Nhiều trăn trở sau một liên hoan

Giải thưởng chưa thuyết phục

Sau một liên hoan, việc có nhiều ý kiến khác nhau về kết quả chung cuộc là chuyện thường tình. Tuy nhiên, có một thực tế không vui là gần như kỳ liên hoan nào cũng để lại ít nhiều tranh cãi ở giải thưởng quan trọng nhất: vở diễn xuất sắc.
Trong 4 giải Vàng, ngoài Người con của rừng tràm (đoàn nghệ thuật cải lương Long An) tròn trịa, đủ đầy cảm xúc thì cả 3 vở diễn còn lại đều khiến người xem có cảm giác “thiếu thiếu”. Một Xuân Hương nữ sĩ (nhà hát cải lương Hà Nội) dễ xem, dễ chịu nhưng không đủ hấp dẫn. So với một tác phẩm khác cũng của nhà hát cải lương Hà Nội và cũng được nghệ sĩ nhân dân Hoàng Quỳnh Mai dàn dựng là Muôn dặm vì chồng thì vở Xuân Hương nữ sĩ không bằng về sự đầu tư lẫn sự cuốn hút của dàn dựng sân khấu.

Người ven đô là vở diễn tạo được hiệu ứng khán giả rất tốt tại liên hoan

Tương tự, trong 2 vở diễn nhà hát cải lương Trần Hữu Trang mang đến liên hoan thì San hô đỏ không trội bằng Khúc tráng ca thành Gia Định. Trước thềm liên hoan, San hô đỏ là một trong những vở diễn được kỳ vọng rất cao khi khai thác đề tài biển đảo, được cảm tác từ sự kiện có thật về cơn bão năm 1990 giật sập một số nhà giàn, gây thiệt hại lớn. Đáng tiếc, câu chuyện được kể trong San hô đỏ không tạo được sự đồng cảm. Thay vì để câu chuyện về sự hy sinh của những người lính giúp giải quyết vấn đề của người ở lại thì ở đây, những người lính đã ra đi lại “trực tiếp trở về”… khuyên người yêu lấy chồng, khuyên vợ cho con thực hiện ước mơ. Dù là trong giấc mơ hay tâm tưởng thì tình huống vẫn đầy gượng ép, dễ gây hiểu lầm cho người xem. Hình tượng các nhân vật cũng nhạt nhòa, thiếu tính cách nhận diện khiến vở diễn cứ bàng bạc, một màu.

Với Chất ngọc - Cầm Thi giang (nhà hát cải lương Tây Đô), nhiều người cho rằng dù nhận giải Vàng nhưng vở diễn như một “liên khúc ca cảnh” hơn là một vở cải lương. Xin dẫn một nhận xét trong bài tổng kết liên hoan để hình dung về trường hợp này: “có những vở diễn chỉ là những lát cắt, lắp ghép nhưng thiếu sự liền mạch, xác định quan hệ giữa các nhân vật không rõ, không có quá trình…”.

Một điều đáng tiếc nữa là năm nay, số đơn vị ngoài công lập dự liên hoan tăng với nhiều vở diễn chất lượng nhưng lại không đạt được kết quả tương xứng. Trong đó, Người ven đô (sân khấu Đại Việt), Người mang 9 án tử (công ty giải trí We), hay Tây Sơn nữ tướng - Chói rạng sơn hà (sân khấu Sen Việt) thực sự chiếm được cảm tình của người xem.
Về huy chương cá nhân cũng thấy rõ tính dàn trải, thậm chí là khó hiểu ở một số trường hợp. Điển hình là Thy Trang không nhận được huy chương nào khi cô có 2 vai diễn hay trong vở Khúc tráng ca thành Gia Định và Người mang 9 án tử. Cô chỉ được Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam trao giải thưởng phụ là “Nghệ sĩ trẻ tài năng” trong khi đã là “Nghệ sĩ ưu tú”. Nghệ sĩ ưu tú Tú Sương “hụt vàng” trong vở Hào kiệt Lam Sơn mà chị là đào chính nhưng được trao Huy chương Bạc cho một vai thứ trong vở Khúc tráng ca thành Gia Định cũng là điều khiến nhiều người yêu mến nữ nghệ sĩ bất ngờ…

Sau liên hoan là gì?

Kết quả gây tranh cãi sau mỗi mùa liên hoan là chuyện không mới và câu hỏi đặt ra là làm thế nào để không còn những kết quả gây tranh cãi, làm thui chột nhiều ngọn lửa nghề? Có ý kiến cho rằng nên công khai kết quả chấm thi để các đoàn và nghệ sĩ biết mình được đánh giá cụ thể như thế nào. Soạn giả Hoàng Song Việt cho rằng, như vậy cũng không giải quyết được vấn đề nếu ban giám khảo không thực sự công tâm. Theo ông, quan trọng nhất vẫn là chọn được hội đồng nghệ thuật thực sự có tâm và có tầm. Đó phải là những người có chuyên môn cao và gắn bó thực tiễn với đời sống sân khấu, chấm công bằng, vì sự phát triển tương lai của sân khấu cải lương. “Đặc biệt là không tham gia thành phần sáng tạo vở diễn dự thi” - ông Hoàng Song Việt nhấn mạnh.

Những cái mới của Chất ngọc - Cầm Thi giang chưa đủ để tạo nên một vở diễn hấp dẫn.

Tuy nhiên, rời cuộc chơi, các đơn vị đã nhanh chóng trở lại “hâm nóng” sàn diễn. Một tín hiệu đáng mừng là qua liên hoan đã tiếp tục khẳng định một lực lượng nghệ sĩ hùng hậu, giỏi nghề và cực kỳ năng động của TPHCM.

Phần lớn sân khấu ngoài công lập của TPHCM lần này đều có sự đầu tư nghiêm túc cho tác phẩm dự thi. Một số vở diễn đã qua kiểm định của khán giả với phản hồi tích cực từ các suất diễn bán vé. Trong đó, 2 vở Người mang 9 án tử và Tây Sơn nữ tướng - Chói rạng sơn hà đều cháy vé ở đêm công diễn, đều có dự định tái diễn sau liên hoan.
Nhiều người trong nghề tin rằng với sự trưởng thành và “dám thử” của nhiều nghệ sĩ trẻ, sân khấu cải lương TPHCM sau liên hoan sẽ lại khởi sắc.

Ninh Lộc