Nhiều nước cắt quan hệ với Iran; thỏa thuận hạt nhân Iran/P5+1 bị đe dọa

Nhiều nước cắt quan hệ với Iran

Nhiều quốc gia Hồi giáo đã cắt hoặc hạ cấp quan hệ ngoại giao với Iran, sau vụ chính quyền và người dân Iran phản đối mạnh mẽ việc Saudi Arabia xử tử một giáo sĩ người Shiite.

Sudan hôm nay cho biết, nước này đã đình chỉ quan hệ ngoại giao với Iran sau việc một số người biểu tình quá khích tấn công đại sứ quán của Saudi Arabia ở thủ đô Tehran, và một số phái bộ của vương quốc Hồi giáo ở Iran.

Bahrain, một đồng minh khác của Saudi Arabia trong khu vực, cũng cắt quan hệ với Iran. "Các nhà ngoại giao Iran bị buộc phải rời khỏi vương quốc trong 48 giờ kể từ khi quyết định ban hành", hãng tin BNA đưa tin.

Người biểu tình tại Mỹ phản đối việc Saudi Arabia xử tử giáo sỹ. Ảnh: Reuters

Chính phủ Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã hạ cấp quan hệ ngoại giao với Iran, từ cấp đại sứ xuống đại biện, đồng thời hạn chế số lượng nhà ngoại giao Iran đến quốc gia này.

Ngày 4/1, hãng thông tấn nhà nước WAM đưa tin: "Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) đã quyết định hạ cấp đại diện ngoại giao tại nước Cộng hòa Hồi giáo Iran xuống mức đại biện lâm thời và giảm số lượng nhà ngoại giao Iran tại vương quốc này".

Cùng ngày, Sudan tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Sudan có đoạn: "Phản ứng trước những vụ tấn công man rợ nhằm vào Đại sứ quán Ả rập Saudi tại Tehran và Lãnh sự quán nước này ở Mashhad... Chính phủ Sudan tuyên bố cắt đứt ngay lập tức quan hệ với nước Cộng hòa Hồi giáo Iran".

Theo AFP, ngày 4/1, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Hossein Amir Abdollahian cho rằng, việc Ả rập Saudi quyết định cắt đứt quan hệ với Tehran sau vụ tấn công Đại sứ quán. Đồng thời Lãnh sự quán của Vương quốc Hồi giáo dòng Sunni này ở Tehran và Mashhad sẽ không làm lãng quên “sai lầm lớn” của Riyadh khi xử tử Giáo sỹ Hồi giáo dòng Shi'ite Nimr al-Nimr.

Theo hãng tin IRNA, Thứ trưởng Abdollahian nói: “Bằng cách quyết định cắt đứt các quan hệ (ngoại giao), Ả rập Saudi không thể khiến thế giới quên được sai lầm lớn của họ là xử tử một giáo sỹ”.

Việc Riyadh xử tử Giáo sỹ al-Nimr, nhân vật chủ chốt trong làn sóng biểu tình nổ ra năm 2011 ở miền Đông Ả rập Saudi, đã làm dấy lên hoạt động biểu tình lan rộng ở khắp các quốc gia có đa số người Hồi giáo dòng Shi’ite ở khu vực Trung Đông.

Cũng liên quan đến vụ việc Ả rập Saudi xử tử 47 người bị kết tội "khủng bố", trong đó giáo sỹ Hồi giáo dòng Shiite Nimr al-Nimr, cộng đồng quốc tế đã chỉ trích mạnh mẽ quyết định này.

Liên minh châu Âu (EU) đã bày tỏ quan ngại sâu sắc, đồng thời cảnh báo rằng vụ việc này có thể gây ra "các hậu quả nghiêm trọng" đối với khu vực.

Trong khi đó, Mỹ đã cảnh báo Saudi Arabia, quốc gia có người Hồi giáo dòng Sunni chiếm đa số, rằng việc nước này xử tử giáo sỹ Nimr al-Nimr sẽ khiến Riyadh phải đối mặt với "nguy cơ gia tăng căng thẳng tôn giáo".

Ngoài ra, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cũng hối thúc Ả rập Saudi "tôn trọng và bảo vệ" nhân quyền, đảm bảo việc xét xử minh bạch và công bằng trong tất cả các vụ án. Ông cũng tái khẳng định sự cần thiết của việc các nhà lãnh đạo Trung Đông cần tăng gấp đôi nỗ lực để giảm leo thang căng thẳng khu vực.

Thỏa thuận hạt nhân có nguy cơ bị phá vỡ

Trong một diễn biến liên quan Tờ The Wall Street Journal tiết lộ, Washington đang chuẩn bị áp đặt các biện pháp trừng phạt mới nhằm vào các công ty và cá nhân tại Iran cũng như nước ngoài bị cáo buộc có liên quan tới chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran.

Tuy nhiên, phía Iran khẳng định, chương trình tên lửa của nước này chỉ phục vụ cho mục đích phòng thủ và tên lửa Emad mà Iran phóng thử vào tháng 10/2015 “hoàn toàn là loại thông thường".

Tên lửa của Iran được cất giữ trong một đường hầm. Ảnh: AFP

Chỉ một ngày sau khi tờ The Wall Street Journal đăng tải thông tin trên, Tổng thống Iran Hassan Rouhani "phản pháo" bằng cách yêu cầu bộ trưởng quốc phòng nước này mở rộng chương trình tên lửa quốc gia.

Iran cũng khẳng định, sẽ đáp trả bất cứ động thái trừng phạt mới cũng như biện pháp gây cản trở nào của Mỹ đối với chương trình tên lửa phòng thủ của nước này.

Người phát ngôn Ansari cũng nêu rõ, chương trình tên lửa của Iran không liên quan tới thỏa thuận hạt nhân vừa đạt được với các cường quốc, và Iran có quyền tiếp tục phát triển các tên lửa của mình vì chúng không có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

Vẫn như một lời thách thức, ngay trong ngày đầu năm mới, Phó tư lệnh Lực lượng vệ binh cách mạng Iran, Tướng Hossein Salami còn tuyên bố Iran có nhiều tên lửa đến mức "không còn chỗ cất giữ".