Nhà văn Trần Thùy Mai: "Không còn ngồi với sông Hương, tôi không thể viết truyện ngắn"

Tối ngày 26/4, nhà văn Trần Thùy Mai đã có buổi giao lưu, trò chuyện về bộ đôi tiểu thuyết lịch sử Từ Dụ Thái hậu và Công chúa Đồng Xuân, tại Đường sách TPHCM. Hoạt động nằm trong chuỗi "book tour" (tour giới thiệu sách) của nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam trong tháng 4. 

Trước đó, nhà văn đã có buổi trò chuyện chủ đề Nữ nhi và lịch sử tại Hà Nội. Ngày 28/4, bà cũng về Tiền Giang giao lưu với bạn đọc đồng bằng. 

Nhà văn Trần Thùy Mai: "Ai là người làm mất nước: vua Tự Đức, triều đình Nguyễn hay chính những chỗ bất cập từ lâu đã tiềm tàng trong dân tộc tính Việt?"

Từ Dụ Thái hậu và Công chúa Đồng Xuân là hai tác phẩm tiểu thuyết dã sử được yêu thích suốt thời gian qua của nhà văn Trần Thùy Mai. Không chỉ bạn đọc trong nước mến mộ, mà bè bạn văn chương cũng rất yêu mến, đánh giá cao lao động văn chương cần mẫn, kỹ lưỡng của nhà văn.

Tối 24/4, rất nhiều nhà văn có tên tuổi trong nước đã đến chia vui, lắng nghe những chia sẻ của nhà văn Trần Thùy Mai về quá trình sáng tác của bà đối với hai tác phẩm này.

Nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến bày tỏ rằng ông vô cùng ngạc nhiên khi nhà văn Trần Thùy Mai từ một cây bút chuyên viết truyện ngắn, lại chuyển hướng viết tiểu thuyết lịch sử. Trăng nơi đáy giếng là một trong những truyện ngắn nổi tiếng của nhà văn Trần Thùy Mai, tác phẩm từng được chuyển thể thành phim điện ảnh và sân khấu kịch. 

Công chúa Đồng Xuân (2 tập) là bộ tiểu thuyết viết về 40 năm lịch sử đầy biến động từ 1859-1990. Ảnh: Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam.

"Tôi chuyển sang San Francisco sinh sống 6 năm nay, đã không còn những ngày ra ngồi bên bờ sông Hương, không còn nghe những câu chuyện, những xáo động của đời sống, nên rất khó thể viết truyện ngắn được nữa. Rời xa quê nhà, điều tôi có thể viết cho Huế có lẽ chính là lịch sử" - nhà văn Trần Thùy Mai bộc bạch.

Bà từng có 15 năm làm biên tập viên ở nhà xuất bản Thuận Hóa, từng có dịp đọc những cuốn sách sử được dịch từ chữ Hán, chữ Nôm ra chữ Quốc ngữ. Nhà văn nhớ lại, thời điểm đó, việc đọc sách sử chỉ đơn thuần là công việc. Nhưng quá trình đọc đã cho bà nhiều thông tin, nguồn tư liệu quý giá hỗ trợ cho quá trình viết tiểu thuyết sau này. 

Đại Nam thực lực, Việt Nam sử lược, Đại Nam liệt truyện... là những tựa sách làm tư liệu cho nhà văn khai thác chất liệu sử. "Cái khó khi viết truyện lịch sử là kể một câu chuyện mà ai cũng biết trước kết quả, làm thế nào để thu hút bạn đọc, nhà văn cần phải đọc sâu và có những lý giải mới" - nhà văn Trần Thùy Mai chia sẻ.

Tiểu thuyết lịch sử dựa trên nguồn sử liệu có thật về nhân vật, triều đại. Phần sáng tạo của nhà văn chính là những khoảng trống của lịch sử, là những góc nhìn và kiến giải của hậu thế trước những "ẩn số" của thân phận. Phận người trong Từ Dụ Thái hậu và Công chúa Đồng Xuân gắn liền với vận mệnh của đất nước, giữa thời cuộc đầy biến động.

Bộ tiểu thuyết Từ Dụ Thái hậu (2 tập) được trao giải Nhất tiểu thuyết giai đoạn 2016-2019 của Hội Nhà văn Việt Nam và giải Sách Hay năm 2020

Nhà văn Trần Thùy Mai "không còn viết truyện ngắn được nữa" khi sống xa quê hương như lời bà nói, nhưng đã tiếp tục cống hiến cho văn học nước nhà những bộ tiểu thuyết lịch sử đồ sộ. Với hai bộ tiểu thuyết Từ Dụ Thái hậu và Công chúa Đồng Xuân, nhà văn đã dựng lại một thời đại văn hóa - lịch sử, đưa những nhân vật có thể ít người biết đến của triều đình Nguyễn đến gần với bạn đọc.

Một thời đoạn lịch sử tàn khốc được tái hiện qua những thân phận người chìm nổi, lưu lạc, mất mát đến tận cùng, nhưng vẫn không bao giờ nguôi hy vọng...

Hương Giang