Nhạc xưa hiện đại

GIÁ TRỊ XUYÊN THỜI GIAN

Ngược dòng lịch sử, trở lại thời kỳ đầu của tân nhạc Việt Nam, thập niên 1920 của thế kỷ trước cái dòng nhạc "xưa" ấy là sự kết hợp giữa âm nhạc cổ truyền và các điệu thức phương Tây. Thuở ấy, không ít nhạc sĩ đã bị đánh giá là lai căng, vọng ngoại khi sáng tác theo phong cách Tây, chơi nhạc theo kiểu Tây - cái mà chúng ta gọi là "xưa cũ" bây giờ. Nhưng cũ là cũ thế nào khi những điệu thức ấy vẫn được sử dụng cho đến tận hôm nay ở phương Tây và cả ở ta?

Xét từ góc độ ca từ, chúng ta có thể dễ dàng chọn ra từ kho nhạc xưa những tác phẩm mang đầy hơi thở hiện đại. "Đời từ muôn thuở, tiếng mưa có vui bao giờ", "Tìm đâu thấy bóng hình người em yêu dấu; chỉ còn thấy hoa vàng rụng rơi trước sân". Một trăm năm sau thì tiếng mưa vẫn thế và trong tâm trạng ấy tiếng mưa vẫn chẳng thể vui. "Nhân diện bất tri hà xứ khứ; đào hoa y cựu tiếu đông phong" thì bao nhiêu năm nữa cũng vãn vẹn nguyên giá trị. Còn những giếng làng, quạt giấy, tôi không chê bai gì chúng, nhưng dù mới viết vẫn cũ mất rồi bởi hôm nay chúng ta đang cố gắng có nước máy sạch cho mọi người, nhà nhà đã có quạt điện, những con đò lãng mạn sẽ được thay bằng những cây cầu an toàn hơn.

Hay nói từ một góc độ khác nữa, nghe rất trái khoáy, nhưng chính xác là như vậy: Âm nhạc của các ban nhạc rock quốc tế lại có nhiều nét tương đồng với ngũ cung Việt Nam. Đâu phải tự nhiên mà nhiều rocker lại đi học hát, học chơi nhạc cải lương. Nếu nói cũ xưa, không phù hợp với thời đại và nên bỏ đi, nên chăng chúng ta bỏ ngũ cung đi để chơi new age? Nói cũ nói xưa, phải chăng chúng ta nên xếp nhạc cổ điển bác học vào bảo tàng để nghe contemporary (đương đại) hay world music?

TÀI NĂNG NGHỆ SĨ

Kỳ thực, đối với giới sáng tác chúng tôi mà nói thì âm nhạc không có mới, chẳng có cũ - cũ mới do quan niệm và khuynh hướng sáng tác của mỗi người. Có nhạc sĩ luôn tìm cách đưa một cái gì đó mới mẻ vào tác phẩm. Tốt. Nhiều người khác chọn cách giữ nguyên mọi thứ, chỉ thay cảm xúc, câu chuyện cá nhân. Tôi chủ trương là sao cũng được, miễn tác phẩm cuối cùng đủ hay để sống trong lòng công chúng.

Tôi có nghe một vài quan điểm cho rằng nhạc sến đơn điệu, tẻ nhạt, quanh đi quẩn lại cũng chỉ có vài hợp âm La thứ (Am), Rê thứ (Dm), Mi bảy (E7)… Nhưng chính ở chỗ chỉ có vài hợp âm cơ bản như thế mà các tác giả xưa đã viết được cả ngàn bài hát khác nhau, tạo nên phong cách riêng biệt thì đó chính là tài năng của người nghệ sĩ chứ không phải chỗ này mới một chút, chỗ kia lạ một chút rồi cuối cùng chẳng nhận ra ai với ai, đâu là mình.

Cá nhân tôi là người viết nhạc, tôi chỉ có một ước mơ nhỏ bé là âm nhạc của tôi sống được trong lòng khán giả một cách tự nguyện. Nếu 30 năm sau khi tôi chết mà khán giả vẫn hát nhạc của tôi thì chẳng còn hạnh phúc nào bằng. À mà còn! Còn một đỉnh cao nữa: nhạc của mình được công chúng chế lại để hát. Tôi nói chế lại chứ không phải đặt lời mới. Kiểu như "Em ơi nếu mộng không thành thì… thôi". Còn như những tác giả đỉnh cao, âm nhạc văn minh hiện đại gì đó mà nhạc của mình chỉ chơi được trong chương trình do chính mình làm, do ca sĩ ruột của mình hát hay trong những chương trình mình tham gia biên tập, làm giám khảo… thì thôi tôi không bàn.

Nhạc sĩ VŨ QUỐC BÌNH
(THÀNH NHÂN ghi)