Những cuốn sách hay về nghề báo

Ngôn ngữ báo chí với đặc thù là ngắn gọn, súc tính để truyền tải tin tức sự kiện, thông điệp về các lĩnh vực chính trị-kinh tế-văn hóa-xã hội trên các phương tiện truyền thông.

Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, sách được xuất bản về ngôn ngữ báo chí trước đó, tác giả Dương Út kế thừa và khảo sát thêm nhiều tờ báo để viết thành cuốn sách: Sử dụng đúng ngôn ngữ báo chí (nhà xuất bản Tổng hợp TPHCM vừa ấn hành).

Cuốn sách được viết dựa trên thực tế khảo sát từ nhiều tờ báo của tác giả

Với hướng tiếp cận từ thực tiễn, tác giả chỉ ra được những lỗi sai phổ biến trên báo chí hiện nay đồng thời đề xuất một số giải pháp khắc phục. Cuốn sách gồm năm phần: Cơ sở lý luận về ngôn ngữ báo chí, Sử dụng ngôn ngữ trên báo chí, Dạng thức của văn bản báo chí, Lỗi thường gặp trên báo chí và Sử dụng đúng ngôn ngữ báo chí.

Việc chuẩn hóa ngôn ngữ trên các phương tiện truyền thông đại chúng lâu nay cũng đã được bàn đến, trên các tạp chí về nghề báo rất thường xuyên có những bài viết “nhặt sạn”, bắt lỗi sai của báo chí. Nhưng thói quen sử dụng ngôn ngữ chưa chuẩn của người viết lại được tiếp cận và chấp nhận bởi chính bạn đọc.

Rất nhiều từ ngữ từ được dùng sai nghĩa nhưng cũng trở thành… đúng theo thói quen của số đông. Ví dụ những từ: cứu cánh, an yên, quan ngại, bao biện… Dù đã được chuyên gia ngôn ngữ giảng nghĩa, sửa lỗi nhưng đến giờ vẫn thấy xuất hiện không ít trong những bài báo.

Trong cuốn sách Sử dụng đúng ngôn ngữ báo chí, tác giả Dương Út góp phần khái quát các cấp độ ngôn ngữ báo chí, cũng như các bộ phận cấu thành một bài báo; đồng thời giới thiệu một số đặc điểm, chức năng, phong cách của ngôn ngữ báo chí. Cũng trên cơ sở đó, tác giả khảo sát, phân tích và chỉ ra những vấn đề sử dụng ngôn ngữ trên báo chí, nhằm giúp người làm báo có thêm kinh nghiệm trong viết báo hoặc biên tập ngôn ngữ báo chí.

Cuốn sách này cũng giúp người làm báo chuẩn hóa trong việc sử dụng ngôn ngữ báo chí để nâng cao chất lượng truyền thông, đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin đòi hỏi ngày càng cao của độc giả.

Một cuốn sách khác về nghề báo vừa được nhà xuất bản Trẻ cho ra mắt

Cùng thời điểm, nhà xuất bản Trẻ giới thiệu hai tác phẩm về nghề báo và truyền thông hiện đại: Tin tức kiến tạo và Cẩm nang báo chí trực tuyến - Kỹ năng sinh tồn và lớn mạnh trong kỷ nguyên số. Đây là tư liệu quý không chỉ dành cho bạn trẻ đang theo học truyền thông-báo chí mà còn hữu ích đối với người làm nghề.

Tin tức kiến tạo của tác giả Ulrik Haagerup phân tích những ưu, khuyết của cách thức làm truyền thông trong thời hiện đại. Không tiếp cận ở góc độ ngôn ngữ, Ulrik Haagerup nhìn nhận vấn đề từ chính những sự kiện nổi bật được truyền thông khai thác. Và một sự thật là tin tức gần như tập trung vào các vấn đề tiêu cực, hệ quả là để lại những mối hoài nghi, bất an trong dư luận. Phần một của cuốn sách này sẽ cho thấy và lý giải những hậu quả của tiêu cực trên đối với công chúng, với cả báo chí truyền thông.

“Tin tức kiến tạo" (constructive news) chính là giải pháp để cải thiện và cân bằng mảng “tin xấu”, tin tức kiến tạo có khả năng truyền cảm hứng tích cực và mang lại nhiều lợi ích, góp phần thiết lập lại một nền truyền thông trung thực, đa chiều. Ở phạm vi phổ quát hơn, cuốn sách Tin tức kiến tạo nói về những vấn đề của truyền thông toàn cầu và tin tức trong thời đại toàn cầu hóa.

Bên cạnh đó, cuốn sách cũng chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn từ chính tác giả - Ulrik Haagerup từng làm Giám đốc điều hành tin tức tại Tập đoàn phát thanh - truyền hình Quốc gia Đan Mạch, đồng thời là nhà sáng lập và CEO của Viện nghiên cứu Tin tức xây dựng (Constructive Institute) có mục tiêu cải thiện văn hóa tin tức toàn cầu.

Cẩm nang báo chí trực tuyến hữu ích cho người làm nghề

Riêng cuốn Cẩm nang báo chí trực tuyến - Kỹ năng sinh tồn và lớn mạnh trong kỷ nguyên số (The Online Journalism Handbook: Skills to Survive and Thrive in the Digital Age) của tác giả Paul Bradshaw có thể được xem là cuốn cẩm nang hướng dẫn quan trọng cho người làm báo, trước những biến đổi không ngừng của truyền thông hiện đại.

Khi công nghệ góp phần ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc đưa tin, chọn lọc và sản xuất tin tức mỗi ngày thì người làm báo cần thích nghi và tiếp cận với phương thức làm báo trong “kỷ nguyên số” như thế nào. Cuốn cẩm nang đã chỉ ra nhiều khả năng nghiên cứu, viết và kể chuyện mà các nhà báo có thể được nhận thông qua các công nghệ mới. Không chỉ đăng tải bài viết trên các phương tiện truyền thông trong nước, mà hoàn toàn có thể vươn ra thế giới thông qua công nghệ phát triển như hiện nay.

Paul Bradshaw là giáo sư đào tạo MA về báo chí dữ liệu, báo chí di động và đa nền tảng tạo Đại học Thành phố Birmingham, Anh. Ngoài ra, ông còn cộng tác với đơn vị dữ liệu của BBC Anh, xuất bản blog và báo chí trực tuyến. Ông được xem là một trong những người dẫn đầu trong lĩnh vực báo chí trực tuyến, báo chí dữ liệu và truyền thông mạng xã hội.

Lục Diệp