Những “bóng hồng” yêu gấu như con

Hạnh phúc từ những ngôi nhà chăm gấu

Cơn mưa rừng vừa dứt, chiếc xe chuyên dụng vượt dốc cao đưa chúng tôi đến đồi Hòa Bình nằm trong phân khu hành chính của vườn quốc gia Bạch Mã, nơi được chọn để xây dựng Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam - cơ sở 2. Sau làn sương mờ, những ngôi nhà an toàn của các cá thể gấu ẩn hiện. Một số cá thể được các nhân viên tại đây phong là công chúa, nữ hoàng, công nương, đại ca giang hồ… dựa trên tính cách riêng của từng cá thể.

Từ cổng đi vào, văn phòng hành chính và bệnh viện thú y ở vị trí cao nhất, bên dưới là 2 nhà gấu đôi với 34 buồng gấu cùng 4 khu bán hoang dã được xây dựng đạt tiêu chuẩn quốc tế. Tại đây, gấu được ăn uống, nghỉ ngơi, phục hồi và sống hạnh phúc những năm tháng còn lại bên cạnh các cá thể khác. “Đây là nơi tiếp nhận, chữa lành cho những cá thể gấu bị tổn thương cả về tâm hồn lẫn thể xác sau quãng thời gian dài sống mòn trong các trang trại nuôi gấu lấy mật” - chị Lê Mai Trang - nhân viên điều phối tại trung tâm - giới thiệu.

Bác sĩ thú y Trần Khánh Ngân đang cho gấu ăn và tập hành vi cho gấu

Theo chị Trang, ở các trại nuôi, chủ gấu thường đánh thuốc mê rồi dùng máy siêu âm xác định vị trí túi mật và dùng kim tiêm để hút mật nhiều lần, khiến những con gấu bị hành hạ cả về thể chất lẫn tinh thần.

Trong khu bán hoang dã gần nhất, chúng tôi thấy một chú gấu nằm ngủ ngon lành dưới gầm ván chữ A (nơi vui chơi của gấu được các nhân viên dựng lên). Từ trên tầng 2 của nhà gấu đôi, đội ngũ nhân viên chăm sóc dõi theo từng cử chỉ, dù là nhỏ nhất của nó. Gắn bó với công việc chăm sóc gấu đã được 8 năm, chị Trang kể về thói quen của các chú gấu ở đây: “Chúng rất đáng thương, hầu hết đều bị ảnh hưởng nặng nề về tâm lý do bị nuôi nhốt quá lâu và chịu nhiều tổn thương vì bị hút mật. Vì vậy, chúng tôi phải hết sức cố gắng chăm sóc, tạo mọi điều kiện tốt nhất về môi trường và sinh hoạt cho chúng. Hằng ngày, chúng tôi phải quan sát hết các cá thể gấu trong chuồng, có biểu hiện lạ là phải thông báo lên thú y và các chuyên gia ngay” - chị Trang tâm sự.

Do cả ngày gắn bó với gấu nên các chị hiểu đặc điểm cũng như tính cách của từng con. Chú gấu Buzz, ngày mới về trung tâm mắc nhiều chứng bệnh như cao huyết áp, viêm lợi, hư răng, sỏi mật. Buzz có bàn chân bị dày sừng, nứt nẻ khi ở trại nuôi nhốt, nhưng đã cải thiện tốt sau một thời gian về trung tâm. Khớp chân của Buzz cũng có biểu hiện bị thoái hóa, nhưng qua một thời gian điều trị tận tình, đến nay Buzz đã khỏe mạnh hoàn toàn.

Ở khu vực điều trị cho các chú gấu vừa mới tiếp nhận từ Chi cục Kiểm lâm TP Hà Nội, bác sĩ thú y Phạm Thị Lan Hương (28 tuổi) đang cặm cụi với công việc. Tính đến nay bác sĩ Hương đã có 5 năm làm việc chính thức cho Tổ chức Động vật châu Á trong vai trò bác sĩ thú y đạt trình độ quốc tế. Chị sinh ra ở một vùng quê thuộc tỉnh Bắc Giang, rất yêu động vật và từ nhỏ đã mơ ước trở thành một bác sĩ thú y để cứu chữa những con vật đáng thương.

Thế là học xong cấp III, chị thi vào ngành mình yêu thích. Sau 5 năm theo học ngành thú y tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam và trải qua khóa đào tạo bác sĩ thú y theo chuẩn quốc tế kéo dài 2 năm, đến năm 2020, nữ bác sĩ trẻ chính thức làm việc tại Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam - cơ sở 1, rồi sau đó chuyển công tác đến cơ sở 2 tại vườn quốc gia Bạch Mã. “Bệnh nhân của chúng tôi không biết nói, không biết chia sẻ bệnh tình, nên bác sĩ thú y cần quan sát, theo dõi kỹ lưỡng mới biết chúng đau ở đâu. Công việc này đòi hỏi sự kiên nhẫn và lòng trắc ẩn với thế giới động vật” - bác sĩ Lan Hương trải lòng.

Chung tay cứu hộ gấu

Một người trẻ khác cũng bỏ phố lên rừng Bạch Mã để làm bạn với gấu là chị Đặng Thị Thanh Phương - 29 tuổi, trưởng nhóm chăm sóc gấu. Quê ở TP Hội An, tỉnh Quảng Nam, trước đây chị Phương từng làm hướng dẫn viên du lịch, hoạt động khắp các khu vực miền Trung như Đà Nẵng, Hội An, Huế… Dịch COVID-19 bùng phát, ngành du lịch chịu ảnh hưởng nặng nề, chị Phương đã gác lại công việc cũ để tìm hướng đi mới.

“Tôi đam mê du lịch nhưng cũng rất thích động vật. Làm du lịch, tôi có cơ hội gặp gỡ những người làm trong ngành bảo tồn và họ gợi ý tôi học các khóa học về động vật, hành vi, phúc lợi động vật. Và rồi, cơ duyên đã đưa tôi đến với ngôi nhà chung của các bạn gấu ở Tam Đảo. Sau đó, tôi được chuyển về đây” - chị Phương kể. Công việc hằng ngày của nhóm do chị Thanh Phương quản lý là dọn dẹp vệ sinh nhà gấu, khu bán tự nhiên, chuẩn bị thức ăn, đồ chơi và quan sát, ghi chép cẩn thận các hành vi của gấu.

Đứng từ xa quan sát, chúng tôi vẫn có thể cảm nhận được sự gần gũi, thân thiết giữa gấu và người huấn luyện. Món khoái khẩu của các chú gấu là các loại trái cây, rau củ. “Gấu là loài thông minh, mỗi cá thể đều có nét tính cách riêng và khá nhạy cảm với ngôn ngữ cơ thể, âm điệu giọng nói của con người” - chị Phương cho biết.

Chị Đặng Thị Thanh Phương - nhân viên chăm sóc gấu tại Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam - cơ sở 2 tại vườn quốc gia Bạch Mã

Chị Mai Trang thông tin, đơn vị hiện có gần 30 nhân viên phụ trách nhiều lĩnh vực khác nhau. Hầu hết các nhân viên tại đây có tuổi đời còn rất trẻ, nhiều người chưa lập gia đình riêng và làm việc xa quê hương. Tất cả họ cùng quy tụ về vườn quốc gia Bạch Mã để làm việc và mong muốn góp một phần công sức vào nhiệm vụ cứu hộ gấu, giúp chúng có cuộc sống tốt hơn sau những tháng ngày bị nuôi nhốt.

Hiện tại, Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam - cơ sở 2 có 8 cá thể gấu ngựa trên 20 tuổi. Mới đây đơn vị lại tiếp nhận thêm 3 cá thể gấu từ Chi cục Kiểm lâm TP Hà Nội. Tiến sĩ Nguyễn Vũ Linh - Giám đốc vườn quốc gia Bạch Mã - cảnh báo, số lượng gấu ở Việt Nam đang giảm rất nhanh do loài này có tuổi đời ngắn, chỉ 30-35 năm. Mặt khác, do gấu bị nuôi nhốt, hút mật kéo dài, dẫn đến bệnh tật và suy giảm sức khỏe nghiêm trọng.

Theo ông Linh, hầu hết các cơ sở, hộ gia đình nuôi nhốt gấu đều không được cơ quan chức năng cấp phép. Đa số người dân nuôi gấu vì mục đích thương mại, hút mật. Một số khác nuôi theo kiểu thú cưng. “Nhưng dù nuôi nhốt gấu vì bất kỳ mục đích gì, thương mại hay thú cưng đều không được cơ quan chức năng cấp phép. Nếu thật sự yêu động vật, người dân hãy mang gấu đến các trung tâm cứu hộ, nơi có cơ sở vật chất đầy đủ, hiện đại và quy trình chăm sóc chuyên nghiệp. Ở đó, gấu sẽ được chăm sóc, hưởng phúc lợi tốt nhất” - ông Linh kêu gọi.

Thuận Hóa