Những điệp khúc lấp đầy giấc mơ

Để quên đi nỗi sợ 

Đối với bà Khadija al Mohammad, ban đêm luôn là thời gian dành cho sự tĩnh lặng, để tâm hồn lắng dịu lại sau một ngày ồn ào náo nhiệt. Khi chào đón cậu con trai cả Muhammed cách đây 19 năm, trước khi cuộc nội chiến Syria diễn ra, bà đã hát những bài hát ru ngọt ngào, những bài hát truyền thống ca ngợi quê hương đất nước. 

Khi xung đột leo thang, gia đình bà rời Kafr Nabl vào năm 2013 và vượt biên bất đắc dĩ đến Thổ Nhĩ Kỳ, nơi bà sinh người con út Ahmad, nay đã ba tuổi. Nằm trong số 12 triệu người phải di tản khỏi Syria kể từ năm 2011 và giờ đã là công dân Thổ Nhĩ Kỳ, bà Mohammad nếm trải không ít nỗi đau. Và những bài hát ru của bà đã theo từng giấc ngủ của năm người con để xoa dịu chúng khỏi tiếng bom đạn cùng nỗi đau chiến tranh.

Trong mái lều ở một trại tỵ nạn, bà đã giật mình sau khi mơ thấy máy bay trực thăng và quân đội Syria đuổi theo sau. Bà thức dậy, lo lắng, không biết làm thế nào để bảo vệ các con mình, vậy là bà hát ru. “Ồ máy bay, bay trên bầu trời và sẽ không tấn công trẻ em trên đường phố. Hãy dịu dàng và tử tế với những đứa trẻ này” - bà Mohammad hát lại câu hát ru năm nào.

Giờ đây, xen lẫn giữa tiếng ồn ào, náo nhiệt chốn thị thành, các bài hát ru vẫn quyến rũ những đứa trẻ. Đó sẽ là những bản tình ca đầu tiên mà lũ trẻ được nghe.

Bà Khadija al Mohammad đang hát ru cậu con trai út ba tuổi bằng những bài hát truyền thống ngọt ngào

Ngày càng có nhiều nghiên cứu về cách các bài hát ru giúp xoa dịu cả người lớn và trẻ em. Cô Laura Cirelli, giáo sư tâm lý học tại Đại học Toronto (Canada) đang nghiên cứu về tính khoa học của các bài hát ru. Cô phát hiện ra rằng khi hát ru, không chỉ đứa trẻ được xoa dịu mà cả người hát cũng vậy. Nghiên cứu của cô cũng cho thấy trẻ sơ sinh cảm thấy dễ chịu nhất khi được nghe những bài hát ru quen thuộc hơn là những bài hát lạ.

Là một người mới làm mẹ, cô Cirelli coi hát ru là một “trải nghiệm đa phương thức” được chia sẻ giữa mẹ và con. “Không chỉ là việc em bé nghe được âm nhạc, đó còn là việc được mẹ bế, được nhìn mặt mẹ thật gần và cảm nhận sự ấm áp, nhẹ nhàng của mẹ” - cô Cirelli nói.

Theo ông Samuel Mehr, giám đốc Phòng thí nghiệm âm nhạc của Đại học Harvard, nơi nghiên cứu cách thức hoạt động của âm nhạc và lý do âm nhạc tồn tại, từ văn hóa này đến văn hóa khác, dự án của phòng thí nghiệm nghiên cứu lịch sử tự nhiên của bài hát phát hiện ra rằng, mọi người có thể tìm thấy điểm chung trong âm nhạc, ngay cả khi họ đang nghe các bài hát từ các nền văn hóa khác nhau. 

Dự án đã đề nghị 29.000 người tham gia nghe 118 bài hát và xác định đó là bài hát trị liệu, bài nhảy, bài hát tình yêu hay bài hát ru. “Hầu hết mọi người đều nhận định chính xác các bài hát ru” - ông Mehr 
cho biết.

Trong một nghiên cứu riêng biệt, phòng thí nghiệm của ông Mehr cũng phát hiện ngay cả khi trẻ sơ sinh đang nghe những bài hát ru không do chính người chăm sóc của chúng hát hoặc bài hát ru đến từ một nền văn hóa xa lạ, chúng vẫn cảm thấy được xoa dịu.

Những giai điệu đa sắc

Với Patience, một bà mẹ sinh con gái đầu lòng vào năm 13 tuổi, bài hát ru lại là một trải nghiệm khác. Tại Liberia, cứ mười thanh thiếu niên thì có ba người đã sinh con hoặc mang thai trong độ tuổi từ 15 đến 19.

Trong khu phố này, không gian bên ngoài trở thành phòng sinh hoạt chung vì những người hàng xóm cùng giúp nhau chăm sóc trẻ em và làm việc nhà. Những phụ nữ này thay nhau trông nom hàng chục đứa trẻ, để các bà mẹ chuẩn bị bữa tối cho gia đình.

“Ngày xửa ngày xưa...” họ bắt đầu kể chuyện và lũ trẻ lắng nghe. Họ thay phiên nhau dựng lên những câu chuyện và hát cùng nhau. Không gian nhỏ bé được lấp đầy bởi những truyền thuyết về các vị vua và hoàng hậu. Khi màn đêm buông xuống, không khí tràn ngập những bản nhạc chế ngẫu hứng, hát về những sinh vật huyền bí và những cuộc phiêu lưu trong rừng.

Đôi khi, những bài hát ru chỉ đơn giản là tiếng sóng và tiếng động cơ của chiếc thuyền độc mộc. Đối với cậu bé Zaijan Villaruel, 10 tuổi, sống ở Philippines, giấc ngủ của cậu sẽ do thủy triều quyết định. Vào ban đêm, cậu được cho đi đánh cá với cha và các anh trai của mình. Và khi cha cậu quay thuyền trở về, tiếng sóng vỗ và tiếng động cơ của chiếc thuyền độc mộc sẽ đưa cậu vào giấc ngủ.

Đối với cậu bé Zaijan Villaruel, bài hát ru chỉ đơn giản là tiếng sóng và tiếng động cơ của chiếc thuyền độc mộc

Cùng mẹ và con vượt qua nghịch cảnh

Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, cuộc sống trên toàn thế giới bắt đầu thay đổi. Phụ nữ chiếm gần 70% số nhân viên y tế và dịch vụ xã hội trên toàn cầu. Do đó, họ càng bị ảnh hưởng nhiều từ đại dịch. Ngoài việc phải đối phó với đại dịch, chăm sóc cho cộng đồng, họ còn phải chăm sóc gia đình một cách tốt nhất.

Elizabeth Streeter, một y tá tại Massachusetts, làm việc ở khu vực dành cho bệnh nhân COVID-19 của bệnh viện. Vào khoảng tháng 4/2020, khi đại dịch leo thang, cô đã tự đưa ra quyết định khó khăn là phải cách ly khỏi bốn cậu con trai của mình để tránh cho chúng tiếp xúc với vi-rút. Cô ở trong một chiếc xe bên ngoài nhà mình suốt một tháng, chồng cô ở nhà để chăm sóc lũ trẻ. Cô chỉ biết nhìn chồng con từ bên trong xe, trong khi lũ trẻ liên tục hỏi mẹ đâu. Vào các buổi tối, Elizabeth kết nối với gia đình qua điện thoại. Cô cố cầm nước mắt để hát bài hát ru yêu thích của cậu con trai ba tuổi. Lúc đó, cô vô cùng hoang mang, bối rối không rõ đến khi nào mới có thể lại được ôm con trong vòng tay.

Allison Conlon đọc truyện và hát ru cho con qua lớp kính chắn bão do lo ngại rằng mình có thể lây nhiễm COVID-19 cho con

Allison Conlon, một y tá đến từ thành phố Bridgewater, bang Massachusetts, làm việc trong phòng chăm sóc đặc biệt của bệnh viện, cũng phải tách khỏi gia đình của mình. Đêm đêm, cô gọi cho cậu con trai hai tuổi Lucas để đọc truyện, hát bài The Wheels on the Bus và Itsy-Bitsy Spider ru con ngủ. Vào Chủ nhật, cô về thăm nhưng không vào nhà. Thay vào đó, cô đọc truyện cho Lucas nghe qua cửa kính chống bão và chỉ biết hôn tạm biệt con qua lớp kính. “Con trai tôi đã rất kiên cường và thích nghi với sự thay đổi rất tốt. Tôi rất mừng vì điều đó”- Allison Conlon nói.

Khi bạn hát một bài hát ru chính là bạn đang tạo ra sự kết nối. Các bài hát ru đã kết nối người chăm sóc với trẻ nhỏ. Đặc biệt, chúng cũng kết nối chúng ta với quá khứ. Chúng còn giúp đưa ta vào giấc ngủ rồi dẫn dắt ta đến những giấc mơ. 

Bà Khadija al Mohammad nói Ahmad tìm đến những bài hát ru của bà “không chỉ để ngủ mà còn để cảm nhận sự dịu dàng của mẹ”. “Những bài hát này nhắc nhở các con rằng chúng không cô đơn trong bóng tối của màn đêm và hứa hẹn một ngày mai tươi sáng hơn” - bà Mohammad nói. 

Tú Quyên - Ảnh: Hannah Reyes Morales