5 cây thị cổ thụ nằm trong khu vườn rộng hơn 3.000m2 của ông Lê Thanh Hà (64 tuổi, trú xã Nghi Thịnh, huyện Nghi Lộc, Nghệ An) có chiều cao trung bình trên 20m, thân cây to 9 người ôm mới xuể. Năm 2011, những cây thị cổ này được cấp bằng công nhận Cây di sản Việt Nam.
Trải qua hàng trăm năm, những cây thị trở nên già cỗi, những trận mưa bão khiến nhiều cành cây bị gãy đổ nhưng cây vẫn phát triển, xanh tốt. Mùa quả, cây sum suê trái, lúc trái chín, thơm ngát cả một vùng quê.
Tương truyền, khu vườn này từng là căn cứ vua Quang Trung hội quân. Ban ngày, vua cho quân lính cùng voi chiến xuống đồng tập trận, đêm về, voi được buộc vào 5 cây thị này.
Theo ông Hà, 5 cây thị này đến nay đã ít nhất 700 tuổi.
Năm 1968-1972, những cây thị trở thành nơi tránh bom đạn của gia đình ông Hà. “Vì ở đây có trận địa tên lửa nên bom đạn rất ác liệt. Ông bà nội tôi đã nghiên cứu, khoét lỗ, đào hầm trú ẩn dưới gốc cây thị. Hầm rộng khoảng 3m2, chạy ra vào thoải mái, tôi vẫn thường ngủ, học bài dưới căn hầm này” - ông Hà nói và cho hay, ít năm trước, gia đình đã phải lấp những căn hầm dưới gốc thị để tránh cây bị chết.
Một cây thị bị khuyết ruột từ dưới gốc lên đến tận ngọn, bên trong có thể chứa 4-5 người lớn. Chủ vườn thị cho hay, những năm gần đây, những dịp lễ, tết, nhiều du khách thường tìm về tham quan.
Cây mục ruỗng bên trong nhưng bên ngoài vẫn xanh tốt, đầy sức sống. Trong khu vườn rộng hơn 3.000m2, gia đình ông Hà đang trồng thêm nhiều loại cây ăn quả, làm đường đi dạo quanh vườn.
Ông Hà nói rằng, những cây thị này đã trở thành nhân chứng lịch sử quan trọng cần được bảo vệ và lưu giữ cho muôn đời sau. Bởi thế, dù nhiều người từng ngỏ ý trả tiền tỉ để mua lại song gia đình ông đều từ chối.
“Những cây thị như thế này giờ hiếm có lắm, gia đình chúng tôi muốn lưu giữ, bảo tồn những chứng tích, báu vật của cha ông. Tôi thường nhắc nhở con cháu mình về giá trị của những cây thị, để sau này chúng tiếp tục bảo vệ vườn thị như cha ông trong dòng họ đã làm” - ông Hà nói.