Nhớ bánh đúc nhớ ngày xưa

Bánh đúc lạc

Một người bạn bỗng nhiên gửi một lời nhắn trên trang chung của nhóm bạn thân: “Có ai nhớ hay biết cách làm bánh đúc không, bày cho em với, tự nhiên nhớ bánh đúc và thèm quá chừng”. Mọi người nhắn trả lời bằng hình ảnh những cái mặt cười và không ai trả lời. Lâu quá không ăn bánh đúc, cũng chưa từng nghĩ tìm bánh đúc ăn cho đã thèm, bây giờ nghe nhắc đến, tự nhiên lại muốn ăn và nghĩ chắc là rất ngon.

Tôi không biết làm bánh đúc, cũng chưa từng nghĩ tự tay làm bánh đúc để ăn. Tôi có thể đổ bánh căn, bánh xèo, bánh bèo khi nào thấy thèm mà không nhịn được, với bánh đúc thì tôi thua. Vậy nhưng tôi có nhiều ký ức về bánh đúc. Nhiều kỷ niệm về bánh đúc có mặt trong tuổi thơ tôi, đơn giản mà dung dị để mỗi lần nhớ lại thấy thời trẻ của mình bình yên, êm ả mà không buồn tẻ.

Nhớ về chuyện ngày xưa, trong lòng ai cũng là một trời nhớ thương. Hồi tôi còn nhỏ, bà nội tôi làm nghề tráng bánh ướt. Phía sân sau nhà có một cái lò tráng bánh ướt đắp bằng đất sét rất công phu. Cái lò ấy được đốt bằng củi, đỏ lửa từ khi trời mới nửa đêm cho tới mờ sáng hôm sau. Trong nhà có một cái cối đá để xay gạo. Bột gạo được xay đi xay lại vài lần rồi để yên cho bột nở, đến khuya mới bắt đầu tráng bánh.

Tôi nhớ rất nhiều chuyện liên quan tới cái lò tráng bánh ướt của bà nội. Tỉ dụ như chuyện những người con dâu của bà nội là má và 2 thím của tôi, từ khi về nhà chồng đều phụ bà nội làm nghề mãi đến sau này. Các cô dâu của bà nội chia nhau làm việc rất hòa thuận và vui vẻ…

Bánh đúc chấm mắm

Còn một người có mặt trong ký ức thời đó của tôi - người bán bánh đúc dạo. Người phụ nữ hơi lớn tuổi đó mỗi sáng sớm đều quảy quang gánh đến nhà tôi mua bánh ướt bán kèm với bánh đúc tự tay mình làm. Tôi biết về bánh đúc từ đó. Nghe nói để làm ra món bánh đúc khó hơn những thứ bánh khác vì phải trải qua nhiều công đoạn.

Bánh đúc thời nhỏ của tôi làm bằng bột gạo màu xanh lá dứa, không có nhân, được trải trên cái mẹt bằng tre có trải lớp lá chuối. Người bán sẽ dùng dao rạch bánh thành những hình bình hành, nhiều hay ít tùy người mua. Bánh được xếp lên dĩa, rưới một muỗng mỡ hành rồi trao tận tay người mua kèm que tre có một đầu dẹp để ăn, giống như khi ăn bánh bèo chén.

Bánh đúc ăn với mắm nêm, không thêm thứ phụ liệu nào, đơn giản vậy thôi và thường được ăn kèm bánh ướt. Bánh đúc là món ăn sáng mà cũng có thể là món ăn vặt vào bữa xế. Sau này, bà nội tôi bỏ nghề bánh ướt vì tráng bánh cực quá, tôi cũng quên bánh đúc từ đó.

Bây giờ không thấy người ta bán bánh đúc, dù là bán kèm với bánh ướt như hồi xưa. Tôi gặp lại bánh đúc trong các nhà hàng 5 sao hoặc trong các buổi giới thiệu những món ăn dân gian. Ở những nơi đó, bánh đúc được trân trọng như một món ăn có lịch sử văn hóa ẩm thực vùng miền.

Thật ra làm bánh đúc không quá khó như hồi xưa tôi đã tưởng. Nguyên liệu chính là bột gạo tẻ. Những loại bột gạo bán trong các chợ và siêu thị đều làm được nhưng nếu tự xay gạo để làm thì bánh sẽ ngon hơn. Gạo để làm bánh đúc phải là gạo cũ, đem ngâm mềm rồi xay thật nhuyễn. Trộn bột gạo với một ít bột năng cho bánh dai hơn, cùng lượng nước vừa đủ, thêm muối, bột nêm và ít dầu ăn cho bánh mượt, mềm. Để bột nghỉ khoảng 8 đến 10 tiếng, sau đó khuấy bột trên lửa vừa, đều đặn đến khi bột đặc lại và không dính vào nồi là bánh đã chín.

Bánh đúc bây giờ phải ăn có nhân mới ngon, có lẽ vì cuộc sống đã khác, nhu cầu con người hiện tại đã cao hơn, ăn uống phải có đủ chất bổ dưỡng. Nhân để ăn bánh đúc thật ra không cầu kỳ, chỉ là thịt heo, có nạc có mỡ, băm nhỏ rồi nêm nếm cho vừa ăn. Nấm mèo cũng băm nhỏ rồi trộn với thịt, xào trên lửa lớn, cho chút nước để thịt khỏi bị khô. Xào đến khi thịt thấm, tỏa mùi thơm ngào ngạt là được.

Ngày nay, bánh đúc thường ăn kèm nhân

Bánh đúc nóng được múc ra chén, rưới mỡ hành lên trên, múc thêm một muỗng nhân và vài muỗng hành phi váng óng thơm lừng, thêm mấy hột đậu phộng rang bể đôi là thành một món ăn ngon. Bánh đúc bây giờ được ăn với nhiều loại nước chấm khác nhau tùy sở thích người ăn. Có thể là mắm nêm, mắm chua ngọt pha nhạt và loãng hoặc nước hầm xương…

Cuộc sống ngày càng hiện đại nên trong gian bếp bây giờ, các bà nội trợ đều có thể tự tay làm bánh đúc cho gia đình ăn bữa sáng, không cần đợi đến một ngày đặc biệt. Ngâm gạo, xay bột bằng máy xay sinh tố, pha bột rồi ủ tới sáng, nhân làm sẵn để trong tủ lạnh. Buổi sáng, chỉ cần thêm chút thời gian khuấy bột chín là có bánh để ăn sáng trước khi bắt đầu công việc một ngày.

Làm bánh đúc nhanh gọn như vậy nên trong thời gian giãn cách vì COVID-19, các bà nội trợ đã làm bánh đúc cho những bữa điểm tâm của cả nhà. Nhớ đến những kỷ niệm không được vui ấy, người ta lại nhận ra rằng nhiều khi có những việc nhỏ nhặt lại mang hiệu quả lớn, như việc mọi người trong gia đình đều có mặt trong những bữa cơm hằng ngày, cùng ăn những món mình thích, do chính tay người mẹ làm ra, cùng trò chuyện cùng cười vui. Tình cảm gia đình từ đó mà gắn bó, ấm áp hơn và người ta yêu thương nhau nhiều hơn.

Lưu Cẩm Vân - Nguồn ảnh: Internet