Nông dân Thái Lan vừa mừng vừa lo khi giá lúa gạo tăng

Nông dân thu hoạch lúa trên cánh đồng ở tỉnh Chainat, Thái Lan vào ngày 31/8/2023 - Ảnh: Reuters/Athit Perawongmetha

Sau khi kết thúc vụ thu hoạch lúa đầu tiên của năm 2023, Sripai Kaeo-eam vội vã dọn ruộng và trồng vụ mới vào cuối tháng 8 – phớt lờ lời khuyên của chính phủ Thái Lan về việc hạn chế gieo trồng trong năm nay để tiết kiệm nước.

“Vụ mùa này là niềm hy vọng của chúng tôi”, người nông dân 58 tuổi ở tỉnh Chai Nat, miền trung Thái Lan, nói và chỉ vào những cây lúa xanh chỉ cao hơn 1 tấc.

Sripai đang cố gắng thoát khỏi khoản nợ hơn 200.000 baht Thái (5.600 USD). Cô được thúc đẩy bởi giá gạo tăng đột biến trên toàn cầu, gần mức cao nhất trong khoảng 15 năm sau khi Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - hạn chế xuất khẩu.

Những người nông dân đã giúp Thái Lan trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới dường như sẽ nhận được lợi ích từ giá gạo cao.

Thế nhưng thay vào đó, diện tích đất trồng lúa ở Thái Lan đã giảm 14,5% trong tháng 8/2023 so với cùng kỳ năm 2022. Con số này giảm dần hàng năm kể từ năm 2020.

Theo các cuộc phỏng vấn của hãng tin Reuters với 2 chuyên gia nông nghiệp và đánh giá dữ liệu từ chính phủ, lý do cho sự thu hẹp này là hệ thống trồng lúa tồn tại hàng thế kỷ của Thái Lan đang chịu áp lực nghiêm trọng do biến đổi khí hậu, nợ nông nghiệp không bền vững và thiếu đổi mới.

Những áp lực này đang đè nặng lên người nông dân Thái Lan dù cho họ đã nhận được hàng chục tỷ USD trợ cấp trong thập kỷ qua.

Theo dữ liệu của chính phủ, nhiều gia đình nông dân đang phải chịu gánh nặng tài chính sau khi vay mượn để trang trải chi phí canh tác, với một số khoản nợ thậm chí kéo dài qua nhiều thế hệ.

Chuyên gia nông nghiệp Somporn Isvilanonda cho biết, việc giảm diện tích đất canh tác có thể làm giảm sản lượng gạo của Thái Lan, làm tăng thêm lạm phát lương thực vốn đã tràn lan sau tình trạng hạn hán ở các nước sản xuất gạo quan trọng khác và ảnh hưởng đến hàng tỷ người tiêu dùng vốn coi gạo là lương thực chính.

Theo tổ chức Krungsri Research, Thái Lan đã xuất khẩu 7,7 triệu tấn gạo xay vào năm 2022 sang các nước trên khắp Trung Đông, châu Á và châu Phi.

Ông Somporn, thành viên cấp cao tại Viện Mạng lưới Tri thức trực thuộc nhà nước Thái Lan (KNIT), cho biết: “Diện tích canh tác giảm do lượng mưa thấp và thiếu nước tưới”. Theo dự báo của chính phủ, tình trạng thiếu nước có thể sẽ trầm trọng hơn vào năm 2024 khi hiện tượng thời tiết El Nino khô hạn gia tăng.

Gạo là cây trồng trung tâm của ngành nông nghiệp Thái Lan. Theo tổ chức Krungsri, gần một nửa đất nông nghiệp của nước này được dành để trồng lúa, với hơn 5 triệu hộ gia đình tham gia canh tác.

Theo ước tính của ông Somporn, chính phủ Thái Lan đã chi 1,2 nghìn tỷ baht Thái (33,85 tỷ USD) để can thiệp vào giá cả và thu nhập cho nông dân trồng lúa trong thập kỷ qua.

Mặc dù giá gạo hiện nay cao, ông Somporn lo rằng người nông dân không thể tận dụng cơ hội để sản xuất lúa gạo, đồng thời dự kiến sản lượng sẽ giảm khoảng 30% trong hai vụ trồng trọt tiếp theo do thiếu nước.

Hơn nữa, nông dân chỉ có thể trồng các giống lúa hợp pháp được chính phủ phê duyệt và có thể phải đối mặt với những thách thức trong việc tìm kiếm người mua nếu họ trồng các giống lúa từ nơi khác, vốn có thể không phù hợp để trồng trọt ở Thái Lan.

Cô Sripai Kaeo-eam (58 tuổi) đứng trước cánh đồng, mong chờ vào một vụ mùa được giá để có thể trả nợ - Ảnh: Reuters/Athit Perawongmetha

Trong những năm kể từ khi Sripai theo gia đình vào ruộng lúa, thách thức ngày càng tăng lên, nhưng mức giá hiện tại mang đến một cơ hội hiếm có. Cô Sripai chia sẻ, một vụ thu hoạch bội thu có thể bán được giá cao gấp 2 hoặc gấp 3 so với hầu hết các năm.

Sripai nói khi ngồi trước ngôi nhà gỗ xiêu vẹo nơi cô sống: "Chúng tôi vẫn luôn cầu nguyện và hy vọng có thể trả hết nợ".

Tấn Vĩ (theo Reuters)