NSND Đinh Bằng Phi: Người thầy không phấn trắng, bảng đen

Không chỉ là một nghệ sĩ nổi tiếng, NSND Đinh Bằng Phi còn là một người thầy giỏi nghề và tận tụy với học trò. Trong không khí chào đón Ngày nhà giáo Việt Nam (20/11), Hội Sân khấu TPHCM, Ban lý luận phê bình tổ chức triển lãm ảnh và tọa đàm NSND Đinh Bằng Phi: Một đời theo hát bội nhằm tôn vinh những đóng góp của ông. Đây cũng là dịp để học trò ông được tụ họp, ôn lại những kỷ niệm.              

Gia đình cho biết ông bị chứng alzheimer khoảng 2 năm nay nên hầu như quên mọi thứ. Nhiều lần gia đình đưa băng hát bội cho ông nghe nhưng ông đẩy ra, từ chối. Nhưng khi gặp người quen ở sân khấu, mọi ký ức lại ùa về. Ông có thể nhớ, nói rất nhiều điều về hát bội trong thời điểm đó, nhưng cũng sẽ quên nhanh chóng. Những miền ký ức còn đọng lại cho thấy tình yêu, niềm đam mê của ông với hát bội là vô tận, bất chấp thời gian, tuổi tác và sức khỏe.

Trong buổi triển lãm, NSND Đinh Bằng Phi chia sẻ: “Tôi cũng chưa làm được gì so với những bậc tiền bối. Tôi cảm ơn người đi trước, cũng như hậu bối đã giữ gìn được nghề này”.

NSND Đinh Bằng Phi tại buổi triển lãm, tọa đàm sáng 18/11

Nghệ sĩ Minh Khương (Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM) diễn lại một trích đoạn trong vở Trảm Trịnh Ân. Minh Khương vào vai Cao Hoài Đức, từng được NSND Đinh Bằng Phi đảm nhận lúc còn đứng trên sân khấu.

NSƯT Ngọc Khanh là học trò của NSND Đinh Bằng Phi, bắt đầu từ khoảng thập niên 70. Mẹ của bà là nghệ sĩ hát bội Ba Út, người từng dạy NSND Đinh Bằng Phi hát bội. Ban đầu, gia đình không muốn nghệ sĩ Ngọc Khanh theo nghề, nhưng nhờ sự thuyết phục của NSND Đinh Bằng Phi nên gia đình bà đồng ý. Sau đó, nghệ sĩ Ngọc Khanh vào học tại trường Quốc gia Âm nhạc Kịch nghệ. 

“Thầy có niềm đam mê rất lớn với hát bội. Mỗi giây, mỗi phút thầy đều có thể nói về hát bội. Thậm chí, ngôn ngữ hát bội cũng ảnh hưởng vào cuộc sống thật của thầy. Thầy mời rất nhiều nghệ sĩ có tiếng thời bấy giờ về dạy cho chúng tôi, đào tạo nên nhiều thế hệ nghệ sĩ hát bội. Ngoài giờ lên lớp, thầy viết tuồng, ngôn ngữ rất súc tích. Ban hát bội Đinh Bằng Phi hát ở đài truyền hình 2 tuần/lần. Sự đóng góp của thầy rất đáng kính”, NSƯT Ngọc Khanh tâm sự.

NSƯT Ngọc Khanh vẫn nhớ những chuyến đi cùng NSND Đinh Bằng Phi đến trường Đại học Sư phạm, Pétrus Ký... hay đến Vĩnh Long, Bến Tre... để giới thiệu, diễn hát bội cho người dân xem. Cuộc sống ngày đó nhiều khổ cực nhưng chính sự động viên của người thầy cùng niềm đam mê lớn với hát bội đã giữ chân nghệ sĩ Ngọc Khanh đến hôm nay. 

Nghệ sĩ Ngọc Khanh xúc động chia sẻ về người thầy

NSƯT Linh Hiền cũng là một trong những học trò ưu tú của NSND Đinh Bằng Phi. Anh theo học ông từ năm 1979 tại lớp tại chức của đoàn Hát bội TPHCM và hiện công tác tại Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM. NSƯT Linh Hiền cho biết NSND Đinh Bằng Phi dạy học trò bằng sự nhẹ nhàng, tình cảm, quan tâm hết mực.

“Thầy chỉ bảo cho chúng tôi từng chút một. Hát bội khó ở chỗ 5 người học thì chỉ có thể 1-2 người tiếp tục theo nghề. Vì thế, thầy cũng sớm nhận ra tố chất để có sự quan tâm nhiều hơn. Thầy không nghiêm khắc nhưng không đồng nghĩa thầy không thể đào tạo được học trò tốt. Hiện tại, chúng tôi vẫn đang tiếp tục làm nghề, và giữ tình yêu lớn với hát bội. Tôi vẫn nhớ như in thầy chỉ bảo hát khách, hát tử, hát xuân nam đều rất chuẩn. Thầy có yêu cầu cao trong nghề, hát diễn phải chuẩn xác”, anh nói.

NSƯT Linh Hiền cho biết sau khi về hưu, anh cũng mong muốn sẽ được tiếp nối con đường của NSND Đinh Bằng Phi, tiếp tục đào tạo thêm nhiều nghệ sĩ trẻ cho nghệ thuật hát bội, góp phần giữ gìn môn nghệ thuật truyền thống này.

Nghệ sĩ Linh Hiền mong muốn tiếp bước thầy để tiếp tục đào tạo nhân lực trẻ cho hát bội

NSƯT Ca Lê Hồng cũng có mặt trong buổi triển lãm, chia sẻ kỷ niệm với đàn anh. Bà hoạt động chủ yếu ở lĩnh vực cải lương, nhưng duyên nợ đưa đẩy bà gặp NSND Đinh Bằng Phi và kết hợp dựng một số vở như: Tình bảy núi, Chất ngọc không tan, Phụng Nghi Đình (NSND Đinh Bằng Phi viết lại lời)... Bà trọng tư chất làm nghề của NSND Đinh Bằng Phi.

"Cả cuộc đời anh ấy dành cho hát bội, thực hiện nhiều vai trò: thầy giáo, nghệ sĩ, nhà nghiên cứu... Anh ấy có hiểu biết uyên thâm nhưng rất khiêm tốn. Anh luôn tôn trọng ý kiến của mọi người. Điều gì vừa ý, anh chỉ gật đầu. Điều gì chưa được thì nhẹ nhàng góp ý. Có lẽ, tư chất của một nhà giáo đã giúp anh có được tâm thế như vậy”, NSƯT Ca Lê Hồng chia sẻ.

NSƯT Ca Lê Hồng đã từng dựng nhiều vở hát bội với NSND Đinh Bằng Phi

NSND Kim Cương quý trọng NSND Đinh Bằng Phi ở tư chất làm nghề, ngoài việc hy sinh với nghề, còn là đạo đức, nhân cách đẹp. 

NSND Kim Cương nói bà học được nhiều tư chất quý ở nghệ sĩ hát bội

Cùng với buổi tọa đàm, hơn 100 bức ảnh về cuộc đời, hoạt động trên sân khấu của NSND Đinh Bằng Phi cũng được trưng bày ở Hội Sân khấu TPHCM. Sau khi kết thúc triển lãm vào tháng 1/2021, những tư liệu này sẽ được giao lại cho gia đình ông để trưng bày tại không gian cá nhân mà NSND Đinh Bằng Phi ao ước bấy lâu, tọa lạc tại quận Tân Bình, TPHCM.

Một số hình ảnh trong triển lãm, tọa đàm:

Các bức ảnh thể hiện cuộc sống đời thường và trên sân khấu của NSND Đinh Bằng Phi

Gia đình cho biết khi nhận thông tin về buổi gặp gỡ đồng nghiệp, học trò... NSND Đinh Bằng Phi không ngủ được

Sau khi triển lãm kết thúc vào tháng 1/2021, toàn bộ tư liệu này sẽ được gửi tặng gia đình NSND Đinh Bằng Phi

Tượng sáp của ông cũng được trưng bày trong không gian triển lãm

Học trò, đồng nghiệp chụp ảnh lưu niệm cùng NSND Đinh Bằng Phi

Soạn giả Hoàng Song Việt

Nghệ sĩ Hữu Nghĩa

Trung Sơn