NSƯT Phi Điểu: Mỗi khi ra khỏi nhà, nhìn di ảnh của chồng và nói 'Tôi đi làm nhen ông'

Lầm lũi làm nghề bằng đam mê, chịu thiệt thòi vẫn mỉm cười cho qua

- Dù đã bước sang tuổi 85 nhưng khán giả vẫn thấy NSƯT Phi Điểu miệt mài trên phim trường... 

Tôi không thấy có khó khăn gì với mình, trên phim trường tôi vẫn nhanh nhạy và làm việc bình thường như các diễn viên trẻ tuổi khác. Thậm chí, tôi vẫn học và thuộc thoại chứ không gặp trở ngại nào từ việc tuổi cao. .

NSƯT Phi Điểu thường chạy xe máy đi quay phim

Tôi vẫn chạy xe máy đi quay mỗi ngày ở những địa điểm cách nhà khoảng chừng 10 cây số trở lại trong Sài Gòn. Bình thường mỗi ngày tôi đều có việc đi ra ngoài đường, thành ra xe máy là phương tiện, “đôi chân” của tôi. Ngoài ra, tôi duy trì việc tự chạy xe để luyện sự nhạy bén, tinh tường của mình, rèn luyện sức khỏe. Không những thế, tôi còn chủ động được thời gian, tính được giờ giấc, không mất thì giờ vô bổ cho việc chờ đợi người đón đưa. Trừ trường hợp phải đi đường xa, hay vội quá thì tôi mới phải di chuyển bằng xe đoàn hoặc xe ôm.

Tính tôi không thích phiền hà ai, đồng thời cũng muốn tiết kiệm cho các cháu, cái gì cần thì mình vẫn xài, thấy làm gì có lợi hơn thì làm thôi. Ngay cả trong việc ăn uống khi đi quay cũng thế, các cháu thấy tôi lớn tuổi nhất trong đoàn nên hay quan tâm, hỏi han... nhưng tôi luôn nói là “không sao đâu con, các con ăn gì thì bà ăn nấy”. Món gì mềm mềm, ăn thấy ngon ngon thì tôi ăn nhiều, còn nếu không ngon lắm thì ăn ít một chút, vậy thôi có gì đâu.

Khi phải di chuyển xa, NSƯT Phi Điểu mới đồng ý đi xe ôm

- Để có được sự gật đầu của NSƯT Phi Điểu, liệu có những yêu cầu nào về nội dung kịch bản hay dạng vai...?

Như một thói quen, khi các em ngỏ lời mời tôi tham gia quay hình, chỉ cần gọi điện hỏi “cô ơi, cô rảnh không? Con có kịch bản, nhân vật, phim này sắp quay nè cô...”, các em chỉ cần nói vài câu là tôi đã biết nội dung của vai và lượng sức mình để nhận lời. Thông thường, tôi chỉ nhận quay ngắn ngày với vài phân đoạn để đảm bảo sức khỏe.

Tôi không kén vai diễn cũng như không chọn lựa vai, nhưng tôi có suy nghĩ về vai. Tôi luôn quan tâm rằng mình có đảm nhận được nhân vật tốt hay không, vậy thôi. Với tôi, vai giàu hay nghèo, lành lặn hay tật nguyền, ăn xin... tôi đều nhận hết, thậm chí tôi thích những nhân vật có mảnh đời cơ cực nên khi được mời, tôi rất mau đồng ý.

Tôi rất ít khi từ chối vai diễn, chỉ trừ những lời mời đi diễn quá xa, quay nhiều ngày sợ không đảm bảo được sức khỏe. Ngoài ra, tôi cũng ngại làm việc với một số đạo diễn có những lời đồn như khó khăn lắm, dữ dằn lắm... nên khi nghe đến cái tên là tôi không dám nhận, do đó tôi thường nhẹ nhàng viện lý do bận việc gì đó để từ chối.

Ở tuổi 85, NSƯT Phi Điểu vẫn miệt mài với công việc diễn xuất

- Cát-sê chỉ từ 3 đến 5 trăm ngàn/phân đoạn. Với nhiều người, mức giá đó không hề xứng đáng với cái tên NSƯT Phi Điểu?

Đi làm, tôi quan niệm rằng mình phục vụ là chính. Hơi thở và cuộc sống của mình gắn với nghề này lâu lắm rồi nên tôi không quen chuyện ngã giá.

Thay vào đó, tôi thường nhìn tới nhìn lui, thấy gánh hát, đoàn phim nào nghèo, khó khăn, tôi cho các em quyết định mức thù lao, muốn trả nhiêu thì trả. Thậm chí, với các cháu mới ra trường mời tôi diễn rồi gửi cát-sê cho tôi chỉ chừng 3-4 trăm ngàn nhưng tôi cũng không nỡ lòng nào cầm dù bản thân mình hoàn toàn xứng đáng với đồng tiền đó, bởi tôi biết họ cũng eo hẹp kinh tế. Tôi thường biếu lại cho đoàn và xem các em như con cháu mình, giúp được gì thì giúp, như vậy mà tôi lại thấy thanh thản và vui vẻ hơn.

Bị quỵt cát-sê nhưng NSƯT Phi Điểu vẫn mỉm cười cho qua

Có một số người nghĩ tôi báo giá thấp để được mời nhiều, thậm chí có em còn khuyên tôi không nên lấy cát-sê thấp quá sẽ nhà sản xuất bị coi thường. Các em nói rằng, với những người có kinh nghiệm như tôi, một phân đoạn phải nhận ít nhất là 7 trăm ngàn. Nhưng tôi nói thôi, mình lấy vừa vừa cho người ta còn kiếm sống, nuôi cả một đoàn bởi làm phim đâu phải ai cũng lời, có người lỗ thấy mồ luôn.

Nhưng cũng có lần tôi bị mất cát-sê! Khi đó, tôi nhận lời quay phim cho một người tuy nhiên sau khi quay xong, phim cũng đã chiếu trên truyền hình khá lâu nhưng tôi vẫn chưa nhận được thù lao của mình là 4 trăm ngàn/phân đoạn và có tất thảy là 30 phân đoạn.

Lúc đó, nhiều người cũng thúc tôi đi đòi vì cảm thấy bất công cho tôi, tuy nhiên tôi nói thôi không đi đòi vì tôi thấy không đáng để làm vậy. Sau đó không lâu, người đó gặp tai nạn qua đời. 

- Không kén vai diễn, không đòi hỏi cát-sê, thậm chí cũng không đòi tiền khi bị quỵt... bà cứ lầm lũi làm nghề và sẵn sàng nhận về mình những thiệt thòi?

Tôi luôn nghĩ, khi người ta làm gì không phải với mình thì cứ thôi kệ mà bỏ qua. Khi họ ăn gian tiền bạc của mình thì cứ nghĩ có lẽ vì họ đang cần tiền để lo cho gia đình, nên thôi mình đừng chi li, hơn nhau chút đỉnh nhưng cũng đâu vui vẻ gì, coi như mình biếu họ vậy mà nhẹ lòng. Ai ăn hiếp tôi, tôi biết hết đó, cái nào tôi không biết thì cũng có mấy em diễn viên trẻ nói lại nhưng tôi không để trong lòng.

Tôi không ngại chuyện bị người khác qua mặt và tôi cũng chưa bao giờ đi kiện cáo ai, bởi tôi nghĩ mình đi giúp đỡ người này người kia, hay đi làm từ thiện được mà, vậy thì sao mình không nghĩ thoáng cho những người đối xử chưa tốt với mình.

NSƯT Phi Điểu trợ diễn cho Hồ Văn Cường trong chương trình Vietnam Idol Kids 2016

Chưa quen sự vắng mặt và không nghĩ chồng đã đi xa...

- Nhắc đến NSƯT Phi Điểu, khán giả thường nghĩ ngay đến những vai diễn đẫm nước mắt về người bà, người mẹ nghèo khó, sống đời cơ cực nơi miền quê. Nhiều người liên tưởng, rằng trong cuộc sống đời thường, câu chuyện đời bà cũng chất chứa nhiều nước mắt như vậy...

Trước tiên là mình phải có vốn sống tự thân và tôi cũng từng trải qua, chứng kiến nhiều hoàn cảnh bi đát không cầm lòng được. Có lẽ do va chạm nhiều với cuộc sống nên khi diễn xuất, tôi đã mượn những hình ảnh trong ký ức của mình để biểu đạt và dễ xúc cảm nhất.

Tuổi thơ của tôi cũng vất vả nhiều, từ năm 12 tuổi tôi đã rời gia đình để đi làm giao liên, trải qua nhiều cực khổ nên cái gì tôi cũng làm được hết, chỉ có lái máy bay là tôi không biết thôi (cười). Thêm phần, tôi là người sống nội tâm nhiều nên cũng dễ tạo cảm xúc để diễn xuất.

NSƯT Phi Điểu chăm sóc chồng là nhạc sĩ Phan Nhân trong những ngày cuối đời của ông

- Là người sống nội tâm như thế, phải chăng NSƯT Phi Điểu thường tự mình ôm lấy và “gặm nhấm” buồn phiền trong cuộc sống?

Đối với con cái, tôi không bao giờ kể những chuyện buồn của gia đình hay những khó khăn mà tôi đã trải qua. Với các cháu, thỉnh thoảng tôi cũng đan xe một vài câu chuyện cuộc đời vào truyện kể cho cháu nghe nhưng không mang màu sắc bi lụy, bao giờ cũng có hướng giải quyết.

Tôi chọn cách giải tỏa buồn phiền bằng việc tập trung cho công việc để quên hết những chuyện không vui. Bởi, khi nào bạn có việc làm, cảm thấy lu bu trong đầu thì không bao giờ bạn nhớ đến những chuyện lặt vặt. Tất nhiên, bản thân mình cũng có khi thích người này mà không phải người kia, sống hợp với người này nhưng không hợp với người còn lại nhưng xong rồi thì bỏ qua, cuộc đời là vậy mới là đời! 

Từ lúc trưởng thành đến nay, tôi cũng đã đi qua nhiều gian nan, khó nhọc không kể hết nhưng mình đều làm được thì những đụng chạm nhỏ nhoi có là gì đâu, tôi bỏ qua được!

- Nếu không theo nghiệp diễn thì NSƯT Phi Điểu sẽ chọn gắn bó với công việc gì?

Tôi sẽ trở thành một giáo viên bởi gia đình tôi có truyền thống theo nghề giáo, tôi thích lắm! Nhưng do môi trường sống thuở bé, tôi tham gia các hoạt động thiếu nhi như ca hát, nhảy múa... và bộc lộ năng khiếu nghệ thuật nên tôi đã rẽ ngang và theo đuổi con đường này. Nhưng công việc phát thanh viên lại là nghề mà tôi mê nhất!

Tôi từng sống ở Hà Nội 21 năm và theo học ngành diễn viên sân khấu ca múa nhạc kịch cải lương. Sau đó, do đam mê công việc đọc tin tức, tôi quyết định thi và đậu vào đài tiếng nói Việt Nam rồi trở thành phát thanh viên giọng chuẩn Nam bộ của đài lúc bấy giờ. Tôi gắn bó với nghề phát thanh viên cũng khoảng hai mươi mấy năm trước khi về hưu và trở lại diễn xuất như hiện tại. Có thể nói, xuất phát điểm của tôi là từ lĩnh vực sân khấu, tôi đã kinh qua nhiều nghề từ ca, múa, kịch, cải lương... nhưng khi có người hỏi tôi rằng, trong các công việc nghệ thuật mà tôi từng làm, tôi thích nghề nào nhất thì câu trả lời đó chính là phát thanh viên.

- Sau gần 3 năm vắng đi người bạn đời - nhạc sĩ Phan Nhân - trong cuộc sống, bà đã quen một mình?

Tôi chưa quen sự vắng mặt của ông ấy, cứ nhớ hoài. Mỗi khi đi làm về là tôi lại nhớ, dù làm gì thì làm nhưng buổi tối trước khi đi ngủ, tôi cũng nhớ đến ổng! Tôi nhớ những hình ảnh và rất nhiều thứ về chồng mình. Mấy đứa con cũng hiểu nên không khi nào làm phiền đến cuộc sống của tôi. Những ngày không bận đi làm, cứ đến 6 giờ chiều là tôi lại chạy xe máy qua chùa nơi đặt tro cốt của chồng để lau chùi hủ đựng cốt của chồng và tụng kinh. Mỗi khi nhớ ổng quá thì tôi lại đọc kinh, cầu nguyện.

Lúc sinh thời, tôi và chồng thường xuyên nói chuyện, chia sẻ công việc, cuộc sống cho nhau. Chẳng hạn như khi ông ấy sáng tác ca khúc mới, thường nhờ tôi nghe và hỏi rằng: “Má Phi xem ba viết chỗ này được không? Câu này, chữ này có ổn không? Rồi bây giờ mời ca sĩ nào hát được đây má Phi?”...

Tấm ảnh kỉ niệm của hai vợ chồng NSƯT Phi Điểu

- Mất đi điểm tựa tinh thần đã gắn bó suốt mấy chục năm, NSƯT Phi Điểu đã làm gì để tập dần thói quen mới trong cuộc sống khi không có chồng bên cạnh?

Thói quen đó khó quên lắm! Thỉnh thoảng tôi vẫn nhìn di ảnh ông ấy và nói rằng: “Ba phù hộ nha, phù hộ cho con cháu mạnh khỏe. Còn má hay đi quay, ba rảnh thì ba đi theo, ba không rảnh thì ba ở nhà”..., tôi nói chuyện bình thường như chồng còn đang sống cạnh mình. Hay mỗi lần trước khi đi ra ngoài, tôi đều nhìn ra phía sau và nói: “Ba ơi, má Phi đi nha”, rồi khi về, tôi lại nói: “Tôi về rồi nha ông”. Tôi cứ nói xàm xàm và nhớ vậy đó, chỉ có khi ngủ mới quên ông ấy thôi. Bây giờ thì tôi không còn khóc nhiều khi nhớ chồng như hồi ổng mới mất.

Để vơi đi nỗi buồn tinh thần, tôi chọn “đắm mình” trong công việc. Tôi đi làm rất nhiều việc từ công tác xã hội, từ thiện, công tác ở phường – quận... song song với công việc diễn xuất để không có thời gian để nhớ.

- Thói quen chung nào giữa hai vợ chồng mà NSƯT Phi Điểu còn giữ cho đến hiện tại để nhớ về “người bạn đời” của mình?  

Tôi vẫn nhớ chồng thích ăn ngọt, không uống bia rượu nên tôi thường mua đồ ngọt về mời ổng dùng. Thỉnh thoảng, tôi cũng mở những đĩa nhạc của chồng, nghe tiếng ổng sang sảng như còn quanh quẩn đâu đây, chứ không nghĩ là đi xa...

Thanh Hương thực hiện