Nữ hoàng Elizabeth II và hình mẫu “người công chức khiêm tốn”

Người chứng kiến sự thay đổi thời đại

Khi Nữ hoàng Elizabeth II sinh ra vào ngày 21/4/1926, ông nội của bà là vua George V đang cai trị một phần tư dân số trái đất. Nàng công chúa trẻ vốn dĩ không hề được chuẩn bị để sau này nắm giữ ngai vàng. Nhưng khi bác của bà là vua Edward VIII thoái vị vào năm 1936 vì tình yêu với một thường dân người Mỹ, vương miện đã được trao cho cha của bà là vua George VI. Mười năm sau, khi vua cha qua đời, nàng công chúa nhỏ trở thành Nữ hoàng Elizabeth II vào ngày 6/2/1952. Winston Churchill là thủ tướng đầu tiên trong số 15 thủ tướng phục vụ dưới thời trị vì của nữ hoàng. 

Nữ hoàng Elizabeth II luôn là một biểu tượng cho sự kiên cường, ổn định của quốc gia và là một người mẹ nước Anh - Ảnh: CNN

Vào thời điểm bà qua đời hôm 9/9 ở tuổi 96, không chỉ vị thế của nước Anh trên thế giới đã thay đổi, mà chính thế giới cũng đã thay đổi rất nhiều. Tuy nhiên, trong phần lớn khoảng thời gian hỗn loạn trải dài gần một thế kỷ, nữ hoàng là một hằng số đáng tin cậy. Bà vừa là mối liên hệ sống động với quá khứ dân tộc, vừa là biểu tượng của sự kết nối  trong một thế giới đang chuyển dịch. Vai trò của bà không phải là người cai trị, mà là trở thành một hình mẫu về trách nhiệm với gia đình, công việc và nghĩa vụ trước đất nước. Bà luôn bị ràng buộc với quá khứ của nước Anh và mãi mãi chịu trách nhiệm về tương lai của chế độ quân chủ. 

Nữ hoàng sống và trị vì lâu hơn bất kỳ vị vua nước Anh nào khác. Rất ít người Anh bây giờ còn nhớ về thời kỳ tiền Elizabeth II. Mặc dù thể hiện một hệ thống giá trị dường như đã lỗi thời nhưng nữ hoàng đã không chỉ thành công trong việc giữ chế độ quân chủ Anh làm trung tâm cho bản sắc chung của quốc gia mà còn giữ được sự nổi tiếng của nó. Tuy quốc gia mà bà trị vì đôi khi phải vật lộn để tìm vị thế của mình trong một trật tự thế giới mới và hoàng gia nhiều lúc không đáp ứng được kỳ vọng của công chúng, bản thân nữ hoàng vẫn là một biểu tượng cho sự ổn định. 

Tỷ lệ ủng hộ cá nhân của người dân Anh đối với bà trong những năm cuối cùng tại vị vẫn ổn định ở mức 70%, cao hơn nhiều so với bất kỳ chính trị gia được bầu nào ở thế giới phương Tây. Bà cũng cố gắng vượt qua rào cản giai cấp và giành được sự tôn trọng từ những chính trị gia theo đường lối cộng hòa cứng rắn. “Khi chúng ta tìm kiếm câu trả lời mới trong thời hiện đại, tôi thích những công thức đã được thử nghiệm và thành công, như nói tốt về nhau và tôn trọng các quan điểm khác nhau; đến với nhau để tìm ra điểm chung và không bao giờ đánh mất cái nhìn về bức tranh toàn cảnh”, nữ hoàng nói trước cuộc trưng cầu dân ý năm 2014 về việc Scotland rời khỏi Anh. 

Biểu tượng của sự ổn định và khiêm tốn

Sự ra đi bất ngờ vào năm 1997 của Công nương Diana, người vợ đã ly hôn của Thái tử Charles - con trai cả của Nữ hoàng Elizabeth II - gây tổn hại nhiều đến uy tín gia đình hoàng gia. Đó là thời điểm duy nhất trong suốt thời kỳ trị vì của bà mà chế độ quân chủ thực sự lung lay. Tuy nhiên nếu các con và những thành viên hoàng gia khác đôi khi xuất hiện trên các tiêu đề báo chí vì những vấn đề trong hôn nhân, hoặc sự vô tâm trước công chúng thì hình ảnh của riêng Nữ hoàng Elizabeth II vẫn luôn thanh cao.  

Giáo sư Vernon Bogdanor - một chuyên gia về lịch sử hiến pháp Anh - cho biết: “Không phải bà không bao giờ sai, mà nhìn từ góc độ tích cực, bà hiểu người dân Anh”. Theo những người từng ở cạnh nữ hoàng, bà là người nhạy bén, vui tính và nhận thức sâu sắc về tâm tình của dân chúng.

Cựu nhân viên bảo vệ hoàng gia Richard Griffin đã kể lại rằng hồi đầu năm 2022, hai du khách người Mỹ đã tiếp cận ông và nữ hoàng trong khu đất của bà ở Scotland nhưng không nhận ra bà. Griffin sau đó đã giúp hai du khách chụp ảnh với “một thành viên hoàng tộc” và không tiết lộ thân phận thực sự của nữ hoàng. Theo Griffin, nữ hoàng sau đó đã nói vui rằng bà rất hứng thú suy nghĩ về vẻ mặt của hai du khách khi họ cho bạn bè xem những bức ảnh và nhận ra bà thực sự là ai.

Điều đó cũng cho thấy rằng điểm đặc biệt nhất của nữ hoàng chính là việc bà luôn thể hiện mình như một phụ nữ bình thường. Bà đã không xây dựng hình ảnh của mình theo cách thường thấy ở những người phụ nữ quyền lực, nổi tiếng thường thể hiện. Thay vào đó, bà tìm cách bảo tồn một truyền thống, nhưng không phải cho bản thân. Trong 70 năm, nhân vật quan trọng nhất ở Anh là một người phụ nữ không tham gia quá nhiều vào chính trường hoặc thể hiện những đặc điểm mà xã hội yêu cầu phụ nữ phải làm và phải có. Trong 70 năm, cư dân quan trọng nhất của Khối thịnh vượng chung là một phụ nữ cực kỳ khiêm tốn, người được tôn kính vì mọi người muốn bà tiếp tục giữ vai trò của mình. Bà đã làm việc một cách nghiêm khắc, cương nghị, không ngừng nghỉ, không cam chịu suốt hơn 25.000 ngày giữa lúc những người cùng thời của bà nghỉ hưu hoặc qua đời. Cả khi các con của bà ly hôn hoặc vướng vào các vụ bê bối, một trong số các cháu trai của bà từ bỏ nhiệm vụ hoàng gia để chuyển đến Mỹ. 

Trong một bài phát thanh mừng sinh nhật lần thứ 21, Công chúa Elizabeth đã nói: “Tôi tuyên bố trước tất cả các bạn rằng toàn bộ cuộc đời tôi, dù dài hay ngắn, sẽ được cống hiến để phục vụ các bạn và phục vụ gia đình hoàng gia vĩ đại”. Lời hứa đặc biệt đó đã được Nữ hoàng Elizabeth II thực hiện trong suốt hơn 70 năm, với vai trò mà theo bà là “một công chức khiêm tốn” phục vụ người dân. 

Linh La (theo Washington Post, Reuters, Foreign Policy, Politico)