Nỗi lo ô nhiễm môi trường từ “cơn sốt AI”

Ô nhiễm không khí do quá trình vận hành các trung tâm dữ liệu AI (hiện đã tồn tại ở nhiều nơi trên khắp nước Mỹ) được dự đoán có thể gây ra hơn 1.300 trường hợp tử vong sớm mỗi năm.

Mối đe dọa từ điện năng

“Khi nhắc đến nguy cơ ô nhiễm từ những gì chúng ta đang đầu tư cho AI, mọi người thường nói về khí thải carbon, lượng nước tiêu hao. Nhưng yếu tố đáng quan ngại không kém là năng lượng điện cần cho trung tâm dữ liệu” - Adam Wierman, giám đốc điều hành Trung tâm nghiên cứu Khoa học và Công nghệ Thông tin trực thuộc Caltech - nhận xét.

Vị giáo sư ngành Khoa học máy tính dẫn đầu công trình nghiên cứu kể trên, cộng tác cùng một nhóm những nhà khoa học, chuyên gia môi trường từ Caltech và Đại học California Riverside.

Trung tâm dữ liệu của Amazon Web Services (công ty con trực thuộc tập đoàn Amazon) kề sát một khu dân cư ở ngoại ô quận Loudon, bang Virginia - Ảnh: Getty

Để dự trữ đủ năng lượng duy trì hệ thống máy tính cũng như máy chủ AI, đòi hỏi một lượng rất lớn điện năng. Phần lớn năng lượng điện bên trong trung tâm dữ liệu AI đến từ nhiên liệu hóa thạch, phát thải khí nhà kính độc hại. Ô nhiễm không khí bởi hoạt động tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư, đồng thời góp phần dẫn tới những mối họa khác cho con người như mưa axit, sương mù, thậm chí làm nhiễm bẩn nguồn nước sinh hoạt.

Trong khi nhiều công ty công nghệ đã lên kế hoạch chuyển sang sử dụng năng lượng xanh - sạch hơn, vấn đề phát triển thiếu kiểm soát các trung tâm dữ liệu AI của họ đã cho thấy một số ảnh hưởng tiêu cực ngay lúc này.

Cần làm gì để bảo vệ người dân?

“Dẫu AI mang lại nhiều ứng dụng thiết thực, cần đảm bảo rằng các trung tâm dữ liệu không tác động tiêu cực lên sức khỏe dân cư sống gần nơi chúng tọa lạc” - Wierman nhấn mạnh. Quan trọng không kém, những nguy cơ ô nhiễm tiềm ẩn liên quan đến công nghệ AI “phải được thảo luận nghiêm túc - công khai” - theo vị giáo sư - “Bằng cách đó, chúng ta mới có thể chủ động giảm thiểu rủi ro, bảo vệ môi trường và con người”.

Nếu quy hoạch không thỏa đáng, các trung tâm dữ liệu AI, tiêu tốn nguồn năng lượng khổng lồ để duy trì, có thể làm gia tăng nạn ô nhiễm không khí - Ảnh: Shutterstock

Chính quyền các bang tại Mỹ đã đưa ra đề xuất: tất cả doanh nghiệp xây dựng trung tâm dữ liệu nên thực hiện báo cáo điều tra đầy đủ làm rõ khả năng gây ô nhiễm của chúng, đặc biệt là khả năng ảnh hưởng tới đời sống người dân ở cùng khu vực. Giới nghiên cứu nhận định, nếu không được quản lý nghiêm, ô nhiễm từ trung tâm dữ liệu AI dễ dàng tấn công những cộng đồng nghèo, yếu thế trong xã hội trước tiên.

Nhóm nghiên cứu của Wierman cảnh báo rằng, tại một số thành phố lớn, cái giá phải trả cho sức khỏe người dân có nguy cơ vượt quá khoản tiền các công ty công nghệ bỏ ra cho điện năng vận hành trung tâm dữ liệu. Vị giáo sư nói: “Tham khảo thống kê từ cơ quan bảo vệ môi trường, chúng tôi dự đoán, chi phí khám chữa các căn bệnh gây ra bởi ô nhiễm không khí có thể tăng đến 20 tỉ USD ở Mỹ mỗi năm”.

Một trung tâm dữ liệu Meta tại thành phố Eagle Mountain, bang Utah, miền tây Hoa Kỳ. “Cha đẻ” của Facebook đang có 34 trung tâm dữ liệu và dự tính mở rộng hơn nữa, để hỗ trợ các dự án phát triển công nghệ AI - Ảnh: Getty

Trong một thông cáo mới đây, Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse viết: “Chúng tôi khẩn thiết đề nghị chính quyền các nơi nên duy trì các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, nhất là để giữ gìn nguồn nước và không khí trong sạch. Bên cạnh đó, cần đảm bảo nhu cầu về năng lượng sử dụng cho các công ty công nghệ phải xếp sau nhu cầu bảo vệ sức khỏe của người dân”.

Hoa Kỳ hiện đã triển khai các quy định pháp luật nhằm mục tiêu kiểm soát, giảm thiểu ảnh hưởng của “cơn sốt” công nghệ AI lên môi trường.

Đồng triển khai dự án nghiên cứu cùng Wierman, phó giáo sư Shaolei Ren, chuyên ngành Điện & Máy tính (Đại học California Riverside) chia sẻ: “Nếu chẳng may người thân của bạn với tiền sử bệnh hen suyễn hay có hệ miễn dịch kém sống gần các trung tâm dữ liệu AI, họ có thể gặp phải ảnh hưởng xấu ngay bây giờ. Đây là vấn đề cấp thiết liên quan đến sức khỏe cộng đồng, cần chúng ta chung tay xử lý càng sớm càng tốt”.

Như Ý (theo TheIndependent)