Nhiều quyền lợi vẫn rất 'bí mật' với người dân

Một đứa trẻ có đến 25 quyền cơ bản được thể hiện trong Luật Trẻ em. Trong đó, các quyền được khai sinh, được có quốc tịch, hộ khẩu; được chăm sóc sức khỏe gồm được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí, được tiêm ngừa đầy đủ để phòng chống các loại bệnh…

Chưa kể, nhiều quyền lợi kèm theo cho cha, mẹ để có điều kiện chăm sóc tốt nhất cho một đứa trẻ mới chào đời. Thế nhưng thực tế, những quyền này có khi người lớn vô tình lãng quên.

Quên khai sinh, con mất quyền lợi

Khi chúng tôi hỏi vì sao để đứa con trai đến gần ba tuổi mới làm khai sinh, chị Lê Thị Thủy, công nhân khu công nghiệp Tân Thới Hiệp, Q.12, TP.HCM, cho biết: “Ban đầu, tôi có đi làm khai sinh nhưng vì giấy tờ hai vợ chồng đều ở tỉnh Thanh Hóa, làm khai sinh cho con rắc rối quá nên hoãn lại từ từ làm, rồi quên luôn. Vừa rồi, tôi tính gửi con đi nhà trẻ, cô chủ trường hỏi khai sinh, tôi mới nhớ”.

Bà Trương Thị Ngọc cùng con gái và hai cháu ngoại, những đứa trẻ được trao quyền công dân tại nhà

Còn chị Trần Thị Thảo Nguyên, ngụ P.11, Q.Gò Vấp, TP.HCM, lại quên đi lấy khai sinh cho con dù đăng ký đã gần một năm. Chị Nguyên kể: “Mấy năm đầu có gì cần khai sinh đâu, vợ chồng đều bận rồi quên không đi lấy. Gần đây, nhớ ra thì mất tờ biên nhận khai sinh, đi qua Q.Bình Thạnh xin trích lục, bị mấy anh chị cán bộ la quá trời”.

Sự quên của hai người mẹ vì bận bịu mưu sinh cũng đồng nghĩa suốt gần ba năm, đứa trẻ mất nhiều quyền lợi. Chị Thủy nói, tới tháng 10/2018, con trai chị chỉ có sổ khám sức khỏe do Bệnh viện Q.12 cấp. Những loại bệnh cần chủng ngừa theo quy định, vợ chồng chị phải tự chi trả vì bé không có BHYT cho trẻ dưới sáu tuổi theo quy định.

Theo quy định hiện hành, thời gian đăng ký khai sinh, nhập hộ khẩu và làm thẻ BHYT cho một đứa trẻ nhanh nhất khoảng 10 ngày. Thủ tục ở cấp xã, phường chờ từ 3-5 ngày làm việc mới có khai sinh. Sau đó, người dân mang khai sinh này đến cơ quan công an, đăng ký và chờ tiếp ngần ấy thời gian, đứa trẻ được nhập hộ khẩu.

Trong quá trình đó, gia đình liên hệ cán bộ phụ trách công tác trẻ em hoặc dân số - kế hoạch hóa gia đình, hoặc cán bộ hộ tịch để nhận thẻ BHYT cho trẻ. Thủ tục rườm rà này đã khiến bao đứa trẻ bị thiệt thòi vì cha mẹ chúng không đủ thời gian, thậm chí ngại khi phải tới lui cửa công quyền.

Tuyên truyền pháp luật yếu, thiếu

Mặc dù đã sinh đứa con thứ ba vào tháng 4/2018, nhưng anh Đ.Q.N., nhân viên văn phòng, ngụ Q.10, TP.HCM, không hề biết mình được hưởng chế độ khi vợ sinh con.

“Giờ tôi mới biết mình cũng được tiền trợ cấp thai sản khi vợ sinh con là hai tháng lương cơ bản do vợ tôi không tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH)”, anh N. nói. Đồng thời, anh cũng được nghỉ việc theo chế độ thai sản khi có vợ sinh con. Thế nhưng, khi biết những quyền lợi đã được quy định trong Luật BHXH sửa đổi, bổ sung năm 2014 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2016, thì anh đã hết thời hạn được hưởng.

Theo luật sư Huỳnh Minh Vũ (Đoàn Luật sư TP.HCM), trường hợp vợ sinh con chỉ có chồng tham gia BHXH thì mức tiền hưởng trợ cấp thai sản của chồng bằng hai tháng lương cơ sở tại tháng sinh con.

Ngoài ra, khi vợ sinh con, lao động nam đang tham gia BHXH cũng được nghỉ năm ngày làm việc. Trong trường hợp vợ sinh con phải phẫu thuật, sinh con dưới 32 tuần tuổi thì chồng được nghỉ bảy ngày làm việc. Đặc biệt, trường hợp vợ sinh đôi thì được nghỉ 10 ngày, từ sinh ba trở lên thì cứ thêm mỗi con được nghỉ thêm ba ngày làm việc. Trường hợp vợ sinh đôi trở lên mà phải phẫu thuật thì được nghỉ 14 ngày làm việc.

Luật sư Vũ nhấn mạnh, còn nhiều vấn đề liên quan đến quyền lợi, đặc biệt là chế độ thai sản, lao động, thất nghiệp, thuế thu nhập… mà người dân chưa biết hết. Trong khi đó, chính quyền địa phương, cơ quan chức năng lại “ngó lơ”, dù kinh phí cho việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật luôn được rót hằng năm.

Trao đổi với chúng tôi, bác sĩ Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hùng Vương, thừa nhận, nhiều quy định về quyền lợi khi sinh em bé mà người dân không biết hoặc còn mơ hồ.

“Do đó, bên cạnh thông tin chuyên môn cần thiết liên quan đến các vấn đề thường gặp trong thai kỳ, sau sinh cũng như giai đoạn nuôi trẻ dưới một tuổi, chúng tôi đang xem xét đưa nội dung phổ biến quyền lợi của cha, mẹ, trẻ em vào lớp tiền sản miễn phí tại bệnh viện”, bác sĩ Tuyết nói.

Ngoài ra, bệnh viện cũng có thể xem xét in tờ rơi phổ biến Luật BHXH, Luật Trẻ em, Luật Hộ tịch… cho những cặp sinh con tại đây. Theo bà, đối tượng thụ hưởng trên hết trong các quy định quyền lợi của cha, mẹ cũng chính là trẻ em. Nó không ngoài mục tiêu tạo ra điều kiện tốt nhất cho một thành viên mới của gia đình, công dân của đất nước.

Nghi Anh - Quốc Ngọc