'Người thân', 'người nhà', và người phải chịu trách nhiệm

Tuy nhiên, như một số báo đã có phỏng vấn những người có trọng trách, luật sư về vấn đề này thì được làm rõ: em chồng của Bộ trưởng Tiến, được cho rằng từng làm Phó tổng giám đốc tại VN Pharma, không nằm trong phạm trù “người thân” được quy định trong Luật Phòng chống tham nhũng, hay Luật Khiếu nại và Tố cáo.

Còn nói là “người nhà”, cũng là một cách nói nôm na, trong nhiều trường hợp cũng vô chừng…, và cũng không được định nghĩa rõ trong các văn bản pháp quy.

Hãy đặt một phản đề: nếu VN Pharma không sai phạm, thì trường hợp em chồng bà Tiến làm tại đây, có bị “truy” gắt đến như hiện nay hay không? Hay giả thiết: nếu em chồng Bộ trưởng Tiến đang làm ở một  công ty dược khác không phải là VN Pharma, không dính dáng gì tới sai phạm, thì có bị “truy” đến thế hay không?

Quy định là quy định. Những gì pháp luật không cấm, người dân – trong đó có công chức, viên chức – có quyền làm. Còn cho rằng luật hở, thì có hai lẽ: thứ nhất, nhìn theo góc “hở”, thì sẽ luôn thấy kẽ hở trong các vụ việc vi phạm pháp luật.

Bởi pháp luật dù hoàn thiện tới đâu, cũng không thể bao trùm hết thực tế, không thể quán xuyến hết mọi ngóc ngách, gốc khuất. Bản chất luật pháp và các qui định luôn đi sau thực tế, phải luôn cập nhật thực tế phát sinh để rồi tạo ra hành lang pháp lý cho các hoạt động trong xã hội tuân thủ. 

Thứ hai, luật hở trong trường hợp “người nhà” Bộ trưởng Tiến làm tại VN Pharma, thì sửa luật, siết chặt hơn quy định v.v… Nhưng  như vậy liệu đã giải quyết được tận gốc vấn đề hay chưa?

Vậy việc truy “người thân” hay “người nhà” thiết nghĩ chỉ là cái ngọn của vấn đề. Cái gốc ở đây, là quyền cấp phép nhập khẩu thuốc và đăng ký thuốc, các quy trình về soát xét thủ tục hồ sơ, thẩm định và kiểm định thuốc… đã để cho thuốc chữa ung thư giả “khoác áo” thuốc thật moi tiền bệnh nhân bất chấp đến sức khoẻ, sinh mạng của người bệnh. 

Và tất cả những quy trình, quy định ấy, đương nhiên đều được thực hiện bởi những con người bằng xương bằng thịt, có chuyên môn ở cấp cục và thậm chí cấp bộ ở Bộ Y tế. Do đó việc đi truy “người thân” hay “người nhà” không quan trọng bằng việc làm rõ ai, nhóm người nào có thẩm quyền liên quan phải chịu trách nhiệm. 

Người/nhóm người phải chịu trách nhiệm, mới là mục tiêu cuối cùng cần phải làm rõ trong vụ việc này, qua đó cũng có thể tìm ra những kẻ hở hay các quy định chưa đủ chặt chẽ.

Lúc này dư luận “một người làm quan cả họ được nhờ” lại được xới lên. Nhưng chúng ta cũng cần biết rằng, tình trạng này cũng là một thực tế tại nhiều nước kém phát triển hay phát triển trung bình tại châu Á, châu Phi và thậm chí tại những quốc gia phát triển. 

Chỉ khác là, nó được ẩn tinh vi, che đậy kín đáo và khôn khéo hơn mà thôi. Thậm chí họ hàng, người nhà… không “được nhờ” trực tiếp từ “người làm quan” mà “được nhờ” chéo từ một người làm quan khác như một cách “giúp đỡ, đổi chác” qua lại. Hay thông qua những nấc trung gian chẳng phải là bà con, họ hàng, người nhà, người thân...

VN Pharma là công ty dược được cấp phép nhập khẩu thuốc chữa ung thư nhưng chính  công ty này là một khối u, đã bị phát hiện, và từ đây có thể phát hiện những khối u khác trong quy trình cấp phép nhập khẩu thuốc cho VN Pharma và cho những công ty khác.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Thanh tra Chính phủ vào cuộc trong vụ việc này, khi đó từng trang tài liệu, từng tờ văn bản, giấy phép v.v… sẽ là những đường dẫn đến và chứng minh ai phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra khối u VN Pharma.

Và biết đâu khi ấy, sẽ còn phát hiện ra thêm những “người thân, người nhà” của những người có trọng trách và thẩm quyền cấp phép, không chỉ tại VN Pharma mà còn ở nhiều công ty dược khác nữa…

Thuỵ Du