Nồi cá phèn kho của ngoại

Ngoại tôi người gốc miền Trung. Ngoại nấu ăn ngon lắm, và món nào ngoại nấu cũng thấm đẫm gia vị, tiêu và ớt cay xè. Vậy nhưng, với chúng tôi, món nào qua bàn tay của ngoại cũng ngon, chẳng cao lương mỹ vị nào sánh được. Bây giờ phố xá thứ gì cũng có, những món quê xưa của ngoại có khi đã mang những cái tên mỹ miều, nằm trong thực đơn của những nhà hàng sang trọng và giá cũng không hề rẻ, nhưng dường như chẳng có món nào mang được hồn quê và hương vị như món mà ngoại đã nấu.

Tôi kho một nồi cá phèn, để tìm lại hương vị ngày xưa

Ngoại thích ăn cá, bữa cơm nào hầu như cũng có cá. Lúc thì cá biển, khi lại cá đồng. Mỗi loại, ngoại lại có kiểu kho khác nhau, và luôn nhiều ớt.

Trong vườn nhà ngoại trồng đủ thứ cây, và không bao giờ thiếu ớt, gừng, nghệ, sả, tiêu... là những thứ luôn luôn trở thành gia vị cho món cá kho của ngoại. Ngoài ra, vườn ngoại còn đủ loại rau trái, nào rau lang, rau muống, rau dền, lại thêm bầu, bí, mướp, khổ qua. Chỉ cần đem rổ ra hái chút xíu là đã đủ cho bữa cơm.

Bữa cơm của ngoại chỉ cần nồi cá kho, thêm dĩa đọt lang luộc, ngoại dằm chén nước mắm ớt, mà chúng tôi đứa nào cũng ăn mãi không ngừng.

Mỗi lần được về ngoại, đứa nào cũng mê, vì được ăn ngon. Ngoại cũng biết ý, thương đàn cháu, nên lần nào cũng nấu thật nhiều cơm.

Trong vô vàn món ngon ngoại nấu, có món cá phèn kho, ngon không thể tả.

Khi ngoại nấu, tôi thường loay hoay trong bếp để coi, rồi thắc mắc không ngừng. Vậy cho nên, ngoại vừa nấu vừa chỉ cho tôi. Ngoại còn nói, con gái, gì thì gì, phải biết nấu ăn, để sau này tự nấu cho mình ăn mà không phiền ai.

Năm tôi học lớp Mười, một bữa, tôi đi học về, ghé ăn cơm với ngoại. Hôm đó, ngoại kho một nồi cá. Tôi nhớ, mình đã ăn rất nhiều, vừa ăn vừa xuýt xoa, nói ngoại ơi con cá này tên gì, sao mà ngon quá vậy. Ngoại nói đó là cá phèn. Lần đầu tôi biết và được ăn cá phèn.

Thêm một lần nữa, ngoại nói, nay ngoại kho cá phèn, tôi lại gần coi. Ngoại đem cá rửa sạch rồi để ráo nước, đem hành tỏi giã nhuyễn rồi chuẩn bị các gia vị cơ bản như nước mắm, muối, tiêu, ớt.

Bắc chảo dầu lên bếp, ngoại cho vô chút dầu đậu phộng rồi đem bỏ hành tỏi đã đâm nhuyễn vô vừa là để khử dầu, vừa là để làm gia vị cho nồi cá kho. Khi hành tỏi ngả vàng, ngoại vớt ra chén, rồi cho chút xíu đường tán vô chảo dầu để thắng nước màu. Ngoại đảo đều, khi đường tan và bắt đầu có màu cánh gián thì ngoại nhắc xuống.

Ngoại dùng cái nồi gang, xếp cá vào, xong xuôi cho chút xíu nước mắm, muối, bột ngọt, tiêu, chút đường tán bào nhuyễn vô. Xong hết, ngoại cho ớt bột, vài trái ớt tươi, hành tỏi đã phi và nước màu vô để ướp. Chừng đâu 15 phút, ngoại bắc nồi cá lên bếp, để lửa nhỏ thiệt nhỏ.

Bữa cơm hôm đó nhà ngoại có cá phèn kho, thêm dĩa rau muống luộc, chén nước mắm ớt, vậy mà vị ngon còn đến tận bây giờ.

Sau này, khi tôi lớn, vô Sài Gòn đi học, nhớ có lần, đi chợ, nhìn thấy con cá nhỏ nhỏ có màu hồng, tôi hỏi người bán, nghe trả lời đó là cá phèn, vậy là mua về, học theo cách của ngoại đem kho, rồi nấu một nồi cơm trắng, luộc một ít đọt lang. Ngồi ăn một mình mà nhớ bữa cơm ngày xưa, nhớ nhà, nhớ ngoại. Nhớ lúc ngoại nói "coi chừng mắc xương" với tôi là đứa con gái quê 16 tuổi đã biết lo cơm nước chợ búa, lo việc nhà cho ba má an tâm đi rẫy. Vì với ngoại, đứa nào cũng là con nít, còn nhỏ lắm.

Hôm qua, tôi nhận được thùng đồ ăn má gửi, là những rau trái ba tôi trồng, còn có ớt, tiêu, sả. Tự nhiên tôi nhớ ngoại quá chừng, nghĩ đến ngoại, khu vườn nhỏ của ngoại, những bữa cơm ở nhà ngoại, nồi cá phèn kho của ngoại, nghĩ đến những ngày xa quê, tự lo cho mình, muốn nấu món gì cũng phải gọi về gặp ngoại để hỏi ngoại nấu làm sao "ngon như ngoại nấu". Rồi nghĩ, nếu còn ngoại thì tốt biết bao.

Hôm nay, tôi kho một nồi cá phèn.

Bài và ảnh: Thu Phong