Nhận nhiều du học sinh Trung Quốc để bù đắp tài chính, các trường ở Úc đang đánh cược giá trị của mình

Số liệu từ tổ chức Centre for Independent Studies tại Sydney ghi nhận, nhiều trường đại học hàng đầu của Úc có tỷ lệ tiếp cận thị trường giáo dục Trung Quốc ở mức “đáng kể”. Sinh viên Trung Quốc chiếm 11% tổng số sinh viên tại Úc năm 2017, trong khi con số này chỉ là 2% và 6% ở Mỹ và Anh.

“Canh bạc” hàng tỷ USD

Các trường đại học Úc đang tham gia “canh bạc” trị giá hàng tỷ USD bằng cách dựa vào sinh viên Trung Quốc để kiếm tiền. Một số trường đại học hàng đầu xứ chuột túi đã tìm cách tiếp cận thị trường Trung Quốc, khiến người dân bản xứ gặp rủi ro về cạnh tranh trong giáo dục.

Năm 2017, du học sinh từ Trung Quốc chiếm đến 11% tổng số sinh viên tại Úc

Theo tiến sĩ Salvatore Babones, 7 trường đại học lớn ở Úc có số sinh viên Trung Quốc cao hơn nhiều so với tiêu chuẩn quốc tế, mang về 13-23% tổng doanh thu của các trường. Hoạt động tuyển sinh tại Trung Quốc tạo ra 500 triệu AUD (khoảng 338 triệu USD) cho Đại học Sydney trong năm 2017. Báo cáo công bố vào ngày 20/8 viết: “Chính phủ Úc không thể đứng ngoài cuộc khi những trường đại học địa phương ngừng hoạt động. Giống như các CEO của các ngân hàng lớn trong năm 2008, hiệu trưởng các trường đại học lớn của Úc đang đánh cược với tiền của người khác”.

Các trường có tên trong danh sách gồm Đại học Melbourne, Đại học Quốc gia Úc, Đại học New South Wales, Đại học Sydney, Đại học Công nghệ Sydney, Đại học Adelaide và Đại học Queensland. Lãnh đạo các trường phủ nhận chuyện họ đang đứng trên nền tảng tài chính thiếu vững chắc. Bộ trưởng Giáo dục Úc Dan Tehan nói với đài ABC, các trường đại học “đang có khả năng tài chính rất tốt và quản lý nguồn lực hiệu quả”. Dù vậy, Phó hiệu trưởng Đại học Newcastle - Alex Zelinsky - vừa cho biết, các trường đại học buộc phải dựa vào sinh viên quốc tế, nhằm cân bằng kinh phí, do bị cắt giảm ngân sách liên bang.

Andrew Norton - Giám đốc chương trình giáo dục bậc cao tại Học viện Grattan ở Melbourne - cho rằng, các trường đang mạo hiểm khi phụ thuộc vào sinh viên Trung Quốc, bởi dù có lợi nhuận cao, sự tăng trưởng này khó có thể tồn tại lâu dài.

Chính trường Úc lo ngại

Sự phụ thuộc vào Trung Quốc khiến các trường đại học đối mặt với những câu hỏi mới về ảnh hưởng của họ trong các chính sách gây tranh cãi do chính phủ Trung Quốc ban hành, ví dụ như công cụ giám sát hàng loạt. Hôm 26/8, Đại học Queensland tuyên bố sẽ điều tra giáo sư Heng Tao Shen của trường, sau khi Viện Chính sách chiến lược Úc (ASPI) công bố báo cáo buộc tội công ty trí tuệ nhân tạo do ông Shen sáng lập - Koala AI Technology - cung cấp công nghệ để Trung Quốc theo dõi người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Tháng trước, Đại học Công nghệ Sydney cũng phải xem xét lại mối quan hệ đối tác trị giá 10 triệu AUD với Tập đoàn Công nghệ điện tử Trung Quốc - nơi cung cấp công nghệ giám sát ở Tân Cương, trong khi Đại học Curtin tuyên bố sẽ kiểm tra lại việc giảng dạy, sau khi một học giả tại trường giúp phát triển trí tuệ nhân tạo dùng để nhận diện người dân tộc thiểu số tại Trung Quốc.

Hồi trung tuần tháng Tám, các cơ quan giáo dục ở New South Wales đã quyết định loại bỏ chương trình của Học viện Khổng Tử do Bắc Kinh tài trợ khỏi các trường công lập trong tiểu bang, do quan điểm không phù hợp. Alex Joske - một nhà nghiên cứu tại ASPI - viết trong báo cáo về Koala AI Technology: “Sự phụ thuộc vào Trung Quốc, kết hợp quản lý kém và thiếu sự hướng dẫn từ chính phủ Úc, khiến các trường đại học khó nhận diện đầy đủ mối quan hệ của họ với Trung Quốc”.

Chen Hong - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Úc tại Đại học Sư phạm Hoa Đông ở Thượng Hải - nhận xét, các trường ở Úc đang đi vào ngõ cụt khi lo ngại về số lượng sinh viên Trung Quốc. Ông Chen nói thêm, quyết định loại chương trình của Học viện Khổng Tử của New South Wales gây tổn hại cho hình ảnh một xã hội đa văn hóa, cởi mở mà Úc luôn tự hào.

Ngược lại, Nicholas Thomas - phó giáo sư nghiên cứu châu Á tại Đại học Hồng Kông - cho rằng, hành động này là không thể tránh khỏi, vì chính trường Úc đang lo ngại ảnh hưởng của Trung Quốc. Qian Gong - giáo sư nghiên cứu về Trung Quốc tại Đại học Curtin ở Perth - cho biết, các chỉ tiêu ngày càng chặt chẽ trong ngành giáo dục là dấu hiệu cho thấy quan điểm thận trọng hơn của Úc đối với Trung Quốc.