Nỗ lực làm mới tác phẩm: Liều lĩnh thôi là chưa đủ

Cuộc chơi không dễ dàng

Mới đây, ca sĩ Han Sara đã lên tiếng xin lỗi sau khi làm mới ca khúc Cô gái mở đường trong chương trình The Heroes (tựa Việt: Thần tượng đối thần tượng). Phần trình diễn của nữ ca sĩ đã được nhà sản xuất chủ động gỡ khỏi một số nền tảng mạng xã hội, nhằm tránh những bình luận trái chiều từ dư luận. 

Han Sara và ê-kíp đã phối nhạc điện tử cho ca khúc Cô gái mở đường. Trong đêm thi quan trọng, vì muốn ghi điểm với giám khảo và thuyết phục khán giả, cô kết hợp thêm vũ đạo, viết thêm đoạn rap mang nội dung ngợi ca nữ quyền. Tuy nhiên, mọi cố gắng của Han Sara nhận về phản ứng ngược bởi từ trang phục, vũ đạo cho tới âm nhạc đều chưa thật phù hợp. 

Trong đó, đoạn rap: “Nữ nhân hào khí ngút trời. Mẫu Âu Cơ vạn tuế. Hai Bà Trưng xưng vương một thời còn Hồ Xuân Hương lưu danh hậu thế. Đàn ông dù có là ai thì cũng được sinh ra từ một người phụ nữ. Chị em chúng tôi là một cuốn từ điển còn các anh thì luôn phải tìm từng chữ”, bị phản ứng vì không tô đậm được tinh thần nữ quyền như nữ ca sĩ mong muốn, thậm chí còn hạ thấp giá trị của tác phẩm gốc, lời rap vô nghĩa.

Han Sara trong tiết mục Cô gái gen Z, lấy cảm hứng từ ca khúc Cô gái mở đường

Trường hợp của Han Sara được nhiều khán giả mang ra so sánh với bản hit Nam quốc sơn hà mà cách đó không lâu, ca sĩ Erik và Phương Mỹ Chi thể hiện trong chương trình The Heroes. Ca khúc Nam quốc sơn hà khoác lên cho bài thơ một tấm áo hoàn chỉnh, hợp thời, đúng tinh thần mà tác phẩm gốc muốn truyền tải. Ca khúc nhận được sự yêu thích của khán giả và vẫn đang trụ hạng tại các trang nghe nhạc trực tuyến.

Từng có nhiều ca sĩ làm mới chất liệu cũ và hái quả ngọt nhờ việc tìm hiểu đủ sâu và sáng tạo đúng mực. Ca sĩ Thanh Duy từng khiến nhiều nhạc sĩ ngả mũ thán phục khi sáng tác ca khúc Tình anh bán chiếu lấy cảm hứng từ bản tân cổ đã nằm lòng với khán giả Việt. Ca sĩ Hoàng Thùy Linh từng gây ấn tượng và tạo màu sắc riêng cho âm nhạc của mình với album Hoàng - album bao gồm nhiều ca khúc lấy chất liệu từ thơ ca, văn hóa truyền thống của dân tộc Việt.

Mỗi sự làm mới đều thể hiện thiện chí của ca sĩ khi muốn mang đến trải nghiệm nghe, nhìn khác lạ cho khán giả. Ngay chính Han Sara và ê-kíp cũng chỉ muốn tôn vinh tinh thần mạnh mẽ, năng lượng của phụ nữ thời đại mới, nhưng đáng tiếc, nỗ lực tạo ra giá trị chưa phù hợp, nên từ mục đích tốt, sản phẩm khiến nghệ sĩ bị khán giả phản ứng.

Cần cẩn trọng, chỉn chu 

Trong sự kiện giới thiệu sô âm nhạc Sắc màu thời gian - The cover show, nhạc sĩ Hoài Sa cho biết, sản phẩm hát lại bao giờ cũng sẽ nhận về hai luồng ý kiến khen chê. Theo chia sẻ của anh, khi chọn thể hiện một ca khúc đã từng được công chúng yêu thích, người thể hiện cần chuẩn bị tinh thần đón nhận những luồng ý kiến khác nhau, bởi việc làm khác đi một giá trị đã tồn tại từ lâu không phải dễ dàng thuyết phục khán giả khó tính.

Ca sĩ Erik và Phương Mỹ Chi thành công khi sử dụng tốt chất liệu bài thơ Nam quốc sơn hà.

Điều mà những người làm sáng tạo cần có khi quyết định làm mới tác phẩm cũ chính là sự liều lĩnh, dám đánh cược. Rapper Hà Lê với dự ány Trịnh Contemporar nhận về vô số lời khen nhưng cũng không ít tiếng chê từ việc làm mới nhạc Trịnh. Hà Lê kết hợp nhạc Trịnh với vũ đạo, rap, chất liệu âm nhạc dân gian và âm nhạc điện tử đương thời.

Trong hơn hai năm ấp ủ và nghiêm túc thể nghiệm, anh tự tin làm mới Diễm xưa, Mưa hồng, Biển nhớ, Tuổi đá buồn, Nhớ mùa thu Hà Nội, Ở trọ và Huế, Sài Gòn, Hà Nội theo cách riêng. Nam rapper sẵn sàng nhận về những ý kiến trái chiều từ khán giả, vì đó là điều anh đã dự tính từ trước. Cho nên, dù bị chê bai nặng nề, Hà Lê vẫn tin vào cách làm và sản phẩm mà anh đã thực hiện.

Nhưng, nếu làm mới chất liệu cũ chỉ với sự liều lĩnh và tinh thần dám đối mặt những khen chê trái chiều thì e rằng, dễ có nhiều sản phẩm phá mất giá trị mà tác phẩm cũ đã từng gầy dựng. Còn nhớ, ca sĩ Bùi Lan Hương từng gây tranh cãi dữ dội khi làm lại ca khúc Mưa hồng của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và Dư âm của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý. Cô hòa âm, phối lại và thay đổi khá nhiều về ca từ, thậm chí giai điệu của bài hát. Sự sáng tạo của Bùi Lan Hương bị cho là đi quá giới hạn, tùy tiện và phá hỏng tác phẩm cũ. Nữ ca sĩ sau đó đã phải xin lỗi công chúng vì thiếu cân nhắc trong sáng tạo, cô nhận mình chưa có kinh nghiệm khi làm mới tác phẩm bất hủ.

Tiết mục Nam quốc sơn hà:

Đối với những người làm nghệ thuật, việc khoác cho những tác phẩm/chất liệu cũ tấm áo mới là điều nên làm. Nhìn ở góc độ tích cực, hướng đi này giải quyết khá tốt bài toán ý tưởng, vì kho dữ liệu sẵn có vô cùng phong phú. Tuy nhiên, mọi sáng tạo đều cần dựa trên nền tảng của sự hiểu biết, tức hiểu đúng tinh thần, giá trị của tác phẩm để việc làm mới không đi chệch hướng.

Thị trường giải trí Việt đang khá cởi mở khi giới chuyên môn hay khán giả đều sẵn sàng đón nhận những sản phẩm sáng tạo từ người trẻ, nhưng với điều kiện sản phẩm ấy được thực hiện cẩn trọng, chỉn chu. Còn với những dự án mang danh sáng tạo nhưng thực hiện tùy tiện, bất chấp những yêu cầu, giới hạn căn bản thì chắc chắn, khán giả khó lòng chấp nhận. 

Diễm Mi