chất caffeine. Mặt hàng này không phải là thuốc, không thay thế thuốc chữa bệnh… nhưng các sản phẩm trong nước hầu như phớt lờ điểm này. Đáng lo ngại hơn, nhiều loại nước tăng lực hiện rất được trẻ nhỏ ưa thích.

Điều đáng lo ngại, nhiều loại nước tăng lực rất được trẻ nhỏ ưa thích

Vì sao tràn lan?

Chỉ với thành phần nguyên liệu là nước cùng một số loại hóa chất công nghiệp, hương liệu, màu thực phẩm, một cơ sở lậu tại Bắc Ninh cách đây vài năm đã sản xuất ra hàng nghìn thùng nước tăng lực StingP, gần giống với nước tăng lực Sting của Pepsi, chỉ trong một tháng. Thực tế này cho thấy, với công thức na ná nhau, bao gồm nước và một số loại hóa chất, hương liệu; cùng thủ tục đăng ký sản xuất dễ dàng, các loại nước tăng lực được sả  xuất tràn lan, với giá bán chẳng cao hơn nước uống đóng chai là mấy.

Tìm hiểu về thủ tục để sản xuất nước tăng lực tại một số đơn vị tư vấn pháp lý, thấy việc cấp phép không có gì khó khăn. Một số cơ sở nước uống đóng chai, có trang thiết bị ở mức khá cũng có thể sản xuất nước tăng lực. Cơ sở vật chất không quá phức tạp, chỉ gồm trang thiết bị, điều kiện về tường, trần, nền, hệ thống thông gió, điện, chất thải, kho bãi, nhà xưởng. Ngoài ra còn có các loại sổ dùng ghi chép lưu mẫu, kiểm tra nguyên liệu đầu vào, theo dõi quá trình chế biến hay quản lý sức khỏe nhân viên.

Nhân viên có chứng chỉ tập huấn về an toàn thực phẩm (ATTP) trong một vài buổi. Sau đó, tiến hành làm hồ sơ xin cấp chứng nhận đủ điều kiện ATTP, đợi đơn vị quản lý ATTP thẩm định là có giấy phép sản xuất… Nhân viên tư vấn của một đơn vị tư vấn pháp lý cho biết, hầu như chỉ khi bị “đối thủ” tố cáo trong sản phẩm có chất này nọ vượt ngưỡng cho phép thì sản phẩm đó mới bị kiểm tra, kiểm soát gắt gao, còn không thì cứ yên tâm mà sản xuất.