NSƯT Tố Như: Chỉ cần bạn có đam mê…

Xem Tố Như trên sàn tập, trên sân khấu, vào những giờ lên lớp mới thấy múa như đã thấm vào từng tế bào của chị, để rồi… tiếc nuối. Chị đến với múa quá sớm, đi du học và về nước những năm 1990 - khi gần như công chúng Việt Nam chẳng mấy ai quan tâm đến múa ballet. Năng lực không thiếu nhưng chị lại quá thầm lặng nên tiếng tăm gần như chẳng có. 

NSƯT Tố Như (ảnh: Đức Đen Thui)

Chính vì trân trọng tài năng của chị, từ 4 năm trước, hai nghệ sĩ Tấn Lộc và Nguyễn Ngọc Anh đã lên kế hoạch tổ chức một sô diễn mà Tố Như là nghệ sĩ múa chính từ đầu đến cuối chương trình, như một cách để tôn vinh người nghệ sĩ họ yêu mến. Đó là chương trình Ballerina đã diễn ra rất thành công tại Nhà hát TP.HCM cuối tháng 9 vừa rồi.

 * Ballerina là một chương trình múa lộng lẫy, lại được tổ chức để tôn vinh nghệ sĩ (NS) Tố Như. Chị nghĩ gì về điều này?

- Tôi hạnh phúc ngay từ những ngày đầu lên sàn tập, được tập cùng người bạn từng diễn chung từ thời ở đoàn Ballet Tháng 10 và các em trẻ. Tuy nhiên, nói chương trình chỉ để tôn vinh tôi thì nghe to tát quá. Cơ duyên là cách đây 4 năm tôi sang Hồng Kông tập với Ngọc Anh vở Sương sớm, Ngọc Anh và Tấn Lộc thấy tôi còn “mắc múa” quá nên “bày ra” làm sô Ballerina. Đây là một kỷ niệm đẹp trong nghề, sẽ theo tôi mãi. 

Tôi cảm động nhất là Arabesque phải lo kinh phí cho chương trình vì không tìm được nhà tài trợ. Vì thế, Tấn Lộc phải vất vả chạy sô bên ngoài để kiếm tiền lo cho các NS và vở diễn. Dù hai đêm diễn đều bán hết vé nhưng cũng chỉ bù được một phần kinh phí. Một ví dụ nhỏ cho bạn dễ hình dung: thuê 3 cái máy chiếu hết 240 triệu đồng/đêm, nhưng vé một đêm bán hết cũng chỉ được khoảng 360 triệu đồng… 

Sô diễn khép lại, tôi có cảm giác như hụt hẫng, trống rỗng vì mọi thứ trôi qua nhanh quá. Tôi nhớ những ngày tập luyện…

NSƯT Tấn Lộc từng nói, với anh, NSƯT Tố Như là nghệ sĩ múa tài năng số 1 Việt nam

* Tập luyện trở lại với cường độ của một NS biểu diễn, chị có sớm bắt nhịp được không?

- Lúc đó, với tôi mọi thứ đều phải làm lại từ đầu vì nghỉ múa đã lâu. Đi dạy thì tôi có thị phạm nhưng không phải như là một diễn viên. Những ngày đầu, tôi tập được nửa tiết mục là đã thở bằng… lỗ tai. Giờ thì sức khỏe, xương khớp và sức chịu đựng đều đã kém hơn nhưng may là sau đó cũng đáp ứng được. Thời trẻ tôi rất khỏe, ở đoàn Ballet Tháng 10 chỉ có 6 người mà diễn 3 bài dài cũng chẳng ăn thua gì.

* Nhưng trong cả hai đêm diễn, chị đều ra sân khấu với hình ảnh tràn đầy sinh lực, nhẹ nhàng và linh hoạt trong từng bước nhảy. Về mặt biểu diễn, chị thấy Tố Như dày dạn kinh nghiệm bây giờ so với Tố Như của những năm 20 tuổi thế nào?

- Tôi giờ đã khác nhiều lắm nếu so với những năm 20 tuổi: thể lực yếu hơn, kỹ thuật kém hơn. Học trò của tôi giờ không thiếu những em có kỹ thuật tốt hơn tôi nhiều. Tôi già rồi, lưng cứng rồi, có còn dẻo dai nữa đâu. Tôi chỉ “sướng” vì qua sô diễn lần này, lửa đam mê múa trong tôi đã phần nào lan tỏa đến các bạn trẻ. Học trò của tôi đi xem đã khóc vì cảm động. Tôi cũng muốn cho học trò mình thấy, tuy nghề múa vất vả nhưng nếu mình làm bằng tất cả tâm huyết thì khán giả sẽ chấp nhận. Hy vọng các em sẽ có thêm nghị lực.

 * Thời điểm về Việt Nam sau khi du học, chị có cơ hội để ở lại Trường múa Kiev hoặc đầu quân cho một công ty múa nào đó ở các nước châu Âu không, mà phải quay về?

- Lúc đó, tình hình chính trị ở các nước Đông Âu rất căng thẳng, ba mẹ tôi chỉ muốn con gái học xong là về ngay, nên tôi vội vã trở về, có kịp tìm hiểu cơ hội nào đâu. 11 tuổi tôi đi học, 19 tuổi trở về với không ít bỡ ngỡ, may là được giới thiệu vào đoàn ballet Tháng 10, dù thỉnh thoảng mới có sô diễn nhưng nhớ lại 10 năm ở đó tôi thấy vui và có nhiều kỷ niệm. 

Tôi nhớ một lần đi diễn ở Thái Lan, tôi và vài bạn được một đoàn múa đương đại ở Mỹ đánh giá cao và cho học bổng đi học; nhưng thời đó điều kiện đi lại rất khó nên đành bỏ qua cơ hội. Giờ rất mừng là cơ chế đã mở, internet thì tràn ngập thông tin nên diễn viên múa cũng có nhiều cơ hội để tung bay khắp nơi.

* Đúng là đôi khi tiếng tăm chỉ đến với một NS khi họ hoạt động đúng thời điểm tốt. Chẳng hạn, nếu chị hoạt động nghề nghiệp vào lúc này, có lẽ tiếng tăm của chị đã khác?

- Đúng là phải rơi vào thời điểm tốt thì mọi thứ sẽ có điều kiện tốt hơn nhưng nếu không gặp thời điểm tốt mà mình lại làm được và có đam mê thì vẫn phải làm thôi. Vả lại, không phải ai cũng làm việc chỉ vì muốn được nhiều người chú ý. Dù ở môi trường nào tôi cũng tự cập nhật và thấy các NS múa trên thế giới cũng không ngừng làm mới mình, tìm tòi và khám phá những điều mới mẻ trong bộ môn múa. 

Múa lạ lắm! Có khi sau mấy chục năm tốt nghiệp mình mới nhận ra: à, động tác này làm như vậy mới có cảm giác. Nói chung, múa không bao giờ cũ kỹ, lạc hậu.

* Nói thật thì chị có lúc nào chạnh lòng vì quãng đời đẹp nhất của một NS múa chị không được “tung hoành” ở những môi trường lớn?

- Đôi lúc cũng có. Nhưng ngẫm lại thì thấy việc đó cũng giống như nhiều việc khác trong cuộc sống. Đôi khi mình cũng buồn chuyện này chuyện kia, chứ có ai vui hoài được đâu. Quan trọng là tôi biết chấp nhận môi trường nghề nghiệp của mình và làm việc bằng tất cả nhiệt tình đang có. Dĩ nhiên, tôi cũng chẳng làm được điều gì to tát, chỉ là trong sức lực của mình, làm được gì tốt cho múa thì làm.

* Chị từng phải đi học thiết kế đồ họa để kiếm sống. Lúc đó chị có thấy buồn?

- Lúc đó tôi rất chán nản, chỉ muốn bỏ hết mọi thứ để tìm điều gì đó thật mới mẻ. Học thiết kế xong, tôi được giới thiệu đến làm ở một công ty nhưng tưởng tượng cảnh phải ngồi với máy tính 8-9 tiếng đồng hồ mỗi ngày, lại thấy mình chịu không nổi. Tôi không quen ngồi yên một chỗ, chỉ thích “động đậy tay chân”. Nghiệp múa đã kéo tôi trở lại và tôi tiếp tục đi dạy múa. Gia đình tôi không ai theo nghề múa nhưng luôn ủng hộ và là điểm tựa cho tôi. Thời gian đó, gia đình đã hỗ trợ tiền bạc cho tôi.

Nhắc đến Tố Như, rất nhiều nghệ sĩ múa dành cho chị những lời trân trọng

* Với kinh nghiệm giảng dạy và biểu diễn của mình, chị nhìn các học trò hôm nay thế nào?

- Với múa, khi cơ thể bạn có điều kiện tốt như dẻo dai, chân thẳng, vai thon… để xòe tốt hay xoạc chân rộng và đẹp thì đó là một lợi thế. Nhưng, điều tôi luôn nhắc học trò mỗi ngày là cho dù bạn không có điều kiện cơ thể tốt mà có đam mê thì bạn cũng sẽ có tất cả. Tôi cũng đâu có điều kiện cơ thể tốt. Thời đi học, tôi thua rất nhiều bạn trong lớp vì dáng vóc thấp bé, khuôn mặt không đẹp, tuổi dậy thì lại dễ mập nên phải nhịn ăn hoài… Nhưng tôi luôn hết sức cố gắng làm sao để xoạc chân được dài rộng hơn, động tác phải nhẹ và thoáng hơn các bạn mình. 

Tôi vẫn khuyến khích các em, nếu muốn theo nghề thì khổ cũng phải cố, đã chọn thì phải chịu. Bất cứ ngành nghề nào cũng vậy, nếu muốn tỏa sáng thì mình phải nỗ lực gấp nhiều lần người khác. Có những em yêu múa lắm, tập đến chai tay, bong gân, thối hết móng chân nhưng vẫn sung sướng mỗi khi được tập, được diễn.

NSƯT Tố Như cháy hết mình với The Ballerina

* Trong sự nghiệp của mình, chị còn mong ước thực hiện thêm việc gì?

- Đơn giản lắm, tôi chỉ mong mình có nhiều điều kiện để chia sẻ với đồng nghiệp và đào tạo được nhiều lứa học trò giỏi hơn.

* Còn việc biên đạo thì sao?

- Tôi không giỏi về biên đạo. Tôi thích và làm tốt hơn công việc huấn luyện. Biên đạo là phải nhìn bao quát được hết một chương trình, trong khi tôi chỉ giỏi trau chuốt những chi tiết cụ thể.

Lam Hạnh (thực hiện)