Những đứa trẻ sống mòn chờ... người cho tạng

Những cuộc đời được tái sinh trong những bài viết của chúng tôi thật ra là những trường hợp rất hy hữu được cứu sống, được đổi thay cuộc đời nhờ nhận được tạng ghép. Rất nhiều số phận không may mắn được như vậy.

Cái chết của cậu học sinh lớp 10 mòn mỏi chờ người hiến tim do bệnh cơ tim giãn nở khiến cộng đồng mạng xót xa. Theo các bác sĩ Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội), cứ ngỡ em Nguyễn Anh Đức sẽ có cơ hội được cứu sống vì trong 3 tuần cuối cùng của cuộc đời, có một thanh niên chết não có cùng nhóm máu với em nhưng cuối cùng gia đình người định hiến tặng trái tim đã từ chối. 

Mạng sống của em bị khước từ và sự sống của em đặt dấu chấm hết ở tuổi 16.

Rút kim lọc máu ra khỏi cơ thể một bệnh nhi chạy thận nhân tạo tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM)

Cái chết của cậu bé 16 tuổi vì không có tạng ghép khiến chúng tôi thử bước vào thế giới của trẻ em chờ ghép tạng. Thế giới trong con mắt những đứa trẻ suy thận mãn phải lọc máu là thế giới không bao giờ lớn. Đó chỉ là thế giới của những nỗi chờ đợi khắc khoải và ra đi lặng lẽ… 

Những dấu chấm nhỏ xíu đang lặng lẽ rời đi

Phòng chạy thận nhân tạo nằm trong khoa Thận – Nội tiết của Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM) gói gọn trong 8 chiếc giường bệnh. Ở đó, có cậu bé tuổi 15 vẫn chỉ cao lớn như trẻ lên 5. Nhưng cậu vẫn là đứa trẻ may mắn. Những đứa khác chưa kịp lớn, đã lụi tàn.

Cậu bé này đã 15 tuổi nhưng có...thâm niên chạy thận từ lúc 3 tuổi

Cô bé Võ Thị Ngọc Hân 13 tuổi nằm co ro trên giường, chờ cho hết giờ lọc thận. Hân giương đôi mắt to và đỏ ngầu nhìn lên khi có người hỏi. Rồi đôi mắt ứa nước nhưng không hề có tiếng khóc nào bật ra. Dường như chỉ là ứa nước mắt mà thôi, khi nghe hỏi "con có đau lắm không".

Cô bé đã 7 năm chạy thận nhân tạo. 3 năm về trước, không tìm ra nguồn thận ghép, cô bé tiếp tục chạy thận và biến chứng thận nhân tạo dẫn đến suy tim. Bàn chân đen xạm như dính lớp bụi tro. 3 năm sau lời hứa tìm nguồn thận ghép cho con gái, người mẹ đã tìm được người cho. Nhưng con gái đã qua biến chứng suy tim, không thể ghép thận được nữa.

Một cậu bé bật khóc vì đau đớn khi chạy thận nhân tạo đang được dỗ dành

Chiếc giường ở góc trong cùng là nơi trú ngụ của cậu bé Minh Đăng 13 tuổi, đang hét lên ầm ĩ vì đau đớn với chiếc kim được rút ra khỏi tay. Người mẹ ở Nhơn Trạch, Đồng Nai đưa con lên TP.HCM chạy thận bằng chiếc xe khách đường dài. Cậu bé đang học lớp 7, chỉ mới bị suy thận cách đây 1 năm nhưng buộc phải nghỉ học.

Mẹ của em cho biết bác sĩ có chỉ định cho con trai chị ghép thận nhưng nhà chỉ có một mình chị lo cho 2 đứa con nên không có tài chính để lo và quan trọng hơn, không có nguồn thận để ghép cho con mình. Cậu bé dùng tay phải bóp chặt cánh tay trái cho đỡ đau – nơi bắt đầu sưng lên sau và thủng lỗ chỗ những vết kim chọc vào để lọc máu.

Chợt nhớ về những cuộc ra đi chóng vánh của bọn nhỏ chạy thận, bỗng thấy rùng mình.

Những đứa trẻ chạy thận nhân tạo có thể ra đi bất cứ lúc nào vì những biến chứng do suy thận mãn

Tiến sĩ bác sĩ Hoàng Thị Diễm Thúy, Trưởng khoa Thận – Nội tiết, Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP.HCM) nói rằng đã từng có trường hợp, khi tìm được người cho thận phù hợp thì trẻ đã tử vong. Khi đó, lịch mổ ghép thận đã được sắp xếp sau 2 tháng nữa. Nhưng bé không chờ kịp và ra đi, về với thế giới khác – nơi không còn có nỗi đau của kim tiêm và bệnh tật.

Đa phần trẻ ở đây chẳng bao giờ mơ ước điều gì quá lớn lao vì dẫu hôm nay mơ mộng thì ngày mai chắc gì đã thành hiện thực. 

Bé Ngọc Hân, 13 tuổi đã không thể ghép thận vì thiếu nguồn thận cho

Trẻ chạy thận nhân tạo có vô vàn mong ước. Nhưng mong ước khiến các y bác sĩ sợ nhất là mong ước được ăn. Và thời điểm khiến các bác sĩ hãi nhất là mỗi dịp Tết đến xuân về. Đây là thời điểm có nhiều đoàn từ thiện vào thăm và cho bọn trẻ nhiều bánh kẹo, các loại trái cây, loại hạt…

Toàn là những thứ mà bọn trẻ con phải lọc máu bằng thận nhân tạo bị la rầy phải cấm dùng. Nhưng bọn chúng xin ăn vì thèm quá. Một bác sĩ nữ thú thật chị không dám la rầy bọn chúng khi nghe chúng năn nỉ: “Bác ơi, cho con ăn đi. Con sống thêm có được bao năm nữa đâu”. Không cho, bọn nhỏ cũng lén giấu dưới giường để nhai dần. Sau những lần ăn uống như thế, có đứa phải vào cấp cứu vì tăng kali trong máu, nặng thì suy tim, suy hô hấp…

Một cậu bé chuẩn bị chạy thận nhân tạo

Thật sự thì bọn trẻ nói đúng. Chúng đến với khoa Thận – Nội tiết không hẹn trước và chia tay cũng không kịp từ biệt. Nó đến nhanh trong cơn co giật vì suy hô hấp, trong cơn ngất vì suy tim – biến chứng sau nhiều năm chạy thận nhân tạo. Bọn chúng đi nhanh đến mức bác sĩ trẻ không quen "nhịp" phải bật khóc tức tưởi…

Trung bình mỗi năm có khoảng 4-5 trường hợp trẻ tử vong vì suy thận mãn phải chạy thận nhân tạo được ghi nhận tại Bệnh viện Nhi đồng 2. Bọn chúng cứ đến rồi đi, nhường lại giường cho bọn nhỏ khác.

Đôi chân xám xịt của một bệnh nhi sau 7 năm bị suy thận phải lọc máu

Theo Hội Ghép tạng Việt Nam, Ghép tạng đã phát triển nhanh chóng những năm gần đây nhưng chỉ đáp ứng được rất ít nhu cầu của bệnh nhân suy cơ quan giai đoạn cuối. Hậu quả là nhiều bệnh nhân đã tử vong khi đang chờ ghép hoặc phải ra nước ngoài để ghép với nguồn tạng không rõ ràng, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nguyên nhân là do thiếu hụt nghiêm trọng nguồn người hiến tạng, đặc biệt người hiến chết não.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Cường, nguyên Trưởng khoa Gan Mật Tụy, Bệnh viện Chợ Rẫy tâm niệm: “Khi mình sống, của cải quý nhất là sinh mạng. Nếu vì lý do nào đó lỡ mất đi, nếu không cho người khác, cơ thể của mình cũng hủy hoại thôi. Nếu để lại ghép cho một người thì đó là món quá vô cùng quý giá”.

Để những dấu chấm nhỏ xíu ấy thôi lặng lẽ ra đi vì không có tạng ghép!

Cánh tay đầy vết kim đâm vào để lọc máu

Theo Hội Ghép tạng Việt Nam, từ một người hiến chết não lý tưởng, có thể cứu sống hoặc cải thiện chất lượng cuộc sống của 9 bệnh nhân suy cơ quan giai đoạn cuối. Từ 100 người hiến chết não, có thể có 190 bệnh nhân được ghép thận, 80 ghép gan, 7 ghép tụy…

Người chết não có thể hiến tặng mô và tạng nhiều nhất vì dù não đã chết nhưng tim vẫn còn đập nhờ các điều trị hỗ trợ đảm bảo cung cấp máu đến các mô và tạng (ngoại trừ não). 

Hiếu Nguyễn