Những nút thắt

Dì mất, anh nghe tin đã buồn vô hạn, vậy mà chị còn xát muối vào lòng chồng bằng mấy câu xúc xỉa vô tâm. Anh còn lạ gì chị, bao nhiêu năm làm dâu, chị có bao giờ vun vén, quan tâm chuyện nhà chồng. Với ai chị cũng có cớ để ghét bỏ. Chị nói “em làm vợ anh chứ không thích làm dâu trăm họ”.

Một quy tắc bất di bất dịch mà bao nhiêu năm nay chị luôn áp dụng là “chuyện nhà ai người ấy lo”. Anh thì chẳng thể sống vô tâm như thế với bên nhà vợ, vì đã là con cái trong nhà thì chuyện lớn, chuyện bé cũng nên chung tay giải quyết. Nhưng chuyện nhà chồng thì chị mặc kệ thật, từ giỗ tết, cưới hỏi đến ma chay hay đau ốm chị không cần biết. Có nói thì chị bảo “ở quê đông anh em họ hàng như thế, có quan tâm cũng chẳng xuể. Người nhà quê lại lắm chuyện, hay để ý từng tí một. Quan tâm không tới nơi tới chốn có khi còn bị chê trách, gièm pha. Chi bằng mặc kệ”.

Mối quan hệ nào chị cũng thắt nút rồi vứt chỏng chơ ở đó, mặc anh muốn tháo gỡ thế nào thì tùy. Người ta thì “sang vì vợ”, còn anh muối mặt vì chị không biết bao lần. Tính anh lại hay chạnh lòng, giả dụ đang vui vẻ mà thấy chị dè bỉu một bà cụ nghèo bán hàng rong ngoài phố là anh lại buồn, nghĩ người mình đầu ấp tay gối mỗi ngày chưa bao giờ thương cái gốc gác quê mùa từng nuôi anh lớn…

Biết tính chị nên mỗi lần ở quê có chuyện gì, anh thường lẳng lặng lo toan. Nhưng hôm nay là dì anh mất, nhẽ ra chị phải hiểu dì quan trọng với anh đến thế nào. Người ta bảo “sẩy cha còn chú, sẩy mẹ bú dì”. Mẹ anh mất sớm, dì thay mẹ nuôi anh khôn lớn. Suốt bao nhiêu năm qua anh chưa báo đáp được gì nhiều. Giờ dì về với đất, phận dâu con nhẽ ra chị phải có mặt ở quê để lo hậu sự. Nhưng chị bảo công ty có cuộc họp quan trọng nên không thể nghỉ.

Chị thì lúc nào chả bận, có khi nào thấy chị rảnh rang để lo chuyện nhà chồng đâu. Chị bận đến mức quên mất cả câu “nghĩa tử là nghĩa tận”. Đến cả chút tiền lo hậu sự chị cũng tính thiệt hơn. “Dì có con cái thì các con dì phải lo. Đâu có đến lượt anh lo. Nhà mình cũng đâu phải dư dả gì”. Tiền trong nhà này phần lớn do anh kiếm về. Vậy mà chị chỉ biết chi tiêu cho bản thân, cho gia đình bên ngoại. Việc lớn, việc nhỏ chị đều tự ý quyết.

Nay biếu bố mẹ tiền mua đồ, mai cho đứa em tiền học phí, anh cũng chẳng hẹp hòi gì. Tiền anh vất vả làm ra có khi chị cho họ hàng vay rồi mất hút, anh có trách cũng chỉ vài lời nhẹ nhàng. Vậy mà chị nỡ nào tính toán chi li ngay cả đám tang dì. Ừ thôi, nếu chị coi nặng đồng tiền hơn ơn nghĩa thì dì ở nơi chín suối chắc cũng chẳng thanh thản được. Nên lúc chị đưa mấy trăm tiền mua vé xe, anh chẳng buồn cầm.

Suốt chặng đường hơn trăm cây số ngồi trên xe khách, anh cứ mải nghĩ về lần đầu tiên đưa chị về ra mắt họ hàng. Dì cũng vì thương anh, lo anh lấy vợ thành phố đỏng đảnh sẽ không biết đối nhân xử thế nên có gọi cháu dâu dặn dò một đôi câu. Người quê chân chất nghĩ sao nói vậy. Nhưng khổ nỗi chị chẳng cho đó là thân tình, suốt bao nhiêu năm chị vẫn ghét dì vì “lần đầu tiên đã bắt bẻ đủ điều”.

Bao nhiêu năm làm dâu, chị chưa bao giờ chủ động mua biếu dì đồng quà tấm bánh. Anh có nhắc nhở thì chị cũng miễn cưỡng vậy thôi, có vui vẻ gì đâu mà thơm thảo. Họa hoằn lắm chị mới cùng anh về quê, lần nào dì cũng níu lại ăn bữa cơm để hỏi han trò chuyện. Nhưng lần nào chị cũng thẳng thừng từ chối. Trước mặt dì thì chị kêu bận công bận việc, nhưng sau lưng thì chê dì già rồi, nấu nướng củi đuốc nhem nhuốc nuốt làm sao nổi. Dì mời uống nước, chị không dám chạm môi vào cốc chén cáu cạnh màu chè. Ghế dì mời ngồi, chị phải kiếm bằng được cái khăn lau chùi kỳ cọ mới dám đặt người.

Nhà dì có gọn gàng đến mấy chị cũng chê bụi bặm, lôi thôi. Dì tủi nhiều, nhưng vì thương thằng cháu mồ côi nên không nói. Nhiều khi ngồi nắm bàn tay nhăn nheo, đen đúa của dì, anh chạnh lòng buồn. Cơm canh đạm bạc từ bàn tay gầy guộc này từng nuôi anh lớn. Bếp lửa nhập nhèm từng sưởi ấm đời anh.

Ngay cả những đứa con dì cũng bị chị chê nghèo nàn, cục mịch. Chúng cũng đã từng nhường anh những nắm cơm độn sắn. Mùa đông nhường anh manh áo ấm, nhường anh cả suất thuốc tiêm phòng. Nhường anh vòng tay của dì mỗi khi thấy anh tủi buồn thương nhớ mẹ. Ngay cả khi anh lên thành phố học, chúng đi làm công nhân vẫn thỉnh thoảng lên thăm dúi cho anh ít tiền trang trải. Anh lấy vợ, ít có thời gian về thăm dì và các em hơn.

Thỉnh thoảng có chuyện trên phố, chúng đều ghé thăm, khi mang đôi gà, khi cân chè, cũng có khi xách cả yến khoai lang làm quà. Tấm lòng thơm thảo ấy dễ gì có được trong đời sống phố xá nhộn nhịp này. Ấy vậy mà chị không biết quý trọng, lại cứ nghĩ các em lên cầu cạnh, xin xỏ, nhờ vả việc này việc kia. Bao nhiêu năm làm dâu, thử hỏi chị đã cho ai, giúp ai được cái gì mà cứ lo chuyện thiệt hơn. Các em lên chơi, mặt chị lúc nào cũng quàu quạu đề phòng như sợ mất miếng cơm, bát gạo. Có mấy trăm tiền tàu xe mà chị cũng đưa cho các em kiểu ban phát, bố thí thì ai muốn nhận. Mà không nhận thì vừa quay lưng đi, chị đã bĩu môi bảo “đã nghèo còn sĩ”.

Dần dà, chẳng đứa em nào còn muốn đến thăm nhà, có hôm chúng ghé qua chỉ để treo trước cổng túi quà quê rồi vội vã ra về. Đến gọi điện hỏi thăm nhau cũng là chuyện họa hoằn, có gọi cũng chẳng biết nói chuyện gì. Sợ hỏi thăm nhau vài câu, có khi chị dâu lại bảo “người đâu hay soi mói”. Anh em thân thiết quý trọng nhau là thế mà chị cứ dần tạo thành khoảng cách; nên lần này dì ốm đã lâu mà không ai báo anh một tiếng. Mãi đến lúc dì nhắm mắt xuôi tay, anh mới nhận được tin. Không được chăm sóc dì lúc đau yếu, anh thấy mình như đứa con bất hiếu. Nghĩ đến chị, lòng anh càng buồn phiền.

Lo xong tang lễ của dì, anh lầm lũi trở về thành phố. Câu đầu tiên chị hỏi anh là chi tiêu đóng góp hết bao nhiêu? Thấy anh im lặng thở dài, chị tặc lưỡi bảo “dì mất rồi, từ giờ đỡ phải về quê”. Anh mồ côi lần thứ hai trong đời mà ngay cả chút cảm thông rất con người cũng không nhận được từ chị. Có những chiếc nút chị thắt lại, anh đã không có cơ hội gỡ ra, như là nút thắt trong lòng dì vậy. Có lẽ cũng tại anh hiền lành, nhu nhược quá.

Hoặc là anh đã không biết chọn người làm bạn đời, nên cứ phải đơn độc bước đi. Anh cô đơn trong chính ngôi nhà của mình, khi chẳng thể tìm được tiếng nói chung với vợ. Những mối quan hệ thân thiết xung quanh cũng vì chị mà mất dần đi. Chiếc nút lớn nhất chị thắt lại trong chính lòng anh rồi bỏ mặc tháng năm chồng vợ. Giờ anh ngồi đây, lòng ngập tràn nỗi hoang mang về chặng đường hôn nhân phía trước. Cũng giống như đoạn dây thừng với quá nhiều nút thắt chồng chéo lên nhau. Đôi khi, người ta chẳng còn cách nào hơn là cầm dao cắt bỏ.

 VŨ THỊ HUYỀN TRANG