Những dự án xử lý rác thải nhựa đầy sáng tạo của giới trẻ

Rác thải được thu gom về

Ở Uganda, khi trời mưa, rác thải nhựa thường xuyên làm tắc nghẽn cống rãnh trên đường phố.

“Vào mùa mưa, hầu hết các con đường ở Kampala đều ngập đầy chai và túi nhựa do người dân vứt bỏ trong các cống rãnh, gây khó khăn cho những gia đình sống trong khu ổ chuột mỗi khi mưa xuống”, Faith Aweko, người lớn lên trong một khu ổ chuột ở thủ đô Kampala, cho biết.

Aweko đã  cùng với Shamim Naluyima và Rachel Mema - hai người phụ nữ mà cô gặp trong một khóa học về đổi mới xã hội - khởi động dự án Reform Africa vào năm 2018, với mục đích biến rác thải nhựa thành túi chống thấm nước.

Theo dự án này, một nhóm phụ nữ thu gom túi ni-lông và chai lọ trên các đường phố và bãi rác. Sau đó, rác được giặt rửa, sấy khô và xử lý thành một vật liệu bền vững tương tự như da để làm ba lô, túi mua sắm và túi đựng đồ vệ sinh cá nhân.

Trung bình, mỗi ngày nhóm làm được khoảng 20 chiếc túi, bán tại 6 cửa hàng khắp Uganda và trên trang web của Reform Africa, với giá dao động từ 9-25 USD. 

Aweko cho biết, một số tổ chức nhân đạo và các tổ chức phi chính phủ ở Uganda đã mua sản phẩm của nhóm để tặng cho học sinh ở các vùng nông thôn. Sau một thời gian doanh số bán tại Uganda giảm do đại dịch, hiện các túi nhựa của nhóm đang được xuất đi Hà Lan, Đức, Anh và Mỹ.

Túi ni-lông được phân loại, giặt sạch

Tại Mumbai (Ấn Độ), nơi tạo ra hơn 6.900 tấn chất thải mỗi ngày, vào năm 2009, Monisha Narke đã thành lập công ty RUR Green, hợp tác với công ty sản xuất bao bì giấy Tetra Pak Ấn Độ, để biến các hộp giấy và nhựa thành bàn ghế. Thông qua chương trình Cartons for Schools, sản phẩm của công ty được bán trên mạng và tặng cho các trường học công. 

RUR Green cũng tham gia giáo dục trẻ em về việc giảm sử dụng đồ nhựa, đã tái chế khoảng 8 triệu thùng carton bỏ đi, và phân phối hơn 350 bàn học cùng 250 ghế dài.

Narke được truyền cảm hứng để thành lập công ty nói trên sau khi đến bãi rác lớn nhất ở Ấn Độ Deonar. “Chúng tôi cảm thấy như bị nghẹt thở. Khi nhìn thấy các thùng giấy của Tetra Pak, tôi nhớ rằng chúng có thể được tái chế để sản xuất các tấm composite. Những tấm này được sử dụng để làm ghế trong ô tô cũng như cho nhiều mục đích khác nhau. Điều này khiến tôi nghĩ đến chiếc bàn và ghế dài cho các lớp học”, cô chia sẻ.

Tại Indonesia, nơi thải ra 7,6 triệu tấn rác thải nhựa hàng năm, Ovy Sabrina và Novita Tan - đôi bạn cùng là sinh viên đại học ngành tâm lý học - đã mất 18 tháng để phát triển công thức biến chúng thành gạch xây dựng. 

Hai cô gái trẻ đã nghiên cứu và thực hiện các thử nghiệm phối trộn xi măng và nhựa để tạo ra những viên gạch lát sàn an toàn với môi trường, bền và đáp ứng các tiêu chuẩn. Vào tháng 11/2019, cả hai đã cho ra mắt gạch nhựa có nhãn hiệu Rebricks.

“Những ngày đầu, chúng tôi phải đến các quán ăn để xin phế liệu nhựa vì không đủ sản xuất. Đôi khi, các chủ quầy hàng nghi ngờ và không muốn giao chất thải cho chúng tôi”, Sabrina kể lại.

Công ty của của họ thu gom gói nhựa, túi, bao bì và màng bọc bong bóng từ 3 điểm tập kết rác thải nhựa ở Jakarta, và một điểm ở Bandung, Tây Java. Khi biết đến Rebricks, nhiều người đã gửi rác thải nhựa đến công ty qua đường bưu điện.

Công ty có 9 nhân viên, tái chế khoảng 100kg nhựa mỗi ngày, và đến nay đã xử lý được 17.500kg chất thải, làm ra khoảng 100.000 viên gạch. 

Đôi bạn đã nhận được rất nhiều sự ủng hộ của công chúng. “Chúng tôi cảm thấy rất được trân trọng. Tài khoản WhatsApp của chúng tôi liên tục nhận được tin nhắn từ rất nhiều người, hỏi về cách gửi chất thải nhựa của họ cho chúng tôi’, Sabrina chia sẻ.

Ba lô, túi xách từ nhựa tái chế

Với Chrismo Lifa, chàng trai 27 tuổi đến từ Blantyre, Malawi, rác thải nhựa có thể trở thành những con vật trang trí ngộ nghĩnh và mang đầy tính nghệ thuật. Bắt đầu thu gom rác thải nhựa cách đây 2 năm, bộ sưu tập thú làm từ vật liệu này của anh nay đang có những chú tê tê, voi, tê giác, báo. 

Lifa nấu chảy các chai và túi nhựa, sau đó nhào nặn thành các con vật rồi sơn và đánh vecni cho chúng. “Sản phẩm được mọi người nhiệt tình ủng hộ, và điều đó đã khuyến khích tôi tiếp tục với ý tưởng của mình. Tôi chọn động vật trong các tác phẩm điêu khắc của mình như một cách lên tiếng chống nạn săn bắn trộm động vật hoang dã”, Lifa chia sẻ.

Các nhà vận động ước tính rằng 75.000 tấn nhựa được sản xuất ở Malawi mỗi năm, 80% trong số đó không thể tái chế. Hầu hết chúng đều bị chôn vùi trong bãi rác.

Chris Cortez - người đứng đầu các dự án môi trường ở Santiago de Surco, một quận thuộc thủ đô Lima của Peru, nơi có khoảng 350.000 dân - thì đã biến chai lọ nhựa thành những chậu trồng cây, như một cách góp phần giải quyết hai vấn đề ở thành phố này: rác thải nhựa và thiếu không gian để trồng rau.

Các chai nhựa này đủ lớn để trồng rau diếp, rau bina, cải thìa, củ dền, củ cải hoặc cà rốt. Cortez cho biết, trong đại dịch COVID-19, anh đã tổ chức các lớp học trực tuyến để dạy kỹ thuật làm vườn treo.

“Tôi muốn cho mọi người thấy rằng họ hoàn toàn có thể tự sản xuất rau sạch tại nhà, giúp họ khuây khỏa khi phải ở nhà một thời gian dài, nhất là những người cao tuổi, vốn từng lớn lên ở nông thôn”, Cortez, 25 tuổi, chia sẻ.

Hiện, hơn 220.000 chai nhựa tái sử dụng đang được treo trên bức tường dài 700 mét ở rìa nhà máy tái chế lớn nhất và lâu đời nhất của Lima, trong công viên sinh thái Voces por el Clima. Cứ sau vài tuần, họ thu hoạch 1kg rau sạch và chuyển đến một cơ sở cung cấp bữa ăn giá rẻ cho người nghèo trong quận.

Nhất Nguyên (theo The Guardian)