Nước bẩn, trách nhiệm cũng 'bẩn'

Điều may mắn cho người dân sử dụng nguồn nước của Nhà máy nước Sông Đà là dầu thải có mùi khét để người dân có thể trực tiếp phát hiện. Nếu đó là một chất không mùi, không vị, là thạch tín, hay thủy ngân, hoặc một thứ kim loại nặng âm thầm ngấm vào cơ thể người dân qua thời gian sử dụng kéo dài thì quả là một thảm họa thực sự.

Bởi không ai thực sự biết chất lượng nguồn nước mình sử dụng hàng ngày ra sao.

Nước đóng chai trở nên đắt hàng tại các siêu thị ở Hà Nội

Theo quy định tại thông tư 41/2018 của Bộ Y tế, chất lượng nước sinh hoạt được kiểm soát bằng nội kiểm và ngoại kiểm.

Theo đó kết quả thử nghiệm các thông số chất lượng nước sạch phải được đơn vị cấp nước công khai trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày có kết quả trên trang thông tin điện tử của đơn vị cấp nước (trường hợp không có trang thông tin điện tử, đơn vị cấp nước phải dán thông báo trước cổng trụ sở) các nội dung: Tổng số mẫu nước thử nghiệm và các vị trí lấy mẫu; các thông số và kết quả thử nghiệm cụ thể của từng mẫu nước, biện pháp và thời gian khắc phục các thông số không đạt Quy chuẩn.

Thiếu nước sinh hoạt, dân chung cư Gemek 2 (An Khánh, Hoài Đức, Hà Nội) phải múc nước ở bể bơi về sử dụng

Trên webside của Nhà máy nước Sông Đà, kết quả này được đăng hàng tháng, do Trung tâm kiểm soát bệnh tật thực hiện, song mẫu nước thử nghiệm do nhà máy tự gửi, tức là hoàn toàn trông vào sự tự giác của doanh nghiệp.

Việc ngoại kiểm định kỳ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ được thực hiện 1 lần/1 năm. Việc ngoại kiểm đột xuất được thực hiện trong các trường hợp sau:

- Khi có nghi ngờ về chất lượng nước thành phẩm qua theo dõi báo cáo tình hình chất lượng nước định kỳ, đột xuất của đơn vị cấp nước.

- Khi xảy ra sự cố môi trường có thể ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước.

- Khi kết quả kiểm tra chất lượng nước hoặc điều tra dịch tễ cho thấy nguồn nước có nguy cơ bị ô nhiễm.

- Khi có các phản ánh của cơ quan, tổ chức, cá nhân về chất lượng nước.

- Khi có các yêu cầu đặc biệt khác của cơ quan có thẩm quyền.

Các kết quả xét nghiệm nước đều dựa trên mẫu nước do chính doanh nghiệp tự cũng cấp

Như vậy, khi nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm độc, nếu như nó không khét lẹt, không vẩn đục để có thể nhìn bằng mắt thường để nghi ngờ… thì cơ bản chúng ta không có khả năng kiểm soát nếu như doanh nghiệp không tự giác có trách nhiệm với tính mạng của người dân.

Chúng ta có thể tin được vào tinh thần trách nhiệm của doanh nghiệp được khi mà cho dù phát hiện nguồn nước bị ô nhiễm, phải huy động hàng trăm người vớt váng dầu, mà họ vẫn âm thầm bán nước cho dân dùng?

Người dân chung cư Linh Đàm xếp hàng lấy nước sáng nay (17/10) Ảnh: Hoàng Phương

Chúng ta có thể tin được vào tinh thần trách nhiệm của doanh nghiệp được khi mà họ chỉ báo cáo sự cố ô nhiễm nước cho tỉnh Hòa Bình, trong khi bán nước cho người dân Hà Nội?

Sự tự giác của doanh nghiệp không tự nhiên mà có. Nó chỉ được hình thành khi giá trị răn đe của luật pháp đủ mạnh và cơ chế giám sát được thực thi nghiêm túc.

Nhưng khi mà thành phố đã phải khuyến cáo người dân không sử dụng nguồn nước độc hại, hàng triệu người dân đã phải dùng nước độc cả tuần, một thảm họa thực sự đã xảy ra mà quyết định khởi tố vụ án, và các biện pháp ngăn chặn vẫn chưa được ban hành, thì pháp luật có đủ sức răn đe?

Nhưng khi mà 3 ngày sau khi người dân phát hiện, phản ánh, đoàn kiểm tra liên ngành mới được cử đi kiểm tra và một tuần sau mới có kết luận thì sự thực thi giám sát có được coi là nghiêm túc hay không?

Cái tâm, cái tầm, hay sự tự giác của doanh nghiệp là điều cần thiết, nhưng sự sống chết của người dân trước hết vẫn phải dựa vào vào trách nhiệm giám sát và thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trong thảm họa nước bẩn ở Hà Nội lần này, trách nhiệm giám sát và thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền rất có vấn đề!

Phạm Trung Tuyến