Nước mắt phẫn uất ở làng nghề

Được giải oan vụ “nước mắm chứa asen”, người làm nghề nước mắm truyền thống ở huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định đã bớt lo âu, nhưng những giọt nước mắt phẫn uất vẫn rơi, vì đến nay, họ vẫn còn chịu những tổn thất nặng nề từ công bố lập lờ, thiếu trong sáng của Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS).

Từ ngày thông tin nước mắm truyền thống chứa chất asen (thạch tín) bị loan ra, nhiều cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống trên địa bàn huyện Hoài Nhơn phải cho công nhân nghỉ tạm thời vì đơn hàng không có, chỗ may lắm mới có vài đơn hàng lẻ của bạn hàng lâu năm.

“Cứ như vừa trải qua một trận chiến mà người làm nước mắm truyền thống bị đánh tới tấp. Làm nước mắm theo cách ông cha để lại, nào ai biết cái ông “asen” là cái ông chi, ở đâu ra”, bà Trần Thị Duyên, chủ một cơ sở sản xuất nước mắm ở xã Hoài Hương cay đắng nói.

Bà Trần Thị Như Hoa, Chi hội trưởng Chi hội sản xuất nước mắm truyền thống Tam Quan giới thiệu quy trình sản xuất nước mắm truyền thống

Đã 73 tuổi đời, 50 năm tuổi nghề, bà Võ Thị Kính, chủ cơ sở nước mắm Bà Gái, xã Tam Quan Nam quệt nước mắt nói trong uất ức: “Làm nghề mắm đến chừng này tuổi rồi, mắm ở đây chỉ muối bằng cá cơm than, muốn nước mắm thơm thì muối thêm cá cơm đỏ cho có mùi, không có chất cấm, chất lạ gì hết. Cá với muối, mà chỉ cá cơm thôi nghe. Vậy mà người ta nỡ nói nước mắm truyền thống có chất gây ung thư. Nghe xong mà tui rụng rời. Cha ông ngày xưa muối mắm trong cái lu, gáo múc mắm làm bằng gáo dừa, nay mình thay đổi hầm chứa, múc ca nhựa… nhưng nguyên liệu hay cách muối thì vẫn giữ nguyên”.

Còn chị Lý Thị Hải, Giám đốc Công ty nước mắm truyền thống 24 Tân Thịnh, xã Hoài Thanh nói như cố dằn giọng: “Trước đây, trung bình mỗi tháng, cơ sở tôi sản xuất trên 2.000 lít nước mắm, cung ứng khá ổn định cho nhiều thị trường trong và ngoài huyện, mỗi tháng lãi trên 10 triệu đồng. Từ khi VINASTAS công bố tin đó tới nay, việc tiêu thụ sản phẩm bị ngưng trệ, cả chi hội sản xuất chế biến nước mắm truyền thống Tam Quan chao đảo, người bán lẫn người mua đều hoang mang, không dám sản xuất hay kinh doanh gì…”.

Chị Hải bật khóc rưng rức: “Trong những ngày đó, mỗi ngày tôi nhận không biết bao nhiêu cuộc gọi của khách, đại lý. Họ trả hàng đã đành, còn chửi mình làm ăn thất đức, sao lại bán cho họ mắm có chất thạch tín. Quả thật mình không biết chất thạch tín ở đâu ra, cũng không biết giải thích với khách hàng ra sao. Không những điện thoại, có người còn in bài báo có thông tin nước mắm truyền thống chứa thạch tín đi phát khắp chợ”.

Trong tâm “bão asen”, chịu thiệt hại nặng nhất là cơ sở nước mắm truyền thống Như Hoa, thương hiệu mà cho đến nay đã có mặt gần như toàn quốc với 20 đại lý lớn và gần 100 đại lý phân phối. Theo bà Trần Thị Như Hoa, chỉ trong vòng vài ngày sau khi VINASTAS công bố thông tin, toàn bộ các đại lý của bà đều bị trả hàng, đơn hàng bị hủy hết. “Hàng chục đại lý, nhà phân phối yêu cầu thu hồi sản phẩm. Tôi chạy đôn, chạy đáo bay hết Hà Nội đến TP.HCM làm việc với đại lý và cam kết bồi thường sản phẩm nếu nước mắm của tôi không an toàn như thông tin mà VINASTAS công bố”, bà Hoa cho biết.

Còn ông La Tiến Dũng, chủ cơ sở nước mắm truyền thống Như Mười ở xã Tam Quan Bắc nói: “Người tiêu dùng còn hoang mang dữ lắm, họ vẫn chưa tin hoàn toàn về việc asen hữu cơ vô hại với sức khỏe, nhưng vậy là sống rồi đó. Như cơ sở của tui, thị trường ở Quy Nhơn, Tây Nguyên mấy chục năm nay rồi, nhưng sau lần này, tôi chỉ làm cầm chừng chứ đâu dám làm như trước. Kể ra thì sau “vụ thạch tín” này, tôi muốn cơ quan chức năng công bố quy trình sản xuất nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp (nước chấm) để người tiêu dùng rõ mà lựa chọn”.

Huyện Hoài Nhơn có trên dưới 50 cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống lớn nhỏ, tập trung nhiều nhất là ở các xã ven biển, riêng Chi hội sản xuất nước mắm truyền thống Tam Quan có 10 hộ hội viên, là những cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống có đăng ký thương hiệu ở xã Hoài Hương, Hoài Thanh, Tam Quan Bắc. Năng lực sản xuất chế biến hàng năm của chi hội trên 300 ngàn lít nước mắm nguyên chất, trung bình mỗi lít có giá từ 45.000 - 50.000đ tùy theo thời vụ, thu về trên dưới 15 tỷ đồng, góp phần giả i quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động...