Nhiều người trẻ bị lây nhiễm HIV vì chủ quan

Anh Nguyễn Văn Hiếu tư vấn về HIV/AIDS cho người bệnh

Thuốc kháng HIV không ngăn ngừa 100% nguy cơ mắc bệnh 

“Đó là một ngày đầu tháng 8/2022, cũng là lần đầu tiên tôi cãi nhau với người yêu. Anh ấy hét to vào mặt tôi rằng đi xét nghiệm HIV đi. Tôi chết lặng” - anh N.V.L. (21 tuổi, ở tỉnh Long An) tâm sự. Ban đầu, L. tự trấn an có thể do quá tức giận nên người yêu chỉ hù dọa. Không ngờ, hôm sau, bạn trai dọn đồ rời đi và nói L. hãy đến bệnh viện (BV). Ngay khi có kết quả, nhân viên tư vấn của BV Da liễu TPHCM mời đến, thông báo L. dương tính với HIV, anh đã khóc thành tiếng. 

“Từ khi vào đại học, gia đình luôn tự hào về tôi. Biết yêu bạn đồng giới sẽ có nguy cơ lây nhiễm HIV nên tôi đã chủ động đến cơ sở y tế để được sử dụng thuốc PrEP (thuốc kháng HIV) hằng ngày. Tôi chỉ sử dụng PrEP, không dùng biện pháp bảo vệ khi quan hệ” - L. ngậm ngùi.
Mỗi khi đi công tác xa nhà, sau cuộc nhậu say, anh P.T.N. (25 tuổi, ở tỉnh Đồng Nai) thường cùng đồng nghiệp đi mát xa. Đầu năm nay, anh phát hiện chỗ kín nổi các nốt cục, ngứa ngáy. Khi đến khám ở BV Da liễu TPHCM, bác sĩ chẩn đoán anh bị sùi mào gà và khuyên anh nên tầm soát các bệnh liên quan đến đường tình dục, xét nghiệm HIV. 

“Trước những lần quan hệ không sử dụng bao cao su, tôi đều uống thuốc PrEP nên tôi không nghĩ mình bị HIV” - anh N. nói. Phải xét nghiệm đến lần thứ ba với kết quả dương tính, anh mới thực sự hốt hoảng. Các bác sĩ vừa điều trị bệnh sùi mào gà, vừa hỗ trợ tâm lý suốt hơn 6 tháng thì N. mới chấp nhận liệu trình điều trị HIV. 

Bác sĩ chuyên khoa 2 Đoàn Văn Lợi Em - Trưởng khoa Lâm sàng 3 BV Da liễu TPHCM - cho biết, việc sử dụng PrEP, nhất là PrEP hằng ngày có thể đem lại hiệu quả giúp ngăn chặn nguy cơ vi rút HIV xâm nhập và nhân lên trong cơ thể qua đường quan hệ tình dục và qua đường tiêm chích. Tuy nhiên, PrEP không ngăn ngừa 100% nguy cơ mắc bệnh, cũng không thể thay thế hoàn toàn các biện pháp quan hệ tình dục an toàn.  

“Ngoài ra, PrEP cần có thời gian mới phát huy được tác dụng. Với PrEP dùng  hằng ngày, tùy vào vị trí quan hệ, mất ít nhất 7 ngày đến 21 ngày mới đạt được tác dụng phòng ngừa lây nhiễm trong quan hệ tình dục hoặc nguy cơ lây truyền qua đường máu. Riêng với PrEP sự kiện, hiệu quả bảo vệ có thể đạt được nếu dùng trước 2-24 tiếng trước khi quan hệ” - bác sĩ Đoàn Văn Lợi Em chỉ rõ.

Phần lớn người trẻ phát hiện bệnh trễ 
Theo thống kê của BV Da liễu TPHCM, từ đầu năm đến nay, mỗi tháng BV ghi nhận trung bình có 188,4 ca mắc HIV, phần lớn do quan hệ tình dục không an toàn. Đa số bệnh nhân cho biết có uống phòng ngừa nhiễm HIV nên ít dùng phương pháp bảo vệ khác khi quan hệ.

Có hơn 3 năm hỗ trợ khoảng 800 bệnh nhân HIV, anh Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Công ty TNHH Xã hội Sài Gòn Pride - cho hay, hầu hết người bệnh trẻ phát hiện bệnh khá trễ vì chủ quan, hoặc tự đánh lừa bản thân là không có triệu chứng sẽ không mắc bệnh. Một số bạn không dám đi xét nghiệm cho đến khi gần như kiệt quệ cả về thể chất lẫn tinh thần. Ít nhất khoảng 3 tháng liên tục điều trị thì tinh thần người bệnh mới ổn định và chấp nhận. “Hiện tại, chúng tôi đang nâng đỡ tinh thần cho 6 bệnh nhân mắc mới, tuổi từ 16-34. Đang độ tuổi đi học, đi làm nên các bạn rất khủng hoảng” - anh nói. 

HIV vẫn được xem là một trong những vi rút chưa thể điều trị khỏi hoàn toàn, việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát sự nhân lên của vi rút và duy trì sức đề kháng của bệnh nhân chống lại các nhiễm trùng cơ hội. “Thực tế, những ca chữa khỏi HIV nhờ phương pháp tế bào gốc của người hiến tặng có đột biến gen đặc biệt, hiếm gặp chi phí điều trị rất tốn kém và cần thêm thời gian nghiên cứu. Đây là những ca hiếm hoi trên thế giới được khoa học nghiên cứu và thử nghiệm thành công, chứ không phải bất kỳ ai cũng có thể điều trị khỏi HIV. Vì thế, cần chủ động hơn trong các liệu pháp bảo vệ và tuân thủ phác đồ điều trị từ bác sĩ (trường hợp đã mắc HIV) mới có thể nâng cao chất lượng và kéo dài thời gian sống” - anh Nguyễn Văn Hiếu nói rõ.

Bác sĩ Đoàn Văn Lợi Em khuyến cáo, việc sử dụng biện pháp tình dục an toàn vô cùng cần thiết, phải luôn thực hiện bất kể là quan hệ qua đường sinh dục hay ngoài sinh dục. Bên cạnh đó, cần tìm hiểu, thảo luận cởi mở về lịch sử tình dục với bạn tình trước khi tham gia vào bất kỳ hoạt động tình dục nào. 

Khi quan hệ tình dục cần tránh các hành vi gây rủi ro cao gây tổn thương da và niêm mạc, không chỉ nguy cơ cao lây nhiễm HIV mà còn có thể mắc các bệnh liên quan đến đường tình dục. Nếu có nguy cơ lây nhiễm HIV hãy dùng thuốc PrEP hằng ngày, tuân thủ tình dục an toàn để dự phòng. 

Phạm An