Nguyễn Nghiệp và khát khao đưa âm nhạc dân tộc đến với khán giả trẻ

Nối tiếp truyền thống gia đình

Nhạc sĩ Nguyễn Nghiệp (tên thật là Nguyễn Văn Nghiệp) sinh trưởng trong gia đình 3 đời gắn bó với nghệ thuật dân tộc ở Miệt Thứ (Kiên Giang). Ông cố của anh theo hát bội, ông nội chuyên các loại đàn cò, sến, gáo…, cha anh là nghệ nhân đờn ca tài tử. Nguyễn Nghiệp luôn cho rằng mình may mắn khi được đắm mình trong làn điệu tài tử - cải lương từ thuở lọt lòng.

Nguyễn Nghiệp thường xuyên cùng ban Cội xưa đưa đờn ca tài tử đến khán giả trẻ - Ảnh do nhân vật cung cấpNguyễn Nghiệp thường xuyên cùng ban Cội xưa đưa đờn ca tài tử đến khán giả trẻ - Ảnh do nhân vật cung cấp

Thuở nhỏ, nghe tuồng cải lương là Nghiệp tự xướng âm theo được, cầm lấy cây đàn cũng tự biết lên dây. Nhận thấy con trai có năng khiếu nên cha anh đã dạy bài bản và tập đàn cho anh từ sớm. Năm 15 tuổi, Nghiệp không chỉ yêu thích mà xác định cuộc đời mình sẽ gắn bó với âm nhạc dân tộc nên thi vào ngành nhạc công kịch hát dân tộc Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Cần Thơ (nay là Trường cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Cần Thơ) với chuyên môn chính là guitar phím lõm, rồi học thêm đàn kìm và violin.

Tốt nghiệp năm 2013, Nguyễn Nghiệp được thầy cô động viên lên Nhạc viện TPHCM học tiếp đại học. “Lúc đó, gia đình đang rất khó khăn, tôi phải thu xếp trong 2 năm mới có thể tiếp tục theo đuổi việc học. Năm 2015, tôi thi đậu vào Khoa Âm nhạc truyền thống Nhạc viện TPHCM, chuyên ngành đờn kìm (đàn nguyệt) hệ đại học 4 năm. Ra trường, tôi quyết định ở lại TPHCM lập nghiệp đến nay” - Nguyễn Nghiệp kể.

Với Nghiệp, đây là quyết định bước ngoặt khi TPHCM mở ra cho anh nhiều cơ hội làm nghề và phát triển năng lực. “Từ khi lên TPHCM, tôi đã tự kiếm tiền để lo việc học. Đến nay, tôi vẫn sống ổn bằng tiếng đàn của mình” - Nguyễn Nghiệp chia sẻ.

Ngoài biểu diễn học đường, các chương trình lễ hội, sự kiện văn hóa, các show diễn tại nhiều cơ quan, doanh nghiệp ở TPHCM…, Nguyễn Nghiệp còn tham gia hướng dẫn các lớp âm nhạc dân tộc cho thiếu nhi của Trung tâm Văn hóa TPHCM, thỉnh giảng tại một số cơ sở đào tạo âm nhạc dân tộc. Hiện anh là thành viên trẻ nhất trong Ban chủ nhiệm Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Trung tâm Văn hóa TPHCM, cũng là thành viên ban đờn ca tài tử Cội xưa (thành lập năm 2021) - tập hợp các tài tử đờn và tài tử ca trẻ tuổi - có đóng góp tích cực cho phong trào đờn ca tài tử TPHCM những năm qua.

“Âm nhạc dân tộc của mình rất riêng”

Tháng 8/2018, được cùng các thầy cô trong Nhạc viện TPHCM tham gia giao lưu âm nhạc truyền thống tại Incheon (Hàn Quốc), Nguyễn Nghiệp mở mang thêm nhiều điều và càng nhận ra sức hấp dẫn của âm nhạc dân tộc Việt Nam. “Âm nhạc của chúng ta với thang âm ngũ cung hò xự xang xê cống thể hiện đặc trưng ngôn ngữ của người Việt Nam, có những nốt luyến láy, ngân nga riêng mà không dân tộc nào khác có được. Tôi càng cảm thấy tự hào và cả trách nhiệm khi chọn con đường gắn bó với âm nhạc dân tộc” - Nguyễn Nghiệp bày tỏ.

Đến với các dự án nghệ thuật đương đại, như Sự sống được UNESCO bảo trợ tại Côn Đảo (2023) hay vở múa Rơm do đạo diễn Tấn Lộc và Arabesque Việt Nam thực hiện tại Hội An (2024), Nguyễn Nghiệp khám phá thêm những khả năng của âm nhạc truyền thống mà trước đây anh chưa nghĩ tới. “Trong Sự sống, tôi chơi đàn kìm và âm nhạc tài tử được sử dụng để biểu diễn xiếc cùng múa đương đại. Trong Rơm, phần âm nhạc cũng như hiệu ứng tiếng động đều được thể hiện bằng nhạc cụ dân tộc và đánh live, rất ấn tượng. Hóa ra, chúng ta có thể làm được nhiều điều mới mẻ từ vốn liếng âm nhạc dân tộc quý giá của mình” - Nguyễn Nghiệp chia sẻ.

Bên cạnh việc trau dồi ngón đàn, Nguyễn Nghiệp vẫn ấp ủ những ý tưởng để đưa âm nhạc dân tộc đến gần giới trẻ hơn. “Muốn âm nhạc dân tộc tiếp tục phát triển, chúng ta phải để nó vận động cùng thời đại, thích ứng với thị hiếu thẩm mỹ của hôm nay. Như với nghệ thuật đờn ca tài tử, vẫn cần bổ sung bài bản mới, cũng có thể thay đổi phong cách biểu diễn sao cho phá cách hơn. Hoàn toàn có thể xây dựng các tiết mục hòa đờn mang phong cách trình diễn hiện đại với phần hòa âm mới mẻ, trong đó có những đoạn solo nhạc cụ để nhạc công phô diễn ngón đàn hay những đoạn quăng bắt ngẫu hứng làm khán giả thích thú. Tôi và nhiều đồng nghiệp đang theo đuổi định hướng này ở ban đờn ca tài tử Cội xưa và các ban nhạc mình cộng tác” - anh nói.

Theo Nguyễn Nghiệp, việc theo đuổi âm nhạc dân tộc trong thời đại số là thử thách khi có quá nhiều loại hình cạnh tranh nhưng cũng là thuận lợi khi có thể chủ động đưa sản phẩm của mình tiếp cận công chúng qua mạng xã hội. Anh định hướng xây dựng kênh giới thiệu kiến thức đờn ca tài tử - cải lương và thể hiện những ý tưởng đổi mới trên các nền tảng YouTube, TikTok… để tiếp cận giới trẻ nhiều hơn.

“Các bạn trẻ vẫn dành sự tôn trọng đối với văn hóa truyền thống nhưng để họ yêu thích thì không dễ, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp và nội dung đủ sức thu hút. Thuyết phục được đối tượng khán giả này là điều những người trẻ đang theo đuổi âm nhạc dân tộc như tôi hướng đến” - nhạc sĩ Nguyễn Nghiệp bộc bạch.

Ninh Lộc