NSND Việt Anh: Đi ngược nhưng đúng thì vẫn nên đi

Chuyện NSND Việt Anh lập kênh YouTube khiến không ít khán giả bất ngờ, bởi với nhiều nghệ sĩ thuộc thế hệ ông, chuyện xuất hiện trên truyền hình phổ biến hơn; mạng xã hội, YouTube là những khái niệm đôi khi hơi xa vời. Nhưng ở tuổi này, bất kỳ sự lựa chọn nào của ông hẳn không xuất phát từ niềm vui đơn thuần mà có lý do phía sau. “Đúng vậy, tôi chẳng ham vui như người trẻ, mà điều tôi cần là truyền đi sự tử tế”, ông nói.

Đi ngược 

Phóng viên: Điều gì thôi thúc ông xuất hiện ở nơi những người trẻ “làm chủ”?

NSND Việt Anh: Tôi ấp ủ ý tưởng ra mắt kênh YouTube và series Chuyện tử tế cách đây khá lâu nhưng nay mới đủ duyên thực hiện. Thời gian qua, tôi chứng kiến nhiều sự việc trong xã hội, cộng với việc trên mạng có quá nhiều nội dung dung tục, nhảm nhí, bạo lực. Điều này không tốt cho giới trẻ, thậm chí có nguy cơ ảnh hưởng đến xã hội, càng thôi thúc tôi phải thực hiện. Tôi muốn qua đây có thể truyền tải cách ứng xử đẹp giữa người với người.

Hiện tôi đang giảng dạy tại Trường đại học Văn Lang, sân khấu kịch Hồng Vân… Số lượng học trò ra trường, tốt nghiệp mỗi năm khá nhiều. Không phải ai cũng nhanh chóng tìm được cơ may để phát triển. Vì thế, tôi mong đây cũng là cơ hội để có thể giới thiệu họ đến với mọi người, các nhà sản xuất, làm quen với ống kính, diễn xuất, duy trì niềm đam mê.

* Để thích nghi với cuộc chơi này, có lẽ không phải là điều dễ dàng với ông?

- Tôi không rành về mạng xã hội, YouTube. Vì thế, khi thực hiện dự án này, tôi nhận được sự hỗ trợ rất nhiều từ học trò. Ban đầu, tôi dự kiến quay bằng điện thoại vì không có kinh phí nhưng may mắn được học trò giúp đỡ khâu hình ảnh. Cũng nhờ sự thương mến từ bạn bè, các mối quan hệ xã hội, tôi có được một ít kinh phí tài trợ. Có lẽ họ cũng tìm được tiếng nói chung với tôi, mong truyền đi những điều tốt đẹp.

NSND Việt Anh và nghệ sĩ Thanh Thủy trong Tuyệt chiêu sức khỏe

Phần kịch bản, tôi giao cho học trò tìm hiểu, xây dựng. Tôi định hướng, góp ý, tham gia diễn xuất. Đây cũng là cơ hội để các em có dịp cọ xát thực tế với nghề. Ban đầu, chúng tôi hay gọi vui đây là đoàn phim 0 đồng vì kinh phí chỉ đủ cho việc ăn uống. Tuy nhiên, dần về sau, các em cũng cần được thu về giá trị nhất định, dẫu con số không phải quá lớn. Vì thế, tôi cũng có chút lo ngại bởi ngân sách có hạn. Song, tôi sẽ cố gắng để tiếp tục sản xuất dự án này dài hơi hơn.

* Giữa thị trường ai cũng theo đuổi sự hài hước, ông lại đi ngược khi sản xuất những nội dung mang tính giáo dục cao. Ông có lo ngại khó tiếp cận công chúng?

- Tôi biết lượt người xem sản phẩm hiện tại tương đối thấp so với mặt bằng chung. Thế nhưng, chỉ vài chục, vài trăm người xem và cảm nhận được, tôi vẫn vui vì những điều tử tế có cơ hội lan tỏa rộng hơn. Nghệ thuật, giải trí đa dạng lắm. Có người làm hài thì cũng có người sản xuất nội dung nghiêm túc hơn, đó là chuyện hết sức bình thường. Vì thế, tôi không nghĩ mình đi ngược nhưng nếu đi ngược mà đúng thì vẫn nên đi chứ.

Tôi nghĩ khó để những nội dung này chinh phục được giới trẻ, trong khi họ có xu hướng thích xem những điều lạ lùng, kỳ quái. Tuy vậy, mưa dầm sẽ thấm lâu. Bất kỳ sự thay đổi nào cũng xuất phát từ những chi tiết nhỏ. Trước mắt, tôi nghĩ các gia đình sẽ dễ dàng thấu hiểu, chia sẻ hơn.

NSND Việt Anh nói ông mê nghề, mê sân khấu, nhưng nhiều năm qua không tìm được kịch bản hay nên ít xuất hiện

Với sản phẩm này, giá trị cốt lõi mà tôi muốn mang đến là truyền đi những cách ứng xử tốt đẹp trong cuộc sống. Cuộc sống của chúng ta hiện có nhiều vấn đề, nhiều sự thay đổi nhưng tôi tin đích đến cuối cùng của con người vẫn là cái đẹp, sự tử tế. Tôi kể những câu chuyện hết sức bình thường trong cuộc sống mà đôi khi vì vội vàng quá chúng ta lãng quên. 

* Điều bình thường đó liệu… có bình thường không, thưa ông?

- Chẳng hạn, trong một tập, tôi dựng lại tình huống một người bán vé số đến quán phở mời khách mua. Một người đàn ông giơ tay lên khiến người bán vé số lầm tưởng ông ấy muốn mua. Người bán vé số đứng đợi đến khi vị khách ăn xong thì bất ngờ vị khách lại kéo trong túi ra một cọc vé số. Một lần, người bán vé số trên đi ăn ở một quán, lại được một người bán vé số khác mời mua, thì ông ấy đã nhanh chóng mở lời: “Tôi cũng bán vé số đây”, để tránh lặp lại tình huống tương tự. Qua câu chuyện này, tôi muốn nói những tín hiệu chúng ta nhận được trong cuộc sống đôi khi không chính xác nhưng dẫu có thế nào vẫn luôn giữ sự bình thản, không trách cứ và chọn cách ứng xử phù hợp. Sự tử tế, tốt đẹp không hẳn xa vời mà luôn ở rất gần, trong mỗi con người chúng ta, từ suy nghĩ, hành động nhỏ nhất. 

Hiện, tôi đã cho sản xuất hơn 20 tập. Với tần suất phát 1 tập/tuần thì chắc chắn sẽ duy trì được thêm vài tháng nữa. Nếu có điều kiện tốt hơn, tôi muốn tăng số lượng phát lên 3 tập/tuần hoặc cả tuần. Tôi muốn tạo thói quen xem chương trình này cho khán giả, để từ đó xây dựng những điều tốt đẹp trong văn hóa, ứng xử. Với kênh này, tôi chỉ muốn tác động vào tâm tưởng, suy nghĩ của con người, hướng đến những điều tốt đẹp. Vì thế, sau dự án Chuyện tử tế, nếu có kinh phí, tôi cũng sẽ sản xuất phim với tinh thần trên.

NSND Việt Anh hỗ trợ NSND Hồng Vân giảng dạy tại sân khấu kịch Hồng Vân

 Cho người nhiều hơn

* Con đường nghệ thuật của ông ở tuổi này dành cho mình hay cho người nhiều hơn?

- Tôi đã gần đi đến những đoạn cuối cùng rồi. Tương lai của nghệ thuật phải là thế hệ trẻ. Vì thế, tôi dành nhiều thời gian để đào tạo học trò tại Trường đại học Văn Lang, sân khấu kịch Hồng Vân, sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh… Nhiều người hỏi tôi vẫn còn chạy show tốt, vậy liệu việc chọn đi dạy với đồng lương ít ỏi có phải nhận phần thiệt cho mình hay không. Tôi trả lời ngay: “Không!”.

Nhu cầu ăn uống, chi xài của tôi không nhiều. Tôi cũng từng đi qua thời đoạn rất khó khăn, thiếu thốn đủ bề để trụ được với nghề. Vì thế, không có gì đáng để tôi sợ hay lo ngại. Nhìn các bạn trẻ mang nhiệt huyết, đam mê với nghề, tôi lại càng thích thú để đến lớp. Họ sẽ là những người viết tiếp hành trình chúng tôi đã đi. Với công việc giảng dạy, tôi cũng được nhiều học trò cũ hỗ trợ, giúp đỡ.

Làm thầy nhưng chính tôi cũng học từ học trò của mình rất nhiều. Các em bây giờ bản lĩnh, nhạy bén lắm. Điều đó, một ông già U70 làm sao so được (cười). Tuy nhiên, tôi vẫn trẻ trung lắm đấy. Học trò rất thích nói chuyện với tôi vì họ có cảm giác tôi như một người bạn. 

NSND Việt Anh trong phim 30 chưa phải tết

* Việc đào tạo một diễn viên, nghệ sĩ cho tương lai ắt hẳn không đơn thuần về kỹ năng…

- Đạo đức và kỹ năng phải song song với nhau trong người nghệ sĩ. Cái gốc con người vẫn phải là đạo đức. Nếu không thể làm người giỏi giang, trước hết hãy làm người có đạo đức, tử tế. Tôi luôn nhắc nhở học trò việc giữ gìn hình ảnh, tư chất trước công chúng. 

Muốn có kỹ năng giỏi, đúng thì phải có tri thức đẹp. Nghệ sĩ nếu không có tri thức sẽ chẳng đi đến đâu, chỉ loanh quanh với những chuyện nhỏ nhặt, dễ làm tổn thương khán giả, đồng nghiệp. Người làm nghệ thuật phải tạo ra cái đẹp, nếu không có tri thức thì làm sao nhận biết để tạo ra được cái đẹp. Việc ai đó xuất hiện trước công chúng giễu cợt, nói bóng nói gió, dung tục… với riêng tôi, không phải là nghệ sĩ. 

Thực tế, thời đại hiện nay đã tạo nhiều cơ hội để nhiều người trở nên nổi tiếng hết sức dễ dàng. Nhưng, có những việc cần có tính chuyên môn, chẳng hạn để vá xe thì phải cậy người biết vá. Nghệ thuật cũng như thế mà thôi. Có những vị trí, vai trò, vai diễn mà chỉ người có nghề, có kỹ năng mới thực hiện được. Họ sẽ luôn có chỗ đứng, mặc cho thị trường có xoay chuyển, thay đổi ra sao. Vì thế, tôi luôn mong học trò mình phải tỉnh táo trước sự nổi tiếng, luôn biết mình là ai, ở đâu, còn thiếu sót điều gì để hoàn thiện. 

Không riêng học trò mới, ngay cả học trò cũ khi có dịp gặp mặt tôi vẫn sẵn sàng góp ý để các em tốt hơn. Nhiều em tôi chưa dạy ngày nào nhưng vẫn gọi tôi là thầy vì họ thích được nghe tôi truyền kinh nghiệm. Tôi luôn mong họ hiểu sự nổi tiếng có được phải là bản lề, áp lực để cố gắng sống, làm việc tử tế, xứng đáng với tình cảm của 
khán giả.

NSND Việt Anh trong vở kịch Dạ cổ hoài lang

* Sân khấu vốn khó khăn trong nhiều năm qua. Cơ hội của diễn viên trẻ cũng không nhiều khi tốt nghiệp. Có lẽ việc động viên tinh thần cũng là điều cần thiết?

- Gọi là học trò nhưng các em đều đã lớn. Mỗi em lại có cách suy nghĩ, ứng xử khác biệt. Vì thế, rất khó để đưa ra một mẫu hay công thức nào đó để gợi ý họ làm theo. Điều tốt nhất tôi có thể làm là truyền hết kỹ năng nghề nghiệp, nuôi dưỡng niềm đam mê, để từ đó họ muốn gắn bó với công việc này. Tôi phải làm sao để họ thấy nghệ thuật là những điều đẹp đẽ nhất. Tự khắc họ sẽ có sự điều chỉnh nếu tâm hồn họ đủ hướng thiện, yêu cái đẹp.

Tôi vui khi nhìn thấy học trò của mình ngoài học kỹ năng diễn xuất còn chịu khó đọc thêm sách để hiểu thêm nhiều lĩnh vực về đời sống xung quanh. Từ lúc trẻ, tôi đã duy trì thói quen đọc cho đến hiện tại. Nếu chưa thể khá, giàu với nghề, trước tiên họ đã được giàu tri thức. Đầu óc được mở mang sẽ tạo ra nhiều cơ hội để chúng ta phát triển. 

* Những năm qua, ông ít xuất hiện trên sân khấu kịch. Ắt hẳn câu chuyện này cũng chất chứa nhiều tâm tư?

- Kịch bản sân khấu hiện không hay. Khán giả giờ đây cũng khác ngày trước. Lực lượng diễn viên không đồng bộ, có người diễn được, người lại không… Tôi thích cảm giác được đứng cùng người có nghề, diễn với nhau rất đã. Có người chỉ đóng vai phụ nhưng diễn rất hay, khiến khán giả nhớ mãi còn chúng tôi được tung hứng nhiều hơn. Có lẽ sẽ khó tìm lại được cảm giác ấy lắm.

Nhưng vấn đề lớn nhất của sân khấu hiện tại vẫn là kịch bản. Sự hạn chế này có nhiều lý do. Xã hội, con người hiện tại có nhiều vấn đề để khai thác nhưng có lẽ việc mang lên sân khấu không dễ dàng. Tác giả chưa thể sống được với nghề thì làm sao có được kịch bản hay. TP.HCM nói riêng có số lượng sân khấu xã hội hóa rất lớn. Kinh phí dựng vở do họ tự đầu tư. 

Sau chỉ 2 - 3 suất nhưng không đông khán giả, vở sẽ dừng ngay. Như vậy, thù lao tác giả có được cũng chẳng là bao. Tôi nghĩ Nhà nước, cơ quan quản lý văn hóa cần có cơ chế đầu tư, hỗ trợ, chẳng hạn mở ra cơ hội để tác giả sáng tác, sau đó tuyển lựa những kịch bản hay, có khả năng để đầu tư, mỗi năm chọn khoảng 30 kịch bản để trao cơ 
hội này. 

* Có quá nhiều khó khăn từng được bàn luận rất nhiều, nhưng dường như việc tháo gỡ vẫn còn quá nhiêu khê?

- Hiện tại, nhiều sân khấu vẫn chạy theo khán giả. Trong khi đó, giá trị văn hóa, tinh thần phải hướng con người đến cái đẹp, chứ không thể chạy theo họ. Thực tế, gánh nặng tiền nong vẫn khiến nhiều đơn vị chịu áp lực không nhỏ, gói ghém lắm cũng gần trăm triệu cho một kịch bản ở sân khấu thể nghiệm. Ông bầu, bà bầu dựng vở luôn trong trạng thái lo lắng không biết có gỡ vốn được hay không, như thế đã làm mất đi sự thăng hoa cần có. 

Với sân khấu tư nhân, đơn vị nào làm tốt, Nhà nước cần hỗ trợ để họ tiếp tục phát triển. Tôi nghĩ nếu không đẩy nhanh, mạnh được tiến trình này, chuyện sân khấu mất đi là tương lai có thể thấy được. Sức lực con người luôn có giới hạn. Nghệ sĩ đam mê mấy cũng có thể kiệt sức khi áp lực trên vai quá nhiều, đặc biệt sau hai năm vừa qua.

NSND Việt Anh trong Chuyện tử tế

Một mình vẫn vui

* Ở tuổi U70 vẫn đi về một mình, có lúc nào ông thấy cuộc sống hơi buồn tẻ?

- Ngoài giảng dạy, tôi cũng thường đóng phim truyền hình. Hầu như phần lớn thời gian tôi dành cho công việc. Tôi vẫn thường ăn cơm hàng cháo chợ vì tiện. Buổi chiều, khi có thời gian rảnh, tôi thích nhâm nhi một chút cùng học trò, bạn bè. Chuyện đời, tôi thường chia sẻ với họ ở đây, còn chuyện nghề ở trên lớp. Tôi cũng dành thời gian chơi tennis. Tôi thích thể thao từ nhỏ nhưng không có điều kiện theo đuổi. 

Tôi thích đọc sách nữa. Nếu thời trẻ tôi thường đọc truyện, tiểu thuyết thì giờ đây tôi lại thích sách nghiên cứu về con người, tâm linh, Phật giáo. Những nội dung này mang đến cho tôi sự bình an, nhận biết thêm về thế giới xung quanh. Chẳng hạn, khi đọc và hiểu về cái chết, tôi bớt sợ hẳn vì đó là con đường ai cũng đi qua. Quan trọng nhất là trên con đường đó ta đã làm gì, để lại những gì.

* Ở tuổi nào con người cũng cần bạn bè, nhưng việc chọn bạn ở tuổi ông hẳn cũng khác đi nhiều?

- Thời trẻ, bạn bè giúp ta phát triển sự nghiệp nhưng khi về già, đó là những người mang đến sự vui vẻ, bình an. Tôi hơi khó kết giao vì lựa chọn bạn bè rất kỹ. Người đó phải đồng điệu, cùng tần số với tôi thì tôi mới có thể chia sẻ được. Tôi có một người bạn là bác sĩ rất mê đá banh. Tôi thích nói chuyện với anh ấy vì anh ấy luôn vui vẻ, lạc quan. Chúng tôi hay bàn bạc nếu vấn đề đó xảy ra sẽ xử lý như thế nào, chỉ theo hướng tích cực, nghĩ cho người khác. Anh ấy cũng am hiểu về nghệ thuật nhưng không thích nghệ sĩ nào, trừ tôi. 

* Niềm vui ở đoạn đường đời này đôi khi chỉ đơn giản là biết buông bỏ nhiều hơn. Ông nghĩ đúng chứ?

- Chuyện gì vui tôi giữ, còn điều gì buồn thì cố gắng để chúng trôi qua thật nhanh. Cuộc sống chỉ dễ chịu khi ta bước đi thong dong mà lòng không muộn phiền. Trước khi muốn nhận xét, chê trách gì ai, tôi suy nghĩ kỹ và rất ít khi chê. Vậy nhưng với lời khen, tôi vẫn rất thận trọng vì khen sai đôi khi lại phản tác dụng. Hơn hết, tôi luôn biết vị trí mình ở đâu để từng lời nói ra phải thực sự phù hợp, vừa vặn.

* Cảm ơn ông đã chia sẻ. 

Thành Lâm (thực hiện)

Ảnh: Nhân vật cung cấp