Nobel văn chương 2016: Bất ngờ lớn khi vinh danh Bob Dylan

Kết quả này nằm ngoài dự đoán của cả báo giới lẫn các hãng cá cược danh tiếng. Nghệ sĩ Bob Dylan tên thật là Robert Allen Zimmerman, tuy gây bất ngờ khi lọt vào top 10 ứng cử viên của giải thưởng Nobel Văn chương 2016, nhưng tỷ lệ cá cược dành cho ông thấp hơn nhiều so với nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami, nhà văn Kenya Ngugi, nhà thơ Syria Adunis và tiểu thuyết gia người Mỹ gốc Do Thái Philip Roth. Tiền thưởng của một giải Nobel là 8 triệu krona Thụy Điển (SEK), tương đương 20,211 tỷ đồng VN.

Theo Viện hàn lâm Thụy Điển, giải năm nay dành cho Bob Dylan nhằm ghi nhận người đã “tạo ra cách thể hiện mới mang tính thi ca trong khuôn khổ truyền thống ca khúc Mỹ vĩ đại”. Bob Dylan có ảnh hưởng lớn trong âm nhạc và văn hóa dân gian hiện đại (Pop art) trong suốt hơn năm thập kỷ vừa qua. Âm nhạc của ông được ví như ngọn hải đăng trong bóng đêm của chiến tranh.

Bob Dylan, một biểu tượng vĩ đại của làng nghệ thuật thế giới - Ảnh: 60S BEAT

Ông khởi xướng và đi đầu trong những phong trào xã hội, dù từng bác bỏ “phong tặng” của các nhà báo rằng ông là người phát ngôn cho thế hệ của mình. Rất nhiều ca khúc trong thời gian đầu sáng tác của Dylan, tiêu biểu như Blowin’ in the Wind (Bay trong gió) và The Times They Are a-Changin’ (Cho đến lúc họ bắt đầu thay đổi) đã trở thành thánh ca của các hoạt động nhân quyền và phản đối chiến tranh. Bob Dylan từng gảy đàn guitar, thổi harmonica, hát cho sinh viên Mỹ nghe những giai điệu kêu gọi hòa bình, chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam.

Giải Nobel Văn chương thuộc về Bob Dylan tuy khiến dư luận ngạc nhiên nhưng với những người hâm mộ ông, thì đây là phần thưởng tất yếu mà cây đại thụ của làng nghệ thuật này xứng đáng đón nhận.

Viện hàn lâm nghệ thuật và văn chương Mỹ từng hết sức bối rối khi tìm một danh hiệu tương xứng với những gì Bob Dylan đóng góp lúc chọn ông là thành viên danh dự của Viện. Nếu chỉ tôn vinh ông ở lĩnh vực âm nhạc thì không hợp lý, nhưng lĩnh vực văn chương cũng không tròn vẹn. Cuối cùng, Viện đành phá lệ, tôn vinh ông là một thành viên danh dự nghệ thuật.

Nếu không có những tác phẩm âm nhạc của Bob Dylan, nhiều người hẳn chỉ nghĩ, văn chương và âm nhạc là hai tinh cầu riêng trong “thiên hà” mang tên nghệ thuật. Những ngôi sao nhạc rock’n’roll và các nhà văn dường như chẳng thể song hành vì mặc nhiên là họ không hề có cùng “tần số”. Nhưng, Bob Dylan với bước chuyển từ rock’n’roll sang nhạc folk đã hòa quyện thành công chất thơ, câu từ dân gian trữ tình, đậm triết lý với hầm hập hơi thở của chính trị-xã hội, chinh phục hàng triệu con tim toàn thế giới.

Nhiều nhà văn, nhạc sĩ cùng thời ưu ái gọi Bob Dylan là vì sao sáng của bầu trời nghệ thuật vì những phẩm chất thiên tài của ông, đặc biệt là nội tâm vô cùng sâu sắc. Nhạc của ông không bao giờ đơn điệu, bởi đó là sự kết hợp nhiều thể loại cùng lúc một cách độc đáo, với chất liệu từ dân gian, blues, jazz, phúc âm, rock’n’roll…

Sự hòa quyện tuyệt vời của tất cả các yếu tố trên, cùng với hành trình rong ruổi khắp nơi để truyền bá thông điệp hòa bình khiến cái tên Bob Dylan trở thành huyền thoại trong lòng người yêu nhạc. Không cần công nghệ lăng xê, không chiêu trò quảng cáo, Bob Dylan cùng ba thành viên trong ban nhạc của mình đã thực hiện 2.300 buổi biểu diễn (tính đến năm 2010), đại đa số là thành công vang dội.

Bob Dylan đã dành trọn cuộc đời để thực hiện sứ mệnh kể chuyện bằng ca từ. 37 album ra đời là sự chắt chiu những tự sự từ đáy lòng ông gửi đến nhân loại. Những ca từ của Bob Dylan từ 50 năm trước đã có thể dự liệu được sự sống hôm nay, đó là nỗi ám ảnh của chiến tranh, khói súng ở những mảnh trời tang thương vẫn không ngừng tiếp diễn; như lời bài hát Blowin’ in the Wind (được hơn 400 nghệ sĩ trên thế giới hát lại), xoáy vào lòng trắc ẩn của bao tâm hồn khắc khoải nỗi đau nhân sinh:

Ở tuổi 75, Bob Dylan vẫn ra mắt album mới, tiếp tục truyền cảm hứng về tình yêu bất diệt với cuộc sống.

Thiên Như - Thanh Vân (Theo TIME, 60s Beat, wikipedia, Nobelprize.org, CNN, AP, Reuters)