Người thu nhập thấp khó mong có nhà nhờ gói 120.000 tỉ đồng

Lo không trả nổi khoản vay

Theo nghị quyết nói trên, lãi suất (LS) cho vay là 8,7%/năm đối với chủ đầu tư, 8,2%/năm đối người mua nhà, áp dụng đến hết ngày 30/6 năm nay. LS này thấp hơn 1,5 - 2% LS cho vay thông thường của 4 ngân hàng thương mại nhà nước. Kể từ ngày 1/7, định kỳ 6 tháng, Ngân hàng Nhà nước sẽ thông báo LS cho vay trong thời gian ưu đãi cho các ngân hàng thương mại tham gia chương trình. Thời gian ưu đãi LS là 3 năm đối với chủ đầu tư, 5 năm đối với người mua nhà kể từ ngày giải ngân. 

Chị Nguyễn Hoàng Diễm - nhân viên văn phòng - cho biết, vợ chồng chị từ tỉnh Đồng Tháp đến TPHCM ở trọ gần 10 năm nay, tích lũy được hơn 300 triệu đồng. Nghe có gói vay hỗ trợ LS 120.000 tỉ đồng, chị rất muốn tham gia, nhưng khi biết LS 8,2%/năm trong thời hạn 5 năm, chị không dám nghĩ tới nữa.

Chị Diễm tính: “Thu nhập cả vợ và chồng hơn 18 triệu đồng/tháng, nếu căn nhà có giá bán 1 tỉ đồng, vợ chồng tôi có thể mượn thêm để trả trước 350 triệu đồng, phải vay 650 triệu đồng còn lại, tiền lãi và gốc phải trả hằng tháng trong 5 năm là quá lớn. Trong khi đó, mỗi tháng, tụi tôi phải trả 3,5 triệu đồng tiền thuê nhà trọ, tiền sinh hoạt gia đình và nuôi con ăn học”.

Người có thu nhập thấp sẽ khó mua được nhà ở xã hội từ gói 120.000 tỉ đồng với lãi suất 8,2%/năm và thời hạn ưu đãi lãi suất chỉ 5 năm (trong ảnh: Dự án nhà ở xã hội Jamona City quận 7, TPHCM) - ẢNH: N.B.

Chị Lê Thị Lan - công nhân ở quận 7, TPHCM - nói: “Tổng thu nhập của vợ chồng tôi 16 triệu đồng/tháng, trừ tiền sinh hoạt, ăn uống, nhà trọ, con cái ăn học, chỉ còn dư khoảng 4-5 triệu đồng/tháng. Giờ mua nhà ở xã hội, tôi có thể trả trước 200 triệu đồng, nếu vay số tiền còn lại, chúng tôi không cách nào kham nổi tiền lãi vay”. 

Chuyên gia kinh tế Trần Nguyên Đán - giảng viên Trường đại học Kinh tế TPHCM - nhận định, với LS cho vay 8,2%/năm, người có thu nhập thấp khó có điều kiện để vay. Ví dụ, căn nhà ở xã hội có giá 1 tỉ đồng, người mua nhà vay 600 triệu đồng với LS 8,2%/năm thì mỗi tháng, họ phải thanh toán hơn 4 triệu đồng tiền lãi, chưa tính tiền gốc. Thu nhập của người thuộc diện đủ điều kiện mua nhà ở xã hội cao nhất là 9 triệu đồng/tháng (không chịu thuế thu nhập cá nhân). Như vậy, riêng tiền đóng lãi vay đã chiếm gần 45% thu nhập của người mua nhà. 

Cần cấp bù lãi suất

Ông Lê Hữu Nghĩa - Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng, Thương mại Lê Thành - cũng cho rằng, LS vay ưu đãi cho người mua nhà ở xã hội như trên là khá cao. Thời gian hưởng LS ưu đãi chỉ 5 năm, vậy sau thời gian này thì LS sẽ ra sao nếu họ vay với thời hạn 15 hay 20 năm? Do đó, cơ quan nhà nước cần tính toán để có chính sách hỗ trợ cho người mua nhà sau thời gian hưởng LS vay ưu đãi. 

“Nếu hết 5 năm mà LS tăng cao thì sẽ gây ra gánh nặng tài chính cho người mua nhà cũng như làm mất ý nghĩa của chương trình (gói 120.000 tỉ đồng)” - ông Lê Hữu Nghĩa phân tích. Cũng theo ông, thời hạn áp dụng lãi vay ưu đãi chỉ đến ngày 30/6/2023 là quá ngắn, rất khó cho các đối tượng tiếp cận khoản vay. Trong khi đó, 2 năm qua, TPHCM chỉ có 1 dự án nhà ở xã hội với khoảng hơn 200 căn hộ được duyệt và phải đến cuối năm nay hoặc đầu năm tới, mới có sản phẩm để bán. Để thực hiện hiệu quả chương trình này, cơ quan nhà nước cần có một gói hỗ trợ cấp bù LS khoảng 3%, hạ LS vay còn khoảng 5 - 6%/năm đối với chủ đầu tư và 5%/năm đối với người vay mua nhà. 

Ông Trần Nguyên Đán cũng cho rằng, vay mua nhà ở xã hội thì LS 5%/năm đổ lại và thời hạn vay dài mới phù hợp. Song song đó, Chính phủ cần thúc đẩy việc xây dựng căn hộ với giá bán ra tối đa khoảng 20-25 triệu đồng/m2, diện tích khoảng 30 - 40m2, tương đương khoảng 800 triệu - 1 tỉ đồng/căn, người mua nhà phải được vay khoảng 60% giá trị căn hộ. Do đó, để triển khai được gói vay 120.000 tỉ đồng, Chính phủ phải cấp bù LS 3% để người dân được vay với LS khoảng 5,2%/năm. Nếu căn nhà 1 tỉ đồng thì người dân phải được vay ít nhất 600 triệu đồng bởi người lao động khó có được khoản tiền bỏ ra ban đầu hơn 400 triệu đồng.

Cũng theo ông Trần Nguyên Đán, bên cạnh việc cấp bù LS, Chính phủ cũng nên có kế hoạch và chỉ tiêu về số lượng nhà ở xã hội của TPHCM và TP Hà Nội trong 5 năm tới, giá bao nhiêu? Chính phủ cũng cần tính đến việc tạo ra thị trường giao dịch nhà ở xã hội, bởi sẽ có những gia đình gặp khó khăn, không thể trả được nợ, cần sang nhượng lại căn hộ đã mua.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM - cũng cho rằng, LS cho vay mua nhà ở xã hội 8,2%/năm là cao và thời gian ưu đãi LS chỉ 5 năm là quá ngắn: “Thời gian ưu đãi LS 5 năm là không phù hợp với bản chất của chính sách tín dụng ưu đãi về nhà ở xã hội mà Luật Nhà ở năm 2014 đã quy định (thời hạn vay ưu đãi tối đa 25 năm). Nhiều khả năng, sau khi hết 5 năm, người mua nhà ở xã hội phải vay với LS thương mại bình thường. Nếu vậy sẽ làm tăng gánh nặng cho người vay là đối tượng có thu nhập thấp. Do đó, đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét để có chính sách hợp tình, hợp lý hơn”. 

Ông nói thêm: “Bộ Xây dựng cần nghiên cứu đề xuất gói tín dụng ưu đãi 110.000 tỉ đồng theo cơ chế “tái cấp vốn, cấp bù LS” để người mua, thuê mua nhà ở xã hội được vay với LS khoảng 4,8 - 5%/năm trong thời hạn tối đa 25 năm. Đồng thời, để tránh lãng phí và để sử dụng thật hiệu quả nguồn vốn này, đề nghị các địa phương khẩn trương tháo gỡ vướng mắc về quy trình thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, từ đó sớm cung ứng được nhiều sản phẩm đáp ứng nhu cầu rất lớn về nhà ở của người dân”.

Bích Trần 

Thanh Hoa