Nobel văn chương 2014: các hãng cá cược 'hố' to

Cuối cùng, sau nhiều chờ đợi và đồn đoán, vào 18g ngày 9/10 (giờ Việt Nam), giải Nobel Văn chương 2014 đã được trao cho tiểu thuyết gia người Pháp, ông Patrick Modiano, vì “nghệ thuật hồi tưởng, thể hiện những số phận con người những năm bị Đức chiếm đóng 1941-1944”.

Nhà văn Patrick Modiano sinh ngày 30/7/1945. Ông đã giành được giải Grand prix tiểu thuyết của Viện Hàn lâm Pháp. Năm 1972, ông giành giải Goncourt cho cuốn tiểu thuyết Rue des boutiques obscures (Phố các cửa hàng bị che khuất).

Nhà văn Pháp vừa chiến thắng giải Nobel văn chương Patrick Modiano - Ảnh: Le Point

Để trao giải Nobel văn chương năm 2014, Viện Hàn lâm Thụy Điển, cơ quan tiến hành tuyển chọn giải, đã nhận được 210 đề cử hợp lệ, trong số đó có 36 tác giả được đề cử lần đầu. Câu hỏi ai sẽ đoạt giải Nobel Văn chương năm nay không phải là một câu hỏi dễ đoán, vì người đoạt giải có thể rơi vào một trong ba nhóm tác giả: nhóm rất ít được biết đến, nhóm được nhiều độc giả yêu thích và nhóm được giới phê bình văn học công nhận.

Tính chất bất ngờ và khó đoán của việc xác định người đoạt giải trở thành miếng đất tốt để các nhà cá cược khai thác. Sàn cá cược của nhà cái Ladbrokes, hai tác giả có nhiều cơ hội thắng giải Nobel Văn chương năm nay là nhà văn Nhật Haruki Murakami (65 tuổi) và nhà văn người Kenya Ngugi Wa Thiog’o (76 tuổi). Theo Guardian, tính đến 6/10, Ladbrokes đã cược 4/1 (1 ăn 4) cho Haruki Murakami và Ngugi Wa Thiog’o, thậm chí còn dự đoán Haruki Murakami là ứng viên số 1 cho giải Nobel Văn chương 2014.

Haruki Murakami hiện sống ở Boston (Mỹ), là nhà văn Nhật đương đại được yêu thích nhất. Các tác phẩm tiêu biểu của ông như A Wild Sheep Chase (1982) (Săn cừu hoang), Norwegian Wood (1987) (Rừng Na uy), The Wind-Up Bird Chronicle (1994-1995) (Biên niên ký chim vặn dây cót), Kafka on the Shore (2002) (Kafka bên bờ biển), 1Q84 (2009-2010)... đã được dịch ra 38 ngôn ngữ và bán hàng triệu bản trên toàn thế giới. Tuy nhiên, theo công ty cá cược Ladbrokes, Haruki Murakami chính là “sự lựa chọn của độc giả” chứ không phải là sự đánh giá cao của các nhà phê bình, và đó là nguyên nhân khiến ông bỏ lỡ giải Nobel Văn chương trong suốt một thập kỷ qua.

Nhà văn Nhật Haruki Murakami là "sự lựa chọn của độc giả" - Ảnh: The Guardian

Nhà văn Kenya Ngugi Wa Thiog'o - Ảnh: thiisafrica.me

Nhà văn Ngugi Wa Thiog’o, người đồng đứng đầu danh sách với nhà văn Haruki Murakami, là một nhân tố bất ngờ. Mặc dù giới văn chương cho rằng nhà văn Kenya lão làng xứng đáng được giải với sự nghiệp văn chương độc đáo và đồ sộ.

Trước ngày trao giải Nobel Văn chương, ông Peter Englund, Thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển, đã trả lời 15 câu hỏi thường gặp về giải thưởng danh giá này.

Việc lựa chọn giải Nobel Văn chương do Ủy ban Nobel tiến hành từ các đề cử gửi về trong tháng Hai, thường có trên 200 đề cử. Đầu tiên, Ủy ban sẽ chọn ra danh sách 20 tác giả, trên cơ sở đó lại chọn tiếp danh sách rút ngắn còn năm. Danh sách ngắn sẽ được Viện Hàn lâm Thụy Điển thảo luận và phê chuẩn trong tháng Năm hàng năm. Sau đó, 18 thành viên là nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, phê bình văn học có cả mùa hè để làm quen với các tác phẩm của năm tác giả đã được lựa chọn. Khi Viện hàn lâm họp lại vào giữa tháng Chín, giải Nobel Văn chương luôn là ưu tiên hàng đầu, và quyết định cuối cùng được đưa ra vào đầu tháng Mười.

Giải thưởng Nobel Văn chương được quyết định sau thời gian thảo luận kéo dài và bỏ phiếu kín theo nguyên tắc đa số. Ủy ban sẽ liên lạc với người được nhận giải thưởng chỉ nửa tiếng trước khi công bố.

Có 107 giải thưởng Nobel Văn chương đã được trao kể từ năm 1901, trong đó có bảy lần không trao giải trong thời gian hai cuộc chiến tranh thế giới. Số tác giả được nhận giải Nobel Văn chương từ năm 1901 đến năm 2014 là 111 người.

Bốn lần giải Nobel văn chương được trao cho hai tác giả, đó là năm 1904 - Frédéric Mistral, José Echegaray, năm 1917 - Karl Gjellerup, Henrik Pontoppidan, Năm 1966 - Shmuel Agnon, Nelly Sachs và năm 1974 - Eyvind Johnson, Harry Martinson.

Độ tuổi trung bình của những người đoạt giải Nobel Văn chương là 65 tuổi. Người trẻ nhất được nhận giải thưởng danh giá này là Rudyard Kipling khi ông 42 tuổi (1907). Người lớn tuổi nhất nhận giải Nobel Văn chương là nữ nhà văn Doris Lessing, nhận giải thưởng này năm 2007, khi bà 88 tuổi.

Đến nay, có 13 phụ nữ được trao giải Nobel Văn chương: 1909 - Selma Lagerlöf, 1926 - Grazia Deledda, 1928 - Sigrid Undset, 1938 - Pearl Buck, 1945 - Gabriela Mistral, 1966 - Nelly Sachs, 1991 - Nadine Gordimer, 1993 - Toni Morrison, 1996 - Wislawa Szymborska, 2004 - Elfriede Jelinek, 2007 - Doris Lessing, 2009 - Herta Müller, 2013 - Alice Munro.

Hai người từ chối nhận giải Nobel Văn chương: Boris Pasternak (nhà văn Liên Xô) năm 1958, và học giả Pháp Jean Paul Sartre, năm 1964.

 HÒA NINH (Theo Nobelprize.com, Guardian, AP)