Nhớ thương bánh khoái tép vị quê

Bánh khoái trứng - Ảnh: Internet

Nhắc về ẩm thực xứ Thanh, người ta thường nghĩ ngay đến nem chua hay món chả tôm ngọt bùi vàng ruộm trên than đỏ gây nhung nhớ trong những ngày trời trở lạnh. Ít người biết Thanh Hóa còn một loại bánh mà mỗi khi đi xa, những người con nơi đây lại rưng rưng một niềm nhớ thương: bánh khoái.

Bánh khoái giản dị ngay từ cái tên. Bởi ăn vào thấy ngon, thấy khoan khoái nên người ta lấy luôn cảm giác đó mà đặt tên.

Nguyên liệu làm bánh khoái cũng gần gũi với mọi nhà. Bánh khoái được làm từ gạo tẻ. Tiếp theo là rau. 2 loại rau góp phần làm nên chiếc bánh là bắp cải và cần. Rau ở quê luôn có sẵn. Tuy chúng không đẹp và có nhiều sâu nhưng độ tươi ngọt của thứ rau chân chất này gần như nguyên vẹn.

Trong những nguyên liệu để làm bánh khoái, khó tìm nhất là tép đồng. Những con tép phải thật tươi, lúc sơ chế còn bật tanh tách trong chậu thì bánh khoái làm ra mới ngọt bùi, béo ngậy và đủ vị.

Lũ trẻ sinh ra từ làng như chúng tôi chẳng bao giờ quên những buổi sáng đầu hạ í ới rủ nhau ra đồng đặt vó kéo tép. Tiếng gọi nhau vang vọng từ đầu đến cuối làng, những đứa trẻ nối thành hàng dài xách theo xô chậu, vó… để bắt tép.

Trong lúc chờ đặt vó, chúng tôi bày đủ trò để chơi, từ ô ăn quan, nặn pháo đất đến tước trộm đòng đòng… Khung cảnh bình yên, tiếng cười đùa vang vọng của lũ trẻ như một thứ gia vị góp phần làm nên vị bánh khoái.

Gạo tẻ sau khi vo sạch được ngâm nước qua đêm, sáng hôm sau vớt ra để ráo rồi mới xay thành bột.

Sau khi xay bột, thêm một chút muối để bánh tráng ra được đậm đà. Bắp cải loại bỏ lá sâu, úa rồi thái sợi nhỏ. Với rau cần thì chỉ lấy phần thân cắt khúc khoảng 3cm. Món bánh quê được sáng tạo ra trong những năm tháng nghèo khó nên rau là nguyên liệu chính.

Để làm một mẻ bánh khoái, có khi chỉ cần mấy lạng tép nhưng rau thì phải vài rổ đầy. Tép bắt về từ đồng phải sơ chế ngay để giữ độ tươi. Cho mỡ heo vào chảo phi hành thơm lừng rồi cho tép đã rửa sạch vào rang đến khi vàng đều.

Tráng bánh khoái muốn ngon phải có bí kíp. Về chảo, phải dùng chảo gang, thứ chảo dày, giữ nhiệt tốt còn với bếp thì dùng bếp củi hoặc than để đượm lửa và không bị “cướp” nhiệt.

Mỡ heo không được múc vào chảo mà được thấm qua một miếng vải rồi dùng miếng vải đó thoa đều khắp bề mặt chảo.

Sau khi đã tráng một lớp mỡ mỏng mới cho bắp cải và cần vào. Tiếp theo, thêm một muỗng bột mỏng và tráng đều để phủ kín rau. Cuối cùng, rắc vào đó một ít tép rang rồi đậy nắp, chờ hơn 1 phút cho đến khi mép bánh vàng bung nhẹ khỏi chảo thì lật bánh và lấy ra.

Bánh khoái thường được bán trong những phiên chợ quê. Ngày tôi còn nhỏ, mỗi lần mẹ đi chợ, tôi đều đòi theo nhưng chợ xa nhà và phải đi bộ nên chẳng mấy khi mẹ cho tôi theo. Chỉ hôm nào mượn được xe đạp, mẹ mới chở tôi theo cùng và lần nào cũng vậy, mẹ đều dẫn tôi vào góc chợ mua bánh khoái cho tôi ăn.

Trong đủ thứ bánh trái được bày bán ở chợ, gian bánh khoái bao giờ cũng đông nhất. Cô bán bánh luôn tay cho rau, bột rồi rắc tép mà người mua vẫn phải ngồi đợi cả hàng dài.

Tráng bánh khoái trên chảo gang - Ảnh: Internet

Bánh khoái chấm với nước mắm thêm vài lát ớt, vắt miếng chanh vào cho đủ chua, cay, mặn. Vỏ bánh giòn tan nhưng bên trong thì mềm dẻo, có vị ngọt của gạo, thơm bùi của tép, béo của mỡ heo và thanh mát của rau.

Chiếc bánh đơn sơ mà chắc bụng, no lâu, tôi ăn bữa sáng mà đến tận trưa bụng vẫn còn lưng lửng. Nhà bạn bè tôi gần chợ thường mua bánh về để ăn sáng. Bởi vậy, mỗi lần rời chợ về, tôi lại ước nhà mình ở chợ để ăn thỏa thích. 

Món bánh khoái giản đơn là vậy mà khiến bao người nhớ thương khi rời xa quê nhà, có dịp trở về là tìm ăn cho bằng được. Một thời gian, có lẽ do giá bánh quá rẻ, chẳng lời là bao và bởi ngày càng xuất hiện nhiều loại bánh du nhập từ vùng khác, những hàng bánh khoái cứ dần ít đi.

May thay gần đây, bánh khoái đã dần quay trở lại. Bánh khoái hiện đại có sự cách tân theo khẩu vị của khách, có thể cho thêm trứng gà và ăn kèm dưa góp.

Thế nhưng, có lẽ hương vị chiếc bánh khoái truyền thống vẫn là thứ chẳng thể nào thay thế. Dù chiếc bánh khoái bây giờ không còn được như xưa nhưng xa quê trở về vẫn được thưởng thức chiếc bánh quê đã là một niềm vui khôn tả. Vào đến chợ nghe mùi bánh khoái mà bao kỷ niệm ùa về rưng rưng.

Lê Đình Trung