Nước sông Hậu xanh như nước biển: Sẽ còn đáng báo động hơn

Nước sông Hậu gắn liền hình ảnh ngầu đục phù sa, nhưng mấy năm nay nước sông bỗng trở nên trong, xanh một cách lạ thường.

Nói về nguyên nhân tại sao nước sông Hậu lại có sự chuyển màu như vậy, GS. TS Võ Tòng Xuân, một chuyên gia trong lĩnh vực trồng lúa cho rằng:

"Sông này tùy mùa mà nước đổi màu. Thường nước từ giữa tháng 4-5 nước sẽ đổi màu ra đỏ, tới tháng 11-12, nước trong. Bởi lượng phù sa theo thượng nguồn đưa xuống, khi nào phù sa nhiều thì đỏ. Nhưng mà năm nay có thể là vì hạn hán, không có mưa, và bên Trung Quốc mở đập ra nhưng không đủ, rồi Thái Lan hút nước...

Cái nước đỏ năm nay về trễ vì hạn hán ở trên và mưa tới trễ. Khi bắt đầu có mưa nhiều thì bắt đầu có nước đỏ. Nước đỏ là nước có chứa phù sa từ thượng nguồn đưa xuống, mà trên thượng nguồn có mưa thì đất trên đó bị xói mòn, nó sẽ chảy xuống dòng sông, để dòng sông trên đó đưa xuống từ từ tới ĐBSCL của mình.

Nhưng bây giờ, một lượng nước lớn phù sa đã bị chặn lại ở mấy cái đập của Trung Quốc. Hiện nay, Trung Quốc có 4 cái đập đang hoạt động. Kết hợp năm nay là mưa trễ, hai yếu tố đó làm cho nước của sông Tiền và sông Hậu bớt đỏ".

GS. TS Xuân cho rằng, khi lượng phù sa giảm sẽ ảnh hưởng đến vùng ĐBSCL, đặc biệt là phát triển nông nghiệp.

Ông cho hay: "Dĩ nhiên, phù sa hết thì lượng dưỡng chất bồi cho đồng bằng cũng kém đi. Mấy ruộng chúng ta canh tác 3 vụ lúa, mình ngăn nước sông Cửu Long không cho vào ruộng. Một cách tự nhiên, mình đi bơm nhờ thôi. Cho nên lượng phù sa lắng lại ở trên đồng ruộng của mình bớt đi do mình tăng vụ nhiều quá.

Sông Hậu trong xanh ngay dưới cầu Cần Thơ (Ảnh: ĐÌNH TUYỂN)

Nó cũng giống như sông Hồng ngoài Bắc ấy. Sông Hồng có hai cái đê hai bên, cho nên nước sông Hồng nằm trong hai cái đê đấy thôi, thành ra đáy sông Hồng mỗi ngày một cao hơn. Còn phía ruộng không có lượng phù sa, cho nên đồng ruộng miền Bắc mình cũng nghèo nàn vì hai cái đê sông Hồng của mình ngăn phù sa rất nhiều.

Bây giờ mình phải tiếp tục bồi dưỡng cho đất đai bằng cách là đem lượng phù sa từ dưới sông lên hoặc bón phân hữu cơ để đất được màu mỡ hơn.

Khi lượng phù sa giảm, đất đai thiếu màu mỡ. Mình sẽ phải tốn thêm công sức, tiền của để mình bón phân cho đất ruộng của mình".

Đứng trước tình trạng báo động là lượng phù sa giảm, ông Xuân cho rằng, chúng ta cần phải chủ động hơn trong canh tác. Và người dân cần có biện pháp kịp thời để ứng phó.

Ông Xuân cho biết, nếu lượng phù sa giảm, người dân cần cải thiện bằng cách dùng phân bón. "Hiện nay đã báo động, mình cũng phải tự lo. Bây giờ những ai làm 3 vụ lúa 1 năm hoặc 7 vụ/2 năm mà bị ngăn phù sa vô ruộng thì cũng phải tự lo phân bón, phải phân bón thêm, chứ không còn cách nào khác. Cây cối, hoa màu không tốt thêm thì phải phân tích đất để bón thêm phân bón cho phù hợp", ông Xuân nói.

Ngoài ra, trước tình trạng khô hạn cần tiết kiệm nước, ông Xuân phân tích thêm: "Khi Trung Quốc xây đập trên thượng nguồn sông Mê kông mà nó ngăn lượng phù sa lại thì chúng ta phải tự chủ động ở bên trong này. Ví dụ nước ngăn nhiều quá thì bây giờ mình kiếm cách để giữ nước mưa lại sử dụng trong mùa khô.

Với lại mình triển khai hoa màu cần ít nước. Tại vì mình trồng lúa, 1 tấn lúa tốn khoảng 1000 m3 nước, thì bây giờ mình không trồng lúa ở những nơi đất đai không được tốt, mà mình trồng cây ăn trái, hoa màu. Hoa màu có giá mắc tiền hơn, đỡ tốn nước hơn. Về lâu về dài, nông dân mình lợi nhiều hơn.

Tới đây, chúng ta phải từ từ, theo các nước tiên tiến, bởi thiếu nước này chúng ta mới bắt đầu cảm thấy thôi, chứ còn bên mỹ, châu Âu cảm thấy mấy chục năm nay rồi. Cho nên người ta cũng đã có những biện pháp cho nông dân sử dụng nước một cách tiết kiệm hơn bằng cách đặt máy đo lượng nước chảy vô ruộng của họ để trả tiền nước đó.

Do đó, người nông dân mới biết cách tiết kiệm nước. Ban đầu người ta đã cân nhắc trồng cây gì, bao nhiêu nước, giá kinh tế trồng cây nào có lợi hơn thì người ta phải tính.