Nông nghiệp tích hợp đa giá trị

Chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, sản xuất sản phẩm có giá trị cao, đa dạng theo chuỗi giá trị phù hợp với yêu cầu của thị trường, tích hợp các giá trị văn hóa, xã hội và môi trường vào sản phẩm là tất yếu. 

Tích hợp đa giá trị là kết tinh tài nguyên bản địa với các kỹ thuật, công nghệ chế biến tiên tiến và cả những bản sắc văn hóa - xã hội, tạo thành thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp, nông thôn. Tích hợp đa giá trị là xây dựng và phát triển các mô hình kết nối hài hòa nông nghiệp truyền thống với các mô hình nông nghiệp hữu cơ, thông minh, tuần hoàn, tạo ra giá trị gia tăng tối ưu trên một đơn vị diện tích canh tác. 

Nông nghiệp được xác định là lợi thế, nền tảng bền vững để tích hợp đa giá trị. Nông thôn là địa bàn phát triển kinh tế quan trọng, là không gian chính gắn kết và phát huy các giá trị tài nguyên thiên nhiên và các nguồn lực phát triển. Nông dân là lực lượng lao động, là chủ thể chính trong nông nghiệp, nông thôn. Tích hợp đa giá trị nông nghiệp đòi hỏi các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn phải được giải quyết đồng bộ.

Nông nghiệp tích hợp đa giá trị vừa là yêu cầu, vừa là cách thức phát triển để hiện thực hóa chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. 

Do đó, cần tập trung cho sản xuất lớn chứ không nhỏ lẻ như thời gian qua. Các mô hình như mô hình cánh đồng lớn trong sản xuất lúa, liên kết nhà vườn, vùng nuôi thủy sản… phải được chuyển đổi theo tư duy mới. Cánh đồng lớn ngày xưa chỉ được nhìn ở không gian vật lý, giờ đòi hỏi tích hợp đa giá trị. Những giá trị, công nghệ mới như số hóa, công nghệ viễn thám, tự động hóa, công nghệ sinh học, chế biến sâu, thương mại điện tử, giá trị thương hiệu… phải được tích hợp vào trong sản phẩm nông nghiệp. 

Cần xây dựng nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa, đồng thời phát triển nông nghiệp dựa trên lợi thế địa phương. Đầu tư có trọng điểm để phát triển các sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng miền và địa phương theo lợi thế tự nhiên, cơ sở hạ tầng, trình độ khoa học, công nghệ gắn với thị trường tiêu thụ. 

Chúng ta cần thúc đẩy xây dựng nông thôn văn minh, hiện đại gắn với đô thị hóa, giữ gìn văn hóa truyền thống, phát triển kinh tế nông thôn. Trên cơ sở đó, tạo ra việc làm và tăng thu nhập cho dân cư nông thôn, hình thành đội ngũ nông dân chuyên nghiệp, lực lượng lao động nông thôn có kiến thức, tay nghề cao.

Xây dựng nền nông nghiệp đa giá trị đòi hỏi hoàn thiện, ban hành mới hàng loạt chính sách có liên quan về khuyến khích đầu tư mạnh mẽ cho nông nghiệp, nông thôn, nâng cao năng lực nông dân, chính sách đất đai, tài chính, tín dụng, thuế, khoa học, công nghệ và thị trường; mở rộng các loại tài sản thế chấp vay vốn, điều chỉnh cơ chế định giá theo thị trường cho các tài sản hình thành trên đất phục vụ sản xuất nông nghiệp và cả các tài sản vô hình như sở hữu trí tuệ, thương hiệu. 

Thực tiễn đang đòi hỏi nhiều hơn nữa các cơ chế, chính sách, thể chế mới đáp ứng yêu cầu xây dựng các mô hình tích hợp đa giá trị, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hơn quá trình doanh nhân hóa nông dân. Cần nhiều hơn chính sách hỗ trợ nông dân, đưa đào tạo nghề và lao động nông thôn vào thực chất trong quá trình chuyển đổi nông nghiệp theo hướng tích hợp đa giá trị. 

Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp