Nguồn gốc y học của ma cà rồng, người sói, xác sống, phù thủy

Xưa nay, những nhân vật bí ẩn như ma cà rồng, người sói, zombie, phù thủy... đã trở thành đề tài hấp dẫn trong nhiều lĩnh vực như phim ảnh, hội họa, văn chương và cả những câu chuyện dân gian truyền miệng ly kỳ.

Tuy vậy, dưới góc nhìn của y khoa, nguồn gốc của những nhân vật trong truyền thuyết này có thể liên quan đến một số vấn đề về sức khỏe.

Ma cà rồng có thật - chứng rối loạn máu

Huyền thoại về loài ma cà rồng khát máu hay xuất hiện vào ban đêm có thể bắt nguồn từ một chứng rối loạn máu do đột biến di truyền gọi là erythropoietic protoporphyria (EPP). EPP là tình trạng ảnh hưởng đến khả năng tạo ra heme – một thành phần quan trọng làm máu có màu đó – của cơ thể.

EPP gây thiếu máu mãn tính, làm bệnh nhân trong nhợt nhạt và mệt mỏi. Những người bị EPP cũng rất nhạy cảm với tia cực tím và có thể những vết phồng rộp rất đau đớn trên da nếu tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời.

Ngày nay, phương pháp điều trị bệnh EPP là truyền máu và tránh ra ngoài trời vào ban ngày. Theo Bệnh viện Nhi Boston (Mỹ), có thể trong thời cổ đại, bệnh nhân mắc EPP đã uống máu động vật để giảm bớt những triệu chứng bệnh.

Phù thủy Salem có thể liên quan đến một loạn bệnh nấm

Năm 1693, 8 người phụ nữ ở Salem (bang Massachusetts, Mỹ) bị cáo buộc là phù thủy vì có những triệu chứng kỳ lạ như ảo giác, co giật, cảm giác nóng rát và mù tạm thời. 

Các chuyên gia ngày nay biết rằng những triệu chứng này thường gặp ở những người bị ngộ độc nấm. Tình trạng này là do một loại nấm mọc trên lúa mì, lúa mạch đen và các loại ngũ cốc tương tự.

Vào thời điểm năm 1691, lúa mạch đen là cây lương thực chính ở Salem. Nó được tiêu thụ nhiều trong mùa đông năm 1691 và 1692, tức thời điểm bắt đầu xuất hiện những triệu chứng bất thường ở một số người.

Người sói có thể là tình trạng phát triển lông tóc quá mức

Lời giải thích cho những câu chuyện về nhân vật người sói được gọi là tình trạng hypertrichosis, nó gây ra sự tăng trưởng lông tóc quá mức (và không liên quan gì đến ngày trăng tròn như trong truyền thuyết).

Hypertrichosis có thể ảnh hưởng đến bất cứ bộ phận nào trong cơ thể, thậm chí trên mặt. Nó thường được biết đến với cái tên Hội chứng người sói.

Một số người mắc bệnh hypertrichosis bẩm sinh, trong khi số khác phát triển bệnh muộn hơn do bị tác dụng phụ của thuốc, hay một triệu chứng rối loạn hormone, do phản ứng với tình trạng suy dinh dưỡng hoặc rối loạn ăn uống.

May mắn là hypertrichosis cực kỳ hiếm gặp, các nhà nghiên cứu chỉ mới ghi nhận chưa đến 100 trường hợp trên khắp thế giới. Nhưng cũng dễ hiểu khi những người mắc bệnh thường chịu sự kỳ thị và tò mò của cộng đồng. Một số bệnh nhân thậm chí bị buộc làm việc trong những gánh xiếc.

Xác sống có thể liên quan đến bệnh dại

Bệnh dại có thể liên quan đến nguồn gốc của nỗi ám ảnh mang tên xác sống. Bệnh dại được truyền qua vết cắn (từ động vật chứ không phải từ người chết như trong phim ảnh), gây ra các triệu chứng như kích động, tăng động, liệt một phần, khiến chủ thể mắc bệnh phát ra âm thanh lạ.

Triệu chứng bệnh dại ở người cũng có thể khiến cơ thể tiết ra quá nhiều nước bọt, khiến vật hay người mắc bệnh xuất hiện với cái miệng đầy bọt.

Nhìn thấy ma có thể là ảo giác do rối loạn giấc ngủ

Christopher French, giáo sư tâm lý học và trưởng nhóm nghiên cứu tâm lý học bất thường ở Đại học Goldsmiths (Anh), chỉ ra rằng nguyên nhân bị bóng đè (một loại rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến 40% dân số thế giới) có thể dẫn đến ảo giác và bị nhầm lẫn với các hiện tượng siêu nhiên huyền bí.

Khi bị bóng đè, bạn bị lạc ở đâu đó giữa trạng thái ngủ và tỉnh táo. Não của bạn đã cảnh báo nhưng cơ thể bạn không thể cử động. Trong trạng thái này, bạn có xu hướng nhìn thấy những điều không có thực.

Theo tiến sĩ Clete Kushida, Giám đốc y khoa của Trung tâm Y khoa Giấc ngủ Stanford (Anh), những ảo giác nói trên có thể tồn tại dưới nhiều hình thức. Bạn có thể có cảm giác trên da, nhìn hay nghe thấy điều gì đó, thậm chí là cảm thấy có ai đó đang ở trong phòng mình. Những hiện tượng sẽ khiến nghĩ rằng "tôi đã nhìn thấy ma".

Hà Di