Nói chuyện ăn mắm sống

24/04/2023 - 19:27

PNO - Mắm sống ăn với cơm gạo lúa mùa hoặc khoai lang nấu. Người ăn ngon miệng đến khi no quên thôi.

 

Mắm sống bần chua
Mắm sống ăn kèm trái bần chua

Người miền Tây có tính tận dụng và... lo xa. Ngay những ngày mưa lũ tràn về, ruộng mênh mông biển nước, cá, tôm, rùa, rắn, lươn, ếch đầy đồng. Chỉ cần vài cần câu, cây chĩa, cái nơm... là đã kiếm cá ăn không hết, thậm chí dư thừa. Cá nhiều, các bà, các chị tranh thủ làm mắm để... dành!

Đến mùa hạn, đồng trơ ra, cá rút hết xuống sông, rạch. Chuyện kiếm cá khó khăn hơn đôi chút. Hơn nữa để đổi khẩu vị, người nhà quê khoái dỡ mắm ra ăn. Có đến hàng chục thứ cá để làm mắm nên cũng có chừng đó các loại mắm. Mỗi thứ mắm cho một nét độc đáo riêng.

Nói về cách ăn mắm cũng thú vị không kém. Mắm chưng, mắm kho, mắm chiên... mỗi cách chế biến lại có mùi riêng, vị riêng. Nhưng có lẽ sẽ rất thiếu sót nếu như không nhắc đến cách ăn... mắm sống.

Ăn mắm sống nghĩa là mắm làm sao cứ gắp ra trộn thêm gia vị vào là ăn chớ không phải làm chín qua lửa.

Mắm dùng để ăn sống cũng rất đa dạng về chủng loại. Nhưng ngon nhất là mắm cá chốt, mắm cá linh, cá rô, cá sặc, cá trê, cá lóc...

Mắm cá linh, cá chốt sau khi ướp muối, để thời gian sau sẽ trộn với thính rồi chao qua đường hoặc mật ong. Đối với những loại mắm này khi đã tới chỉ cần dỡ ra là ăn liền.

Đối với mắm cá rô, cá sặc, cá lóc, cá trê… khi ăn mắm sống hơi cầu kỳ hơn. Trước hết, người ta sẽ dùng tay xé con mắm ra thành những miếng vừa ăn (cách làm này nguyên thủy hơn so với cách dùng dao, kéo sau này). Mắm xé xong thì trộn sơ qua với thính, rồi chuẩn bị chanh, đường, bột ngọt, tỏi, ớt, gừng... rưới lên, trộn đều lần nữa.

Mắm trộn được nhận lại vô gáo dừa để ăn dần trong vài ba ngày. Khi ăn mắm sống người ta còn kèm thêm nhiều thứ rau rừng hái từ vườn hoang như đọt mọt, cát lồi, lá sộp, lá cách… đặc biệt nhất là hái dừa tươi còn non chặt lấy mầu dừa để ăn kèm. Thêm đó, còn có bần chua, ít lát khế, chuối chát và nhất là ớt hiểm để cho món ăn trung hòa và ngon miệng. Lại có người hái đọt đu đủ non trải ra, để vô mấy lát chuối, khế, trái sung, trái gòn non, trái ớt hiểm, cho mắm xé vào giữa rồi cuốn lại một cuốn to bằng cườm tay nhai ngồm ngoàm mới… đã!

Mắm sống ăn với cơm gạo lúa mùa hoặc khoai lang nấu. Người ăn ngon miệng đến khi no quên thôi. Đó cũng là dấu ấn mang đậm tính dân gian khó phai mờ trong ký ức những người xứ xa những ngày đầu đến đây lập nghiệp. Có lẽ nói hoài cũng khó hết được cái tinh túy trong nghệ thuật ẩm thực của dân gian miền Cửu Long giang lắm sông, nhiều rạch, để kết thúc chuyện ăn mắm sống của người dân nơi đây xin mượn câu ca quen thuộc mà họ đã dùng để tỏ bày tâm sự: Con cá làm ra con mắm, Vợ chồng già thương lắm mình ơi!

Minh Khuyên

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI