Nói sao với con về tính dục?

Cứ thế, đến tận 15 tuổi, tôi mới nhận ra rằng tất cả đứa trẻ trên thế gian này được sinh ra qua quá trình giao hợp, thụ tinh, mang thai và ra đời từ âm đạo. 

Tôi nhớ như in cảm giác xấu hổ, sợ hãi, ngạc nhiên khi biết một cách khoa học về từng chức năng bộ phận sinh dục của nam và nữ. Có lẽ, đó cũng là lý do tôi chưa bao giờ cảm thấy thoải mái khi trao đổi với gia đình về chuyện tính dục, vì tôi từng nghĩ nó là nội dung cấm kỵ, dơ bẩn.

Chính những định kiến về tình dục, cho rằng con trẻ biết những kiến thức đó quá sớm sẽ không còn ngây thơ. Thà chúng ta ra sức bảo vệ sự trong sáng trong cái vỏ bọc hào nhoáng bên ngoài của đứa trẻ, mà chẳng màng chuẩn bị cho con kiến thức về sự đa dạng cơ thể, tình dục an toàn, phòng tránh xâm hại, hay phát triển bản thân. Vì thế mà trẻ con mãi vẫn cứ chông chênh khi trưởng thành.

Sao ta phải nói với con trẻ?

Khi nói về tính dục, mọi người thường chỉ chú trọng đến hành vi tình dục mà quên rằng tính dục là một khái niệm có nội hàm rất rộng, bao gồm giới tính sinh học, đa dạng cơ thể, tâm lý, vai trò, cách thể hiện giới, mong muốn, đam mê, sở thích, mộng tưởng, khả năng gắn kết, hấp dẫn, nhu cầu thân mật, gần gũi, cảm xúc, tình cảm giữa người với người.

Với mỗi đứa trẻ, trước khi sinh ra, chúng đã có khả năng nhận biết khoái cảm của bản thân. Tính dục vì thế cũng thay đổi theo thời gian tùy vào nhận thức, trải nghiệm của mỗi người khi trưởng thành, nhưng khi nó được định hình thành xu hướng tính dục thì sẽ không thay đổi và cố định.

Mỗi ngày, khi chúng ta đưa ra quyết định, lựa chọn một hành vi, hay cách ta giao tiếp tất cả đều liên quan đến tính dục. Chẳng hạn, như cách bạn chọn quần áo để mặc, khi bạn trao đổi với một người cùng giới hoặc khác giới, cách ai đó bày tỏ tình cảm hoặc đưa ra quan điểm về một vấn đề, đều phụ thuộc vào việc người đó nhìn nhận mình là ai, giới tính nào và mối tương tác ra sao?

Vấn đề đặt ra là làm sao cha mẹ có thể tự tin, không còn cảm giác ngần ngại, lo âu, né tránh hay phán xét khi đề cập đến tính dục? Theo các diễn giả tại buổi tọa đàm “Nói với con về giới tính” do Trung tâm Thực hành tâm lý Touching Soul Clinic (TSC) tại TP.HCM tổ chức, khi trẻ khoảng ba tuổi, chúng bắt đầu đặt câu hỏi: “Con sinh ra từ đâu?”, “Sao con trai đi vệ sinh đứng?”, “Sao cha mẹ lại hôn nhau?”... phụ huynh nên trả lời cho con trẻ các thắc mắc liên quan đến giới tính và tính dục một cách trung thực, đơn giản, rõ ràng.

Cần dạy trẻ đúng các từ ngữ chỉ về các cơ quan của cơ thể như dương vật hay âm hộ thay vì nói quanh co, để nếu chẳng may xảy ra xâm hại tình dục, trẻ sẽ diễn tả cho cha mẹ biết một cách chính xác. Qua đó, để trẻ làm quen và cảm thấy bình thường với các chủ đề liên quan đến tính dục sau này.

Ảnh minh họa

Đừng chờ đợi con bạn đặt câu hỏi

Rất nhiều cha mẹ không biết bắt đầu từ đâu với con trẻ, họ đợi đến một cột mốc quan trọng như dậy thì, có người yêu mới đề cập đến tính dục, thì khi đó nhiều trẻ sẽ cảm thấy không thoải mái. Chính cái sự bí mật được “bật mí” khéo léo trong lúc xem phim, sinh hoạt gia đình, khi dọn dẹp nhà cửa, lúc nấu cơm hay đi dạo với con sẽ giúp tạo ra một nếp văn hóa sẻ chia, lắng nghe, cởi mở giữa phụ huynh và trẻ.

Mỗi gia đình không nên quan trọng hóa về tính dục, vì nhu cầu an toàn, hiểu biết đúng đắn sẽ giúp con bạn biết cách hành xử đúng mực, biết bảo vệ bản thân và trở thành một công dân có trách nhiệm trước những lựa chọn tình dục khi trưởng thành.

Cũng tại tọa đàm “Nói với con về giới tính”, Khanh, nhân viên văn phòng chia sẻ: “Từ nhỏ do nhà chật nên bạn ngủ chung cùng cha mẹ, em thường xuyên nhìn thấy hai người quan hệ tình dục và điều đó ám ảnh em đến tận bây giờ”. Hiện tại, mỗi khi gần gũi với bạn gái, em không cảm thấy thoải mái. Gia đình chưa bao giờ chỉ bảo em về tính dục. Mọi người ngại và cho rằng đó là trách nhiệm của nhà trường, và con mình sẽ tự tìm hiểu khi trưởng thành.

Lan Trinh thì vẫn còn xấu hổ khi bị mẹ bắt gặp em thủ dâm năm 16 tuổi. Mẹ cho rằng hành động đó của em là hư đốn và không thể nào chấp nhận. Em thật sự không hiểu tại sao con trai được nghe nói về khám phá cơ thể, thủ dâm và mộng tinh, còn con gái thì lại bị cấm khi tìm kiếm những khoái cảm trên chính cơ thể mình. Phải chăng, do xã hội đang quá đề cao vai trò tính dục của người đàn ông, mà chẳng quan tâm đến vai trò, đam mê, cảm xúc và hưng phấn tình dục của phụ nữ?

Theo mạch chia sẻ, anh Hùng nức nở vì anh muốn bảo vệ con mà không thành. Bản thân ly hôn sớm nên một mình anh nuôi dạy hai con trai đang tuổi lớn. Khi đi làm, anh bảo con cứ đưa bạn về nhà chơi đừng ra ngoài nguy hiểm. Nào ngờ, đứa con trai vị thành niên đưa bạn gái về nhà quan hệ tình dục mà không hề có bất kỳ kiến thức gì về phòng tránh thai khiến em phải làm cha khi đang tuổi ăn học.

Lựa chọn tình dục, kiến thức về sức khỏe tình dục, sức khỏe sinh sản, trách nhiệm trong tình yêu lý ra phải được nhà trường và cha mẹ hướng dẫn cho các em khi bước vào giai đoạn dậy thì trước khi cho phép các em tự do trong lựa chọn. Chính sự im lặng, thờ ơ, ngại ngùng của cha mẹ, thầy cô giáo mà bao đứa trẻ phải lãnh đủ hậu quả, trong khi những vấn đề đó chúng ta hoàn toàn có thể can thiệp. Bằng việc nói với con về giới tính một cách trung thực, rõ ràng và cởi mở từ sớm sẽ xây dựng được sự tự tin, lòng tự trọng và khả năng giải quyết vấn đề, đưa ra những lựa chọn phù hợp cho bản thân khi các em có hành vi tình dục và tình cảm. 

Tính dục của con người không chỉ là trắng hoặc đen, mà nó gồm rất nhiều cung bậc, sắc màu khác nhau. Chúng ta sinh ra đều đa dạng về cơ thể, cảm xúc, suy nghĩ, hành vi và các mối quan hệ. Những dạng thức gia đình trong xã hội cũng đang thay đổi, hôn nhân không còn là đặc quyền của một nhóm người nào.

Gia đình ngày nay vì thế cũng rất đa dạng: có gia đình một thế hệ, hai thế hệ, có gia đình đơn thân, có gia đình cùng giới… Theo đó những giá trị văn hóa tinh thần tốt đẹp cũng đang tiếp tục lưu giữ trong từng gia đình, nhưng không theo lề thói cổ hủ, mà dần cởi mở, hợp thời hơn rất nhiều.

Dạy tính dục: dạy về trách nhiệm, tinh thần độc lập 

Việc giáo dục giới tính có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nuôi dạy con cái. Cha mẹ nuôi con với hy vọng là chúng sẽ trở thành một người tử tế, tiếp nối và chia sẻ những giá trị của chúng ta. Có điều, khi con lớn lên, chúng sẽ hoàn toàn độc lập và có thể có cuộc sống, tình yêu giống hoặc khác chúng ta. Ðây là một thực tế mà các bậc cha mẹ cần phải biết chấp nhận.

Vì thế, việc giáo dục giới tính còn giúp cho trẻ chuẩn bị cuộc sống độc lập, hạnh phúc sau này. Muốn được vậy, chúng ta cần giáo dục con về lòng tự trọng, sự đa dạng về giới, tình yêu, hôn nhân và quan trọng là trách nhiệm khi lựa chọn tình dục và tình cảm cho bản thân. Giảm dần những áp đặt, phán xét, lo lắng lên con cái, vì làm như vậy không có lợi cho sự phát triển và hình thành nhân cách toàn diện ở người trẻ.

Đến đây, bản thân tôi cũng nhận ra chính những thứ mơ hồ về tình yêu và tính dục đã đưa tôi đến những rối bời trong tình cảm, khiến tôi có đôi lần ghét bỏ bản thân mình. Giá như, tôi được học điều đó từ sớm, giá như phụ huynh ai cũng hiểu cách nói chuyện với con về tính dục, thì những mông lung, ngại ngần sẽ chẳng thể nào vận vào ta cho đến lúc về già. 

Mia Nguyễn