NSND Doãn Tần: Thênh thang trên đường quê hương

Hồi còn học ở Nhạc viện Hà Nội, tôi học chung lớp với Hồng Vy - con gái NSND Doãn Tần. Tôi từng có chút ghen tị với bạn, vì cô có một người bố thật tuyệt vời. NSND Doãn Tần là một trong những hình mẫu ước mơ của đám trẻ yêu âm nhạc hồi cuối thập niên 1980 đầu 1990 như chúng tôi.

Đó là thời mà khán thính giả biết đến giọng hát và tên tuổi của nghệ sĩ chủ yếu qua sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam. Khi ti vi xuất hiện, đôi lúc lại thấy ông trên màn hình với vóc người cao lớn, trong trang phục quân đội thật uy nghiêm. Mà chẳng riêng tôi, bố tôi và nhiều cô chú thuộc thế hệ trong và sau hai cuộc chiến trường kỳ của dân tộc cũng nghe và học hát theo những mẫu hình được Đài Tiếng nói Việt Nam phát sóng nhiều như NSND Doãn Tần.

Có người nói, không ai hát ca khúc Đường chúng ta đi của nhạc sĩ Huy Du hay như NSND Doãn Tần. Nghe nói, lúc sinh thời, tác giả Huy Du cũng từng nói như vậy. Đường chúng ta đi mang tầm vóc của nền âm nhạc mới Việt Nam. Tác phẩm như một trường ca, với nhiều đoạn mang tính chất, màu sắc khác nhau. Có những đoạn khai thác liên tiếp những nốt cao, có những đoạn lại tươi vui, nhảy nhót… Tất cả vẽ nên một bức tranh tươi đẹp, tràn đầy tinh thần lạc quan - đi trong cuộc chiến, với tinh thần chiến đấu mà vẫn phơi phới tình yêu quê hương yên bình.

NSND Doãn Tần đã “hóa giải” những điều ấy bằng giọng hát đầy nội lực - một giọng nam cao mà người trong nghề gọi bằng cái tên “Việt hóa”: tenor bay - giọng nam cao cao vút nhưng nghe vẫn nhẹ nhàng như không. Tất nhiên, NSND Doãn Tần còn thể hiện nhiều ca khúc như Dáng đứng Việt Nam, Đất nước trọn niềm vui, Sông Lô chiều cuối năm, Thương lắm tóc dài ơi… đầy ấn tượng, được khán giả yêu mến.

Năm 2011, khi thực hiện dự án âm nhạc kỷ niệm 50 năm hữu nghị Việt - Lào, tôi đã mời NSND Doãn Tần tham gia. Khi đó, tôi thực sự phân vân: bài hát tôi muốn ông thể hiện là một bài hát nổi tiếng của Lào, phải hát bằng cả hai thứ tiếng và còn phải song ca với một ca sĩ thuộc lớp học trò của ông ở Nhà hát Quân đội nhân dân Lào. Thế mà ông vẫn vui vẻ nhận lời.

Chúng tôi chọn bối cảnh tiện nhất cho ông - một bản Mường ở Hòa Bình. NSND Doãn Tần cùng ca sĩ Lào phải đóng vai những người nông dân Lào, vác cuốc vác cày và dắt trâu ra ruộng. Trời nắng chang chang, cảnh quay mất gần cả một ngày, ông vẫn không hề than phiền. Bài Người nông dân vui tính được công chúng cả hai nước đón nhận nồng nhiệt.

NSND Doãn Tần và ca khúc Đường chúng ta đi:

Có một điều tôi vẫn giấu ban lãnh đạo của Nhà xuất bản Âm nhạc là khi ấy, căn bệnh Alzheimer hành hạ, những biểu hiện nhớ nhớ quên quên cũng đã bắt đầu làm cuộc sống của ông và gia đình đảo lộn. Tôi chỉ muốn có một kỷ niệm với ông - một trong những giọng ca vàng của nền âm nhạc cách mạng. Có lẽ bản thu âm, thu hình Người nông dân vui tính - Zên Xa Bai Xao Na năm 2012 là bài hát cuối cùng của ông.

Thời đi học, tôi thường ghé thăm gia đình ông, phần vì học chung lớp với Hồng Vy, phần vì mấy người bạn thân của tôi như Lương Huy, Tuấn Hiệp, Quang Việt đều đang là ca sĩ ở Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội - nơi ông từng công tác, cũng là nơi gia đình ông ở đó. Tôi cảm nhận, ông luôn hạnh phúc vì có người vợ hết lòng với chồng, có người con gái yêu thương và tự hào về bố.

NSƯT Hồng Vy, có lẽ quyết nối nghiệp cha, luôn quyết tâm chinh phục thử thách, với những buổi hòa nhạc được tổ chức đều đặn. Ngay cả cậu con trai của Hồng Vy cũng đã bắt đầu đứng trên bục sân khấu của trường, để thể hiện tiếng đàn dương cầm của mình. Chừng ấy, tôi tin ông đã yên lòng trở về với đất mẹ. Vĩnh biệt ông, NSND Doãn Tần - một giọng hát đặc biệt của những giọng hát đặc biệt. 

Nguyễn Quang Long