Những bất thường trong vụ loại bỏ 73ha rừng Cần Giờ

Ngày 3/12, trao đổi với chúng tôi về vụ Hơn 73ha rừng Cần Giờ bất ngờ… biến mất (Báo Phụ Nữ TP.HCM đăng ngày 25/11), ông Lê Văn Sinh - Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ H.Cần Giờ - khẳng định: “Hiện nay, hơn 73ha rừng phòng hộ được tổ kiểm kê kiến nghị đưa ra khỏi ranh nhưng rừng vẫn còn nguyên đấy, chưa bị ảnh hưởng gì. Nếu cần, chúng tôi sẽ dẫn đi kiểm tra thực tế”. 

Thế nhưng, trong báo cáo gửi Thành ủy và UBND TP.HCM về vụ việc này, Ban thường vụ Huyện ủy H.Cần Giờ lại cho rằng, những khu vực đề xuất đưa rừng ra khỏi ranh không phải là đất rừng mà chủ yếu là đất muối, đất có diện tích mặt nước nuôi trồng thủy sản, khu dân cư bị chồng lấn ranh. Đây chỉ là một trong vô số mâu thuẫn, bất thường giữa những nội dung giải trình của Huyện ủy huyện Cần Giờ so với thông tin từ các đơn vị liên quan cũng như các tài liệu chúng tôi thu thập được.

Nhiều nội dung không khớp

Theo báo cáo của Ban thường vụ Huyện ủy H.Cần Giờ, trong đợt kiểm kê năm 2016, UBND huyện này đề xuất đưa hơn 73ha rừng ở xã Thạnh An và An Thới Đông ra khỏi ranh rừng phòng hộ là phù hợp. “Cù lao Phú Lợi (xã Thạnh An) từ trước đến nay là khu dân cư hiện hữu, nhưng do nằm trong ranh rừng phòng hộ nên người dân gặp nhiều khó khăn trong xác lập quyền sở hữu đất đai…

Tuy nhiên, đến nay, UBND TP.HCM vẫn chưa giải quyết kiến nghị của huyện về việc đưa ra khỏi ranh. Trên thực tế, Ban quản lý phòng hộ Cần Giờ vẫn bảo vệ và quản lý rừng ở những khu vực trên như trước năm 2016” - báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ nêu. Báo cáo cũng cho biết, mục đích điều chỉnh hơn 73ha khỏi ranh rừng phòng hộ là tạo điều kiện thuận lợi trong quản lý đất đai và phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

Nhưng trước đó, tại buổi làm việc với Phòng Cảnh sát môi trường, Công an TP.HCM, đại diện Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cho biết, theo hồ sơ quản lý rừng năm 2017, rừng phòng hộ ở xã Thạnh An tại tiểu khu 19 đã bị giảm xuống. Cụ thể, dựa vào bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp (theo quyết định ngày 24/5/2014 của UBND TP.HCM) tại tiểu khu này (còn gọi là cù lao Phú Lợi), có hơn 31ha rừng tự nhiên, quy hoạch chức năng rừng phòng hộ.

Đến năm 2016, thực hiện việc kiểm kê, kiểm tra, nghiệm thu kiểm kê rừng theo chỉ đạo của tổ trưởng tổ kiểm kê rừng là ông Trương Tiến Triển - Phó chủ tịch UBND H.Cần Giờ -  tổ kiểm kê nhất trí đề xuất đưa ra khỏi rừng tự nhiên, rừng phòng hộ toàn bộ diện tích hơn 30ha.

Như vậy, theo thông tin do Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cung cấp ở trên, trước kiểm kê (năm 2016), tại xã Thanh An, vẫn còn 31ha rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, trong khi báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ lại cho rằng hơn 33ha tại xã Thạnh An là toàn bộ diện tích đất trên cù lao Phú Lợi,  là khu dân cư hiện hữu nhưng nằm trong ranh rừng phòng hộ.

Huyện ủy H.Cần Giờ cho rằng, đề xuất đưa hơn 73ha rừng ở xã Thạnh An và xã An Thới Đông ra khỏi ranh rừng phòng hộ chưa được UBND TP.HCM chấp thuận. Tuy nhiên, theo thông tin mà Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ cung cấp cho Phòng Cảnh sát môi trường thì, căn cứ vào kết quả kiểm kê rừng nói trên, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã tổng hợp, báo cáo cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP.HCM, sau đó sở đã báo cáo cho UBND TP.HCM phê duyệt kết quả kiểm kê rừng theo quyết định số 30 ngày 6/1/2017 và công bố hiện trạng rừng năm 2016 theo quyết định số 3901 ngày 20/7/2017.

Với diễn biến trên, có thể hiểu rằng, kết quả kiểm kê rừng và đề xuất đưa hơn 73ha rừng ra khỏi ranh rừng phòng hộ đã được chấp thuận. Tuy nhiên, sau 3 năm, các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác vẫn chưa thực hiện theo các quy định pháp luật nên mới đây, ngày 5/11/2019, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã có văn bản yêu cầu rà soát lại để cập nhật diện tích này vào cơ sở dữ liệu rừng trình UBND TP.HCM phê duyệt trong năm 2019. 

Trao đổi với chúng tôi, nhiều chuyên gia về quản lý rừng cho rằng, có thể hiểu nội dung văn bản của Chi cục Kiểm Lâm TP.HCM là, nếu hơn 73ha rừng mà tổ kiểm kê của H.Cần Giờ đề xuất đưa ra chưa chuyển sang mục đích khác thì sẽ được “trả lại” theo hiện trạng trước đây. Khi chúng tôi nêu vấn đề này, ông Lê Văn Sinh nói: “Nếu rà soát thấy không cần thiết loại hơn 73ha ra khỏi rừng phòng hộ thì sẽ đưa vào lại”.

Chúng tôi đặt tiếp câu hỏi, nếu rừng trên thực tế vẫn còn, sao Cần Giờ lại muốn loại ra và ý kiến của ban quản lý rừng trong việc này ra sao, ông Sinh không trả lời thẳng vào nội dung câu hỏi, chỉ nói: “Đó là đề xuất của huyện và việc chấp thuận chỉ mới dừng lại ở chủ trương. Khi nào thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng, mới đánh giá cụ thể. Ví dụ trong khu đề xuất 30ha, chỗ nào có rừng thì tuyệt đối không được đụng vào. Đây là chủ trương của cấp thành phố rồi”.

Những thông tin nói trên cùng diễn biến của vụ việc cho thấy, báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ gửi Thành ủy, UBND TP.HCM về việc loại bỏ hơn 73ha ra khỏi rừng phòng hộ vẫn còn nhiều vấn đề chưa được sáng tỏ. Nếu nói phần lớn diện tích trong hơn 73ha đưa ra khỏi ranh rừng phòng hộ là khu dân cư hiện hữu, là đất muối, đất nuôi trồng thủy sản, vậy rừng ở những khu vực này đã bị biến mất ra sao, đơn vị nào chịu trách nhiệm? Nếu đã mất, tại sao khi làm việc với Phòng Cảnh sát môi trường, Hạt Kiểm lâm H.Cần Giờ lại cho biết đến giai đoạn 2014-2016, trên hồ sơ quản lý, ở Thạnh An vẫn còn hơn 31ha và sau khi kiểm kê, mới loại hơn 30ha? 

Nhiều bất thường trong vụ loại bỏ 73ha rừng Cần Giờ

3ha ruộng muối bỗng thành… rừng

Căn cứ vào báo cáo của Huyện ủy H.Cần Giờ và đối chiếu với các thông tin, tài liệu thu thập được, chúng tôi nhận thấy, có sự bất thường về số liệu rừng được đề xuất loại khỏi ranh rừng phòng hộ ở xã Thạnh An. Cụ thể, tại xã Thạnh An, có hơn 33ha được đề xuất đưa ra khỏi diện rừng, trong đó có 30ha tại cù lao Phú Lợi và có 3ha tại ấp Thiềng Liềng. Dù thuộc xã Thạnh An nhưng Thiềng Liềng là một hòn đảo biệt lập, nằm cách trung tâm xã Thạnh An khá xa.

Vì sao lại có 3ha ở Thiềng Liềng được đưa ra khỏi ranh? Tiếp xúc với chúng tôi, một số hộ dân có ruộng muối ở ấp Thiềng Liềng cho biết, khoảng từ năm 1999, diện tích đất làm muối đã được cấp sổ đỏ (quyền sử dụng đất), sau đó còn được cấp sổ hồng (quyền sở hữu tài sản trên đất). Thế nhưng, không hiểu nguyên nhân gì, hiện nay, có một số ruộng muối bị đưa vào diện thuộc rừng phòng hộ và không được canh tác, sản xuất muối, trong khi một số khu vực lại được đưa ra khỏi rừng phòng hộ. 

Chủ một hộ dân cho biết, ruộng muối của ông ngưng sản xuất khoảng 5 năm qua. Mới đây, khi xin phát quang cây cỏ để khai thác lại thì ông bất ngờ được thông báo ruộng muối nằm trong rừng phòng hộ.

Ông bức xúc: “Trước khi cấp sổ đỏ, sổ hồng, các đơn vị liên quan đã xuống thực tế kiểm tra, đo đạc, xác định khu vực này không phải là rừng phòng hộ. Tôi ngừng sản xuất 5 năm qua là do chính quyền địa phương thông báo rà soát để điều chỉnh quy hoạch phục vụ dự án gì đó,  nhưng chờ hoài, không thấy điều chỉnh nên tôi mới xin làm muối lại. Bây giờ họ lại nói, căn cứ vào đợt kiểm kê năm 2016 và quyết định 3901 của UBND TP.HCM năm 2017, khu ruộng muối đã được đưa vào diện tích rừng phòng hộ. Chuyện này quá vô lý. Nếu muốn đưa vào diện tích rừng phòng hộ, UBND huyện phải có quyết định thu hồi đất và bồi thường cho người dân chứ sao lại tự ý như vậy được”.

Một điều kỳ lạ nữa là sau khi bị đưa vào diện rừng phòng hộ, chủ ruộng muối nhận được điện thoại từ số lạ, hỏi mua đất muối với giá 1 tỷ đồng/ha. “Tôi rất ngạc nhiên, không hiểu sao đảo Thiềng Liềng xa xôi, hẻo lánh vậy mà họ đòi mua đất với giá khá cao. Không phải chỉ có mình tôi mà nhiều người dân có đất ở Thiềng Liêng cũng được hỏi mua với giá cao như vậy. Theo tôi biết, từ năm 2017 đến nay, nhiều hộ dân đã bán đất với diện tích rất lớn. Việc này quá khó hiểu. Hay là có người lợi dụng việc kiểm kê rừng để gom đất” - một người dân đặt vấn đề.

Tại ấp Thiềng Liềng, đã xảy ra cơn sốt đất sau đợt kiểm kê rừng; hiện phải mua với giá hơn 2 tỷ đồng/ha đất, người dân mới bán

Nhiều lần đến ấp Thiềng Liềng và dùng nhiều cách tiếp cận người dân, chúng tôi cũng ghi nhận được thực trạng: nhiều người dân đã bán đất với giá từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng mỗi héc-ta. Ông N. - một người dân đã bán hơn 3ha đất - cho biết, ông bán vào năm 2017 với giá 700 triệu đồng/ha nhưng hiện nay, giá tăng lên khoảng 2 tỷ đồng/ha. “Hầu hết người dân ở đây bán đất cho một người tên T. Nghe nói ông này nhà ở Q.1 (TP.HCM), gom đất nhiều để làm dự án gì đó” - ông N. vừa nói vừa tỏ vẻ tiếc vì mình đã bán đất với giá quá rẻ so với những người khác ở ấp Thiềng Liềng. 

Tại buổi họp chiều 5/12, Đại diện hạt kiểm lâm Cần Giờ xác nhận, Phòng Cảnh sát Môi trường - Công an thành phố đã vào cuộc điều tra vụ loại rừng ra khỏi quy hoạch ở cù lao Phú Lợi (xã Thạnh An). Theo đó, cơ quan công an đã làm việc với Hạt kiểm lâm và các bên liên quan để thu thập hồ sơ, tài liệu làm rõ việc loại rừng ra khỏi quy hoạch ở xã đảo thuộc Cần Giờ.

Nhóm Phóng viên