Những người đàn bà trước cổng chùa

1. Thỉnh thoảng khi đến chùa, tôi thường gặp những chiếc xe hơi đời mới chạy thẳng vào trong sân, bước xuống xe là những chủ nhân trung niên, phục trang đắt tiền. Họ thường là những “đại thí chủ” của nhà chùa, nhiệt tình đóng góp các khoản “tịnh tài” ủng hộ nhà chùa trong những hoạt động quan trọng; từ tu bổ, xây sửa lại chùa, đúc chuông, tạc tượng; hỗ trợ các chương trình từ thiện, văn nghệ, pháp thoại, tu tập… cũng như hàng loạt chuyện lớn nhỏ khác của chùa.

Họ có cuộc sống vật chất có thể gọi là tạm đủ, để chỉ còn chuyên chú quan tâm thỏa ý cho đời sống tâm linh. Không ít trong số họ là những phụ nữ từng giữ chức vụ, vị trí cao trong nghề nghiệp, xã hội. Thường khi đến chùa, họ lưu lại khá lâu, có khi dùng cơm chay ở chùa, và việc được gặp những vị thầy trụ trì, ngay cả các vị thầy có tiếng, cũng không phải là cuộc hẹn khó khăn đối với họ.

2. Tôi thường đi chùa đầu năm và hay gặp những bà lão bán lộc - những lá trầu. Những bà cụ có dáng ngồi co ro bên cạnh những đọt trầu mới hái, mới rưới nước, xanh tươi mơn mởn mời gọi khách du xuân. Như bà già vẫn hay ngồi trước cổng chùa Sơn Trà (Đà Nẵng). Tôi không quên được hình ảnh bà cụ ngoài 80 tuổi ngồi nép mình cạnh cổng chùa mùng Một tết. Bà tranh thủ bới cơm trắng ăn với chút muối mè trong khi đợi khách, bên cạnh cái mẹt đầy lá trầu xanh. Cái miệng móm mém của bà nhai cơm với ánh mắt luôn lóe lên niềm hy vọng mỗi khi nghe tiếng xe tắt máy dựng chân chống trước cổng tam quan, chuẩn bị vào chùa. Không biết năm nay bà có còn sống, đến chùa để bán lộc trầu hay không…

Đôi khi tôi tự hỏi tại sao những người đàn bà ít khi lên chánh điện; túc trực trước cổng tam quan thường là những người nghèo, thậm chí nghèo rớt. Cổng chùa là nơi dễ được người ta tìm đến gửi gắm trong niềm tin tâm linh mãnh liệt cũng là nơi để trút bỏ những muộn phiền.

3. Thỉnh thoảng, tôi lại đến thăm một ngôi chùa nhỏ khuất trong con hẻm ở Sài Gòn, nơi nhận nuôi các em bé mồ côi, bị bỏ rơi từ khi còn đỏ hỏn. Những người xuất gia ở chùa này thường mất ngủ ban khuya vì những người đàn bà đến cổng lúc nửa đêm. Cứ đang khuya nghe tiếng con nít khóc, tiếng gõ cửa, tiếng chuông cổng reo hay tiếng chó sủa vang con hẻm nhỏ là họ lật đật bật dậy. Y như rằng khi ra cổng sẽ thấy một hài nhi đang khóc hay mơ ngủ, ngọ nguậy chép miệng tìm vú mẹ, nằm chơ vơ bên cổng chùa. Dì phụ trách tiếp nhận vật phẩm của bá tánh gửi phụ giúp chùa nuôi trẻ thường nói một cách hài hước rằng các bà mẹ bỏ con ấy rất biết “chọn chỗ đặt niềm tin”. Cả người nói lẫn người nghe đều cười nhẹ mà đau!

4. Tôi nhớ những người đàn bà bán bánh trái, đồ lưu niệm trước cổng Sùng Hưng cổ tự ở Phú Quốc (Kiên Giang) nhiều năm trước. Ở đó có một cô gái tật nguyền bán hàng lưu niệm. Cô ngồi đó với cây đàn bầu và mẹt hàng trước mặt. Thỉnh thoảng, cô cầm đàn và cứ như chơi cho mình, không phải vì muốn gây chú ý để bán được hàng. Một vẻ điềm đạm an nhiên lạ lùng, khác xa vẻ khốn khổ thân xác mà cô đang mang. Cô bảo mình bấy lâu nay chỉ ngồi trước cổng chùa, ngóng Phật, bái Bụt từ xa, tranh thủ bán hàng, tiện cho cái chuyện bại liệt khó di chuyển của mình. Ngày nào mà cô chẳng ngồi ở đây, trừ những hôm mưa. Những gì cô khấn cầu, cô tin là Phật nghe hết. 

Cô ấy chỉ là một minh họa cho chuyện có những người đàn bà túc trực trước cổng tam quan nhưng ít khi lên chánh điện. Những người đàn bà ấy không liên quan gì đến nhau nhưng giống nhau đến lạ ở chân dung nhận diện. Họ luôn đội nón lá, luôn mặc áo khoác khá cũ dù trời mưa hay nắng, luôn có một món gì đó bán được trước mặt; khi đang vắng khách, họ luôn chắp tay xá vọng vô chánh điện chứ hiếm khi vào trong lễ Phật, dù ở chùa mỗi ngày. Họ luôn ngồi quanh các lối vào dành cho khách thập phương đến chùa.

Những người đàn bà chỉ ở trước cổng chùa thường là những người đàn bà chịu thương, chịu khó, chịu khổ, mà niềm tin tâm linh, tôn giáo nhiều khi là chỗ bám víu cuối cùng và duy nhất.

Nếu bạn có đi lễ đầu năm ở một ngôi chùa nào đó, hãy cùng tôi cầu nguyện bình an cho họ - những người đàn bà không quen trước cổng chùa. 

Lê Minh Hạ