"Nín thở" với ca ghép tim heo biến đổi gen cho người

Mặc dù còn quá sớm để biết liệu ca phẫu thuật có thực sự thành công hay không, nhưng nó đánh dấu một bước tiến trong hành trình kéo dài hàng thập niên, hướng tới ngày mà y học sử dụng nội tạng động vật để cấy ghép cứu người.

Các bác sĩ tại Trung tâm y tế Đại học Maryland cho biết, ca cấy ghép cho thấy một quả tim từ động vật biến đổi gen có thể hoạt động trong cơ thể người mà không bị đào thải ngay lập tức.

Các thành viên của đội phẫu thuật chuẩn bị quả tim heo để cấy ghép cho bệnh nhân David Bennett ở Baltimore hôm 7/1

Bệnh nhân David Bennett (57 tuổi) biết rằng không có gì đảm bảo ca phẫu thuật thành công nhưng anh không đủ điều kiện để cấy ghép tim người và không còn lựa chọn nào khác.

Bennett cho biết một ngày trước khi phẫu thuật, theo một tuyên bố do Trường Y Đại học Maryland cung cấp: “Tôi phải lựa chọn giữa cái chết hoặc thực hiện cuộc cấy ghép này. Tôi muốn sống. Tôi biết mình là người đầu tiên bước đi trong bóng tối, nhưng đó là lựa chọn cuối cùng của tôi”.

Ngày 10/1, Bennett đã tự thở sau 3 ngày cấy ghép trong khi vẫn được kết nối với máy tim phổi để giúp tim mới hoạt động. Vài tuần tới sẽ rất quan trọng khi Bennett hồi phục sau cuộc phẫu thuật và các bác sĩ sẽ theo dõi sát sao tình trạng tim của anh.

Sự thiếu hụt rất lớn các bộ phận cơ thể người được hiến tặng để cấy ghép, khiến các nhà khoa học phải cố gắng tìm ra cách sử dụng nội tạng động vật để thay thế. Năm 2021, chỉ có hơn 3.800 ca cấy ghép tim ở Mỹ, một con số thấp kỷ lục theo United Network for Organ Sharing - tổ chức giám sát hệ thống cấy ghép của nước này.

Tiến sĩ Muhammad Mohiuddin, giám đốc khoa học của chương trình cấy ghép nội tạng động vật sang người của Trường đại học Maryland cho biết: “Nếu phương pháp này thành công, sẽ có một nguồn cung cấp vô tận cho những bệnh nhân đang đau khổ”.

Nhưng những nỗ lực trước đây đối với việc cấy ghép nội tạng động vật cho người - hay còn gọi là cấy ghép xeno - đều thất bại, phần lớn là do cơ thể bệnh nhân nhanh chóng đào thải. Đáng chú ý, vào năm 1984, Baby Fae, một đứa trẻ sơ sinh sắp chết, đã sống 21 ngày với trái tim khỉ đầu chó.

Lần này, các bác sĩ phẫu thuật ở Maryland đã sử dụng quả tim từ một con heo đã trải qua quá trình chỉnh sửa gen để loại bỏ một loại đường trong tế bào của nó, nguyên nhân gây ra sự đào thải nội tạng siêu nhanh.

Một số công ty công nghệ sinh học đang phát triển nội tạng heo để cấy ghép cho người; sản phẩm được sử dụng cho ca mổ hôm 7/1 đến từ Revivicor, một công ty con của United Therapeutics. Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã chuyển hướng nghiên cứu từ động vật linh trưởng thành heo, vì những đặc điểm tương đồng về kích cỡ nội tạng, bộ gen so với người, cũng như những yêu cầu về mặt đạo đức.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) - chịu trách nhiệm giám sát các thí nghiệm cấy ghép xeno - đã cho phép tiến hành ca phẫu thuật theo cơ chế ủy quyền khẩn cấp vì lý do nhân đạo, sử dụng mọi biện pháp điều trị có sẵn dù chưa được phê duyệt chính thức khi một bệnh nhân bị đe dọa đến tính mạng không còn lựa chọn nào khác.

Vào tháng 9/2021, các nhà nghiên cứu ở New York đã thực hiện một thí nghiệm cho thấy những con heo biến đổi gen là nguồn hứa hẹn cho việc cấy ghép nội tạng từ động vật sang người. Các bác sĩ đã tạm thời gắn quả thận của một con heo vào cơ thể người đã chết não và theo dõi nó hoạt động.

David Bennett Jr. (bìa trái) cho biết ghép tim từ heo là lựa chọn cuối cùng của cha anh, ông David Bennett (thứ 3, từ trái sang)

Van tim heo cũng đã được sử dụng thành công trong nhiều thập niên ở người và Bennett cho biết cha anh đã nhận được van tim cách đây khoảng một thập niên.

Đối với ca cấy ghép tim, David Bennett Jr. chia sẻ: "Cha tôi nhận ra tầm ảnh hưởng của những gì đã được thực hiện cũng như tầm quan trọng của nó. Cha tôi có thể chết, sống thêm một ngày, hoặc chỉ vài ngày. Tại thời điểm này, mọi thứ đang ở trong trạng thái không xác định".

Tấn Vĩ (theo AP)