Những phụ nữ tỉnh táo

“Ở Việt Nam có một thứ luật rất hay, rất lạ mà thế giới chưa có là Luật Phổ biến giáo dục pháp luật. Có nghĩa, luật ban hành ra rồi vẫn không làm, đến khi ra thêm Luật Phổ biến giáo dục pháp luật cũng… chưa làm”.

Câu phát biểu của Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân về tình trạng thực thi pháp luật ở nước ta đã thành kinh điển. Nếu phải khen bà Ngân về khả năng nói thẳng trước nghị trường thì có lẽ là thừa. Nhưng câu nói ấy thể hiện rõ nhất tính cách của bà Ngân, hay ít nhất là thể hiện của bà nơi chính trường.

Bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó chủ tịch Quốc hội chụp hình cùng các dũng sĩ nhỏ làm việc tốt - Ảnh: Văn Chung

Phụ nữ Việt Nam hay mềm mỏng, đặc biệt là trong ứng xử, thành ra có cái định kiến “con hư tại mẹ”. Nhưng nếu luật pháp Việt Nam là những đứa con còn bà Ngân với tư cách Phó chủ tịch Quốc hội là người cùng sinh ra chúng, thì cách nuôi con của bà đầy nguyên tắc.

Các bộ, ngành, địa phương không đủ nhận thức về thi hành pháp luật, chính phủ kiến nghị nâng cao nhận thức cho họ. Bà Ngân phản đối. “Phải lựa chọn người vào bộ máy chính trị mà còn phải nâng cao năng lực cho họ thì không hiểu ra sao. Không nghiêm túc triển khai, thì siết chặt kỷ luật, chứ không phải nâng cao nhận thức nữa”, bà nói.

Ở giữa nghị trường đã quá nhiều lần bà Ngân ném ra những “câu hỏi ngang xương” kiểu “không hiểu ra sao” như thế. “Một bát mì thì định giá làm gì?” - bà hỏi các bên khi cả xã hội truyền thông đảo điên bức xúc vì bát mì giá 100 ngàn đồng ở sân bay. Ít người nhận ra sau câu hỏi ấy là một quan điểm cứng về xây dựng chính sách: giải quyết gốc rễ vấn đề, đừng đuổi theo sự vụ.

Bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc REE Corp.

Trong danh sách 20 người phụ nữ có ảnh hưởng nhất Việt Nam mà tạp chí Forbes vừa bầu chọn, dễ nhìn ra từ khóa kết nối chung giữa họ là sự tỉnh táo.

Bà Phạm Kiều Oanh, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIP) có lần tâm sự với tôi rằng, bà đã khóc khi nghe anh Nguyễn Quang Thạch đến trình bày về chương trình sách hóa nông thôn của anh. Anh Thạch là một gã “gàn” đã đi lang thang khắp Việt Nam để xin sách cho trẻ em nông thôn. Bà Oanh quyết định chung tay hỗ trợ anh Thạch, dù sổ sách báo cáo của anh này thì “như người giời”. Khóc vì xúc động đấy, nhưng để nhặt được giữa bao nhiêu sáng kiến, một người gàn dở không biết làm sổ sách, người bây giờ đã xây dựng hàng ngàn tủ sách cho trẻ em nông thôn và một mô hình thư viện được quốc tế quan tâm, đấy hẳn là một sự tỉnh táo.

Bà Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Y tế hỏi thăm bà con nhân dân xã Trường Hà, H.Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng

Tôi cũng đã đứng cạnh bà Nguyễn Thị Kim Tiến ở một vùng khó khăn giữa Tây Nguyên, trong một ngày khám bệnh miễn phí cho đồng bào. Bộ trưởng đi qua một người bệnh ung thư, nâng cổ lên xem cẩn thận những đám hạch trên da, và hỏi phác đồ điều trị. Không hề mềm mại chút nào, giọng hỏi còn hơi lạnh. Nhưng tôi nhận ra đó là một thầy thuốc đang đứng trước người bệnh. Những chiếc máy ảnh phóng viên xung quanh có thể khiến nhiều nhân vật của công chúng hành xử khác, hỏi bằng một giọng khác, xúc động hơn chẳng hạn, nhưng thầy thuốc thì nâng cổ bệnh nhân lên theo phản xạ tự nhiên.

Và những doanh nhân thành đạt như bà Mai Kiều Liên (Vinamilk), bà Nguyễn Thị Phương Thảo (Vietjet Air) thì tất nhiên phải “tỉnh” giữa thương trường để có cơ ngơi hôm nay. Hay kình ngư Ánh Viên giấu đi những khó khăn vụn vặt thường ngày, kiên trì khổ luyện để theo đuổi những giấc mơ…

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Tổng giám đốc Hãng hàng không Vietjet Air lì xì cho hành khách vào đầu năm 2016

Sự tỉnh táo đôi khi đến lạnh lùng không khiến người phụ nữ mất đi tính nữ. Bán cầu não phải của đàn ông phát triển hơn. Họ xử lý tốt hơn những chức năng liên quan đến không gian và thị giác, so với bán cầu não trái điều khiển cảm xúc và ngôn ngữ. Trong khi đó, hai bán cầu não của phụ nữ xử lý vấn đề như nhau. Phụ nữ theo một cách hiểu nào đó, vẫn luôn tỉnh táo hơn.