Nhà nào còn bếp củi, gạc măng rê…

Người bạn tổ chức một trò chơi cho các thành viên trong hội những người yêu hoa trên mạng xã hội. Phần thưởng là một củ huệ lai hiếm và đắt giá. Yêu cầu của người khởi xướng rất đơn giản: nhà ai còn bếp củi và gạc măng rê thì chụp ảnh đăng lên, rồi quay video 2 vật dụng có kèm gương mặt chủ nhân để chứng minh quyền sở hữu. Người nào còn sử dụng cả 2 thứ thân thương ấy và đăng ảnh sớm nhất sẽ được quà.

Sẵn có cái bếp củi bên tường và tủ gạc măng rê trong bếp, tôi chụp liền 2 bức ảnh, gửi lên hội. Gửi ảnh xong, lòng vui vui lẫn bồi hồi, tôi ra sân ngắm lại cái bếp. Nó đơn giản chỉ là những viên gạch xi măng và gạch đất nung xếp khép lại với nhau, dưới bóng dừa. Bếp hoàn toàn không mái che, phơi mưa phơi nắng, chỉ có bờ tường nhà và miếng thiếc cũ quây quanh che chắn một phần, giữ cho ngọn lửa không bạt đi mỗi khi gió lớn.

Má tôi lấy những tàu lá dừa quanh vườn làm củi. Cái bếp này không được sử dụng hằng ngày, chỉ thỉnh thoảng nhóm lửa đun nước sôi để dành uống hoặc nấu những gì cần nồi lớn với thời gian lâu như hầm xương, chè cháo. Ngày lễ tết gói bánh ít, bánh tét, nhà tôi cũng sử dụng bếp củi để tiết kiệm ga, điện.

Mỗi lần bếp đỏ lửa ban đêm, 2 đứa cháu nhỏ trong nhà và lũ trẻ con hàng xóm sẽ chạy quanh bếp nô đùa, háo hức như có hội vui. Đối với chúng, bếp củi là điều vô cùng lạ lẫm.

Cái gạc măng rê với tôi có nhiều kỷ niệm rõ ràng hơn. Nó là tủ bếp khá lớn, gỗ được xẻ từ những cây tràm hoa vàng do chính ba tôi trồng. Bác Tư hàng xóm đã bào, đục, cưa, xẻ đóng giúp chiếc tủ.

Ngày ra đồng, tối về làm gỗ, hì hục suốt 2 con trăng bác mới làm xong. Không dùng nước sơn, tủ chỉ được quét một lớp dầu bóng, ánh lên màu nâu vàng, vân gỗ tự nhiên vẫn được giữ nguyên. Kỳ công như thế nhưng bác Tư vui vẻ tặng gia đình tôi mà không hề lấy tiền công.

Còn nhớ, cái gạc măng rê một thời là chiếc tủ duy nhất trong nhà. Ngoài các tầng, ngăn đựng đồ dùng nhà bếp, bác Tư còn cẩn thận đóng một hộp gỗ nhỏ nằm sâu trong góc khuất. Cái hộp ấy được làm cẩn thận bằng những tấm gỗ dày một mảnh, cửa gắn ổ khóa chìm, là nơi má tôi cất giữ tiền bạc, trang sức và những thứ quý giá.

Người thợ khéo tay đã thiết kế chiếc hộp ẩn an toàn đến nỗi khi mở cửa tủ nhìn kỹ vẫn không thể nào phát hiện được. Ngay cả tôi và mấy đứa em suốt nhiều năm tuổi thơ vẫn chẳng hề biết trong tủ có một hộp gỗ bí mật như vậy. Vài lần bọn trộm đột nhập, lấy nhiều thứ, nhưng tiền bạc, tư trang của ba má tôi vẫn còn nguyên. 

Bếp củi và gạc măng rê vẫn đang được sử dụng ở nhà tác giả

Tủ bếp ấy đã “sống” cùng gia đình tôi từ khi tạo dựng, qua cả 3 xác nhà, chứng kiến không biết bao nhiêu thăng trầm khó nhọc. Ban đầu là nhà tranh cột tre, rồi nhà lá cột gỗ chân kê trên các tảng đá xanh, sau cùng mới đến ngôi nhà đúc bê tông bây giờ. Lúc cơ hàn, trên tủ chỉ chỏng chơ chai nước mắm, muối, đường, bột ngọt. Khi sung túc hơn, tủ chứa thêm chao, tương, lạp xưởng, mắm cá đồng, măng khô…

Theo thời gian, bữa ăn không chỉ để no bụng mà còn mang tính thưởng thức nên hàng trăm loại gia vị và nguyên liệu được bổ sung cho tủ bếp. 

Thiết kế của nhà mới không phù hợp với cái gạc măng rê lỗi thời, anh em tôi đòi bỏ đi, nhưng má không chịu. Vì vậy, chiếc tủ vẫn tiếp tục chiếm một vị trí đặc biệt trong gian bếp, giống như tài sản riêng của má.

Hôm nay tôi khoe vừa giành được món quà quý vì nhà còn 2 vật dụng thân quen, mắt má tôi rạng ngời niềm vui. Má lại lẳng lặng soạn củi soạn lá chuối, chuẩn bị nấu nồi bánh ít cúng rằm… 

Quỳnh An