Những ‘nốt trầm’ giữa ngày vui của người cao tuổi khi tết cận kề

Đó là lời cảnh báo của Tiến sĩ Tina Tan thuộc Viện Sức khoẻ Tâm thần Singapore ngay trước thềm ngày tết nguyên đán 2018.

Phố Tàu ở Singapore trang trí nhiều đèn lồng sặc sỡ để đón tết Nguyên đán 2018 - Ảnh: Christy Yip

Tết Nguyên đán đã đến gần

Ở Singapore, khi Năm mới âm lịch gõ cửa, các siêu thị và cửa hàng đã đổi những trang trí Giáng sinh sang đón tết Nguyên đán, khắp nơi vang lên nhạc tết và bắt đầu bán các đồ trang hoàng đón chào năm Mậu Tuất sắp đến.

Các trung tâm chăm sóc người già và nhà dưỡng lão ở Singapore cũng tổ chức đón Năm mới cho các cư dân cao tuổi của mình.

Đối với những người cao tuổi, tết Nguyên đán là thời gian sum họp gia đình, ăn mừng và kỷ niệm, dù cho nó khá tốn kém.

Có trường hợp, một số bệnh nhân lớn tuổi cần chăm sóc đặc biệt khăng khăng đòi ăn bữa tối sum họp với cả nhà sau đó mới cho phép con cái đưa họ đến bệnh viện.

Người cao tuổi Singapore có thể cảm thấy điều gì khi họ trải qua những “nốt trầm” trong ngày lễ vui vẻ?

Một nghiên cứu năm 2011 ở Mỹ cho thấy có sự gia tăng các vấn đề liên quan đến tâm trạng trong lễ Giáng sinh, một ngày lễ tương đương tết Nguyên đán của người phương Đông. Đặc biệt, các chuyên gia quan sát thấy việc sử dụng các dịch vụ tâm thần nhiều hơn, các sự cố tự làm hại đến bản thân và tự tử ngay sau lễ Giáng sinh nhiều hơn bình thường.

Trong thực tế, mê tín dị đoan và định kiến đối với những ý nghĩ tiêu cực có thể ngăn cản người cao tuổi thừa nhận hoặc nói về những cảm xúc thật của họ trong ngày tết.

Singapore tưng bừng đón tết năm con chó, tết Mậu Tuất - Ảnh: Christy Yip

Ngày lễ tết có thể là thời gian có thêm căng thẳng

Để giữ gìn các truyền thống đón xuân, nhiều người cao tuổi có trách nhiệm trang trí nhà cửa, chuẩn bị thức ăn và thực hiện các nghi lễ cúng tế. Chưa kể việc phải xếp hàng ở ngân hàng đổi tiền mới, quyết định lì xì cho những ai và số tiền bao nhiêu.

Những việc tưởng là vặt vãnh như vậy đủ để gây căng thẳng cho bất cứ người nào.

Tuy nhiên, không khí tết khiến người ta cảm thấy háo hức, và tạo nên một sự không hài hòa trong nhận thức. Người ta cảm thấy hạnh phúc bề ngoài, còn trong sâu thẳm thì cô quạnh.

Tết âm lịch lại là thời điểm tự phản chiếu và hồi tưởng. Nó có thể nhắc nhở một người cao tuổi về những gì họ làm được và chưa làm được, và cả những người thân đã mất.

Sự vắng mặt của các thành viên trong gia đình – do chia ly hay đã mất - có thể khiến Năm mới của người phương Đông trở nên đau buồn và cô đơn hơn là niềm vui ăn mừng.

Cảm giác cô đơn sâu sắc, buồn phiền và tiếc nuối đã nguôi ngoai có thể trỗi dậy, dẫn đến sự trầm cảm và những suy nghĩ tự sát.

Chợ hàng tươi sống ở Singapore một nơi người già thường lui tới khi sắm tết - Ảnh: AFP

Thực tế, một nghiên cứu do Viện Sức khoẻ Tâm thần tiến hành đối với người cao tuổi ở Singapore cho thấy sự cô đơn rõ ràng có liên quan đến chứng trầm cảm, trong khi những người nhận được mạng lưới hỗ trợ của xã hội có tỷ lệ trầm cảm thấp hơn.

Vì vậy, chúng ta không chỉ có phận sự sử dụng thời gian ngày tết để ân cần hỏi han những người hàng xóm cũng như người thân lớn tuổi, mà còn để mắt đến họ để xem họ cảm thấy thế nào trong những ngày này.

Gia đình và bạn bè nếu nhận thấy người họ thương yêu không vui trong ngày tết cần tiếp cận họ để chia sẻ tình cảm và hỗ trợ cảm xúc.

Có thể chỉ đơn giản đề nghị giúp người cao tuổi trong việc trang trí nhà cửa hoặc nấu ăn, hoặc tháp tùng họ đi đây đó khi chuẩn bị đón tết.

Tận dụng cơ hội cuối năm để thăm người thân lớn tuổi cũng là việc nên làm, đặc biệt nếu những người đó sống một mình.

Thông thường, một cuộc trò chuyện, một cuộc điện đàm hay về thăm nhà sau một thời gian lâu dài có tác dụng giúp người già cảm thấy bình thường, cởi mở và chia sẻ cảm giác cô đơn, sự căng thẳng hay nỗi buồn họ đang gặp phải.

Một ông lão đi trên cây cầu vượt - Ảnh: Francine Lim

Một số người già có thể dễ bị chứng trầm cảm hơn và thậm chí có ý nghĩ tự tử trong những ngày tết Nguyên đán. Nghiên cứu cho thấy những người có nguy cơ cao nhất là nam giới sống một mình, đang có bệnh đau đớn hay bị khuyết tật.

Việc nhận ra những triệu chứng trầm cảm của người cao tuổi trong ngày lễ tết – như tâm trạng bất an, buồn bã liên tục, buồn rầu, hoài nghi xã hội, khó chịu, khó ngủ hoặc thay đổi tính cách - có thể giúp chúng ta có biện pháp đối phó.

Và đôi khi tất cả những gì cần làm chỉ đơn giản là sự đối xử tử tế.

Thanh Hải (Theo Channel NewsAsia)