Những chiếc thuyền chở hy vọng đến các cộng đồng thiểu số

Floating Doctors là một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại đảo Bocas del Toro ở Panama. Tổ chức này gồm những bác sĩ tình nguyện, chuyên gia y tế và sinh viên cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho các vùng nông thôn nơi y học chưa thể tiếp cận.

Devin Herald - tình nguyện viên của Floating Doctors - đang đo nhiệt độ cho Omayra Abrego tại nhà của cô ở làng Wari, Panama

Khi Omayra Abrego (19 tuổi) chân cô bắt đầu sưng lên. Ngay sau đó, đầu gối cô cũng bị viêm, tiếp theo là tay và khuỷu tay. Trong vòng vài tháng, cô gái trẻ khỏe mạnh với mái tóc đen dày và đôi mắt nâu to đã trở nên bất động, không thể cúi người, đứng hoặc nằm.

Cha mẹ Omayra không biết phải làm gì để giúp con mình. Họ là người Ngabe-Bugle (nhóm thổ dân đông dân và nghèo đói nhất Panama). Gia đình 8 người này sống trong một căn nhà gỗ với mái làm bằng lá cọ ở một ngôi làng biệt lập có tên Wari, nằm trong rừng mưa nhiệt đới miền núi.

Bệnh viện gần nhất cách đó 3 giờ. Để đến đây, Omayra phải được đưa bằng võng xuống những ngọn đồi rừng rậm trơn trượt, băng qua những con sông. Sau nhiều lần đến bệnh viện ở vùng bờ biển Ca-ri-bê của Panama, gia đình Omayra vẫn không có câu trả lời hoặc chẩn đoán nào cho tình trạng ngày càng xấu đi của cô.

Sau đó, họ đã liên lạc với tổ chức Floating Doctors.

Omayra, hiện 25 tuổi, kể: “Khi các tình nguyện viên từ Floating Doctors đến nhà, tôi bắt đầu cảm thấy có hy vọng”.

Sau vài lần thăm khám, Floating Doctors kết luận Omayra có khả năng mắc bệnh viêm khớp tự phát ở thanh thiếu niên, một tình trạng hiếm gặp ở trẻ em gây viêm, sưng, đau và cứng khớp. Bác sĩ đã đưa cô thuốc paracetamol, omeprazole, kem chống nấm clotrimazole, xà bông và 1 túi gạo lớn vì nguồn thực phẩm trong làng rất hạn chế.

Chăm sóc sức khỏe ở các cộng đồng xa xôi bằng thuyền

Tổ chức Floating Doctors bắt đầu hoạt động tại Panama vào năm 2011. Tổ chức này được thành lập bởi tiến sĩ Benjamin LaBrot - một bác sĩ sinh ra tại Mỹ. Ông đã phát triển ý tưởng về một đội y tế lưu động trong kỳ nghỉ ở Tanzania, ngay sau khi tốt nghiệp trường y.

Một địa điểm tập trung của Floating Doctors ở làng La Sabana, Panama. Ban ngày, các bác sĩ tình nguyện chăm sóc bệnh nhân tại đây. Ban đêm, họ ngủ ở nơi này

LaBrot đã dành cả cuộc đời để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nhằm phát triển và hỗ trợ các cộng đồng nông thôn, biệt lập thiếu bệnh viện và phòng khám. Khi trở về Mỹ, ông đã “gõ cửa hàng triệu ngôi nhà” và một cặp vợ chồng lớn tuổi ở Florida đã tặng một con tàu cũ dài 23m, phương tiện mà ông và một nhóm khoảng 14 người đã làm việc trên đó trong 1 năm, đồng thời gây quỹ để thành lập Floating Doctors. Trong trận động đất năm 2010 ở Haiti, nhóm của ông đã đi thuyền đến Haiti với nhiều hàng hóa, thiết bị y tế và dành nhiều tuần ở đó để chăm sóc sức khỏe người dân.

Kế hoạch ban đầu của Floating Doctors là cung cấp các chuyến thăm khám ngắn hạn đến các quốc gia có thể tiếp cận bằng thuyền. Tuy nhiên, nhóm đã thấy được lợi ích của việc có mặt thường xuyên để cung cấp dịch vụ chăm sóc dài hạn. Trong khi thực hiện nhiệm vụ ở Honduras, nhóm được những người ở Bocas del Toro liên hệ qua Facebook. Những người này cho biết nhu cầu cấp thiết về chăm sóc sức khỏe nông thôn trong khu vực. Sau đó, nhóm đã đến Panama.

Trong 13 năm ở Panama, Floating Doctors đã thực hiện khoảng 80.000 lượt khám bệnh, chủ yếu phục vụ bệnh nhân Ngabe-Bugle. Nhóm hiện phục vụ 24 cộng đồng trên bờ biển Ca-ri-bê của Panama hoặc ở quần đảo Bocas del Toro, nơi họ ghé qua 3 tháng 1 lần.

Mỗi tuần, các bác sĩ, y tá và sinh viên y khoa từ khắp nơi trên thế giới đến Panama để tình nguyện phục vụ như một phần của chương trình và ở lại bất cứ nơi nào từ vài ngày đến vài tháng. Các tình nguyện viên tự chi trả chi phí đi lại và trả một khoản phí đóng góp cho tổ chức. Khoản phí đó được sử dụng để tài trợ các hoạt động của chương trình chăm sóc sức khỏe, chẳng hạn thuốc men, thiết bị, nhiên liệu cho thuyền. Trong thời gian ở Panama, tổ chức đã làm việc với khoảng 4.000 tình nguyện viên.

Trong số tất cả các cộng đồng nhóm đang phục vụ, La Sabana là ngôi làng xa xôi nhất - nơi mất 8 giờ di chuyển bằng thuyền, xe buýt và đi bộ đường dài - nằm sâu trong rừng mưa nhiệt đới Panama.

Sứ mệnh của “Bác sĩ lưu động”

Làng La Sabana thành lập vào năm 1970 bởi 3 gia đình Ngabe-Bugle và hiện là nơi sinh sống của khoảng 200 cư dân. La Sabana cách xa cuộc sống hiện đại. Các gia đình trong làng ngủ trên võng trải dài khắp phòng trong nhà, phần lớn không có các dịch vụ cơ bản như điện, nhà vệ sinh hoặc nước máy. Floating Doctors đã đến với ngôi làng này trong hơn 1 thập niên qua.

Các tình nguyện viên của Floating Doctors đi bộ qua rừng nhiệt đới Panama trên đường đến làng La Sabana

Hầu hết người Ngabe-Bugle sống trong những ngôi làng nhỏ trên núi, trong rừng nhiệt đới hoặc trên các đảo nhỏ. Họ rất dễ mắc các bệnh thông thường như sốt và tiêu chảy, cũng như các biến chứng trong thai kỳ, cấp cứu y tế và tai nạn.

Celestino Serrano - 48 tuổi, một trưởng làng ở La Sabana, người đầu tiên tìm kiếm sự hỗ trợ của Floating Doctors cách đây nhiều năm - cho biết: “Khi ở đây có trường hợp khẩn cấp, chúng tôi phải mất hàng giờ để đến bệnh viện gần nhất. Chúng tôi thường phải đi bộ và khiêng bệnh nhân trên võng”.

Serrano cho biết thêm ở La Sabana, vết thương do dao rựa rất phổ biến. Hầu hết dân làng đều dùng dao rựa để cắt cỏ, bổ dừa và chống lại rắn độc. “Vì bệnh viện quá xa, chúng tôi thường chỉ dùng nước ấm để xử lý vết thương sâu do dao rựa gây ra” - ông nói. Floating Doctors đã hướng dẫn dân làng cách vệ sinh, băng vết thương do dao rựa gây ra, đồng thời cung cấp thuốc để giảm đau và tránh nhiễm trùng.

Samantha Horn - Giám đốc điều hành của Floating Doctors - nói rằng công việc của các tình nguyện viên tại ngôi làng là “minh họa cho sứ mệnh” của tổ chức. “Bất chấp những thách thức phải đối mặt, chúng tôi vẫn có thể cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế thiết yếu và có đạo đức giúp cải thiện sức khỏe của cư dân” - Horn khẳng định.

Học hỏi thêm kinh nghiệm

Tiến sĩ Geoff McCullen - bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình và giáo sư tại Khoa Y học nắn xương của Đại học New England (Úc) - bày tỏ: “Là bác sĩ, bạn luôn phải đối mặt với một môi trường không chắc chắn và đầy thử thách, nơi bạn phải tự đặt câu hỏi cho chính mình. Khi đến đây, tôi nghĩ rằng sinh viên của chúng tôi đã học được rằng họ có thể đối mặt với sự không chắc chắn, với những thách thức, đồng thời có thể quản lý những phức tạp này và quyết đoán về những gì bệnh nhân cần”.

Cristina Kontogiannis - sinh viên năm hai tại Khoa Y học nắn xương của Đại học New England - cho hay: “Tôi đã có rất nhiều lần đầu tiên khi đến đây. Ví dụ, tôi chưa bao giờ nghe phổi của trẻ sơ sinh và tôi đã được làm điều đó ở đây. Đó là một kinh nghiệm học tập và tôi rất biết ơn vì cơ hội này”.

Serrano và người dân La Sabana cũng vậy. Ông cho biết La Sabana là một cộng đồng gắn bó chặt chẽ. Tại các cuộc họp thường kỳ, họ thường khen ngợi và ủng hộ các chuyến thăm của Floating Doctors.

Trong 3 tháng nữa, một nhóm tình nguyện viên Floating Doctors khác sẽ thực hiện chuyến đi tương tự đến La Sabana để chăm sóc những cư dân cần trợ giúp. Một số người khác sẽ tiếp tục đến Wari để thăm Omayra.
“Vì tình trạng của Omayra, tôi không thể làm việc hoặc rời xa con bé. Chúng tôi cũng không có tiền để đưa con đến bệnh viện. Việc Floating Doctors đến tận nhà để chăm sóc Omayra thực sự là một phước lành đối với chúng tôi” - Julian Abrego - cha của Omayra - xúc động nói.

Hà Thụy

Ảnh: Adam Williams (Al Jazeera)